Antykoncepcja hormonalna

Antykoncepcja hormonalna jest jedną z metod zapobiegania ciąży. Dzięki wysokiej skuteczności cieszy się dużym zainteresowaniem kobiet aktywnych seksualnie. Na rynku dostępne są nie tylko tabletki antykoncepcyjne, lecz także inne metody, które nie wymagają takiej regularności przyjmowania. To między innymi plastry, krążki dopochwowe czy zastrzyki antykoncepcyjne. Dzięki temu każda pacjentka potrzebująca tego rodzaju zabezpieczenia znajdzie najlepszy dla niej sposób. Oczywiście trzeba pamiętać, że hormonów nie można przyjmować bez nadzoru. Wybór metody zawsze powinien się odbywać pod okiem lekarza.

Co to jest antykoncepcja hormonalna?

Niezależnie od rodzaju antykoncepcja hormonalna opiera się na jednej zasadzie – dostarcza kobiecemu organizmowi taką dawkę hormonów syntetycznych, by wstrzymać owulację. Zazwyczaj wpływa na zmianę konsystencji śluzu, co z kolei uniemożliwia plemnikom przedostanie się do komórki jajowej, a w konsekwencji zapobiega zapłodnieniu. Hormonalna antykoncepcja opiera się nie tylko na tabletkach. Obejmuje również inne metody zapobiegania ciąży. O możliwościach warto porozmawiać z ginekologiem, ponieważ dostępne na rynku preparaty i inne środki dają wiele dowolności. Mogą z nich korzystać kobiety, które z jakiegoś względu nie decydują się na doustną antykoncepcję. Często wyklucza ją bowiem karmienie piersią lub nadwaga.

Jak działa antykoncepcja hormonalna? Wady i zalety

Hormonalna antykoncepcja opiera się na omówionym wcześniej mechanizmie. Przede wszystkim hamuje owulację, co skutkuje tym, że jajniki nie uwalniają komórek jajowych, więc nie może dojść do zapłodnienia. Wywołuje również zmiany w obrębie szyjki macicy. Znajdujący się tam śluz staje się gęsty i lepki, praktycznie nie do pokonania przez plemniki. Warto zastanowić się nad zaletami i wadami tego rozwiązania.

Zalety i wady hormonalnej antykoncepcji

Kobiety, które dopiero wybierają metodę antykoncepcji, powinny zdawać sobie sprawę z dużej skuteczności tego rozwiązania. Jeśli pacjentka przestrzega zasad, wówczas środki hormonalne bardzo skutecznie chronią przed niechcianą ciążą. Oprócz tego są pomocne w leczeniu różnych schorzeń natury ginekologicznej. Przyjmowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych może się wiązać ze skutkami ubocznymi. Natomiast w przypadku pigułek wymaga także regularności i dyscypliny. Jako że przyjmowanie syntetycznych hormonów nie pozostaje bez wpływu na zdrowie, są to środki na receptę, którą przepisuje najczęściej lekarz ginekolog. Nie należy przyjmować ich według własnego uznania.

Rodzaje antykoncepcji hormonalnej

Hormonalna antykoncepcja kojarzy się przede wszystkim z przyjmowaniem tabletek. Tymczasem dostępnych jest wiele innych metod, z których mogą korzystać kobiety pod okiem swojego ginekologa. Jakie rozwiązania są obecnie dostępne?

Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe

Pigułki dwuskładnikowe – jak sama nazwa wskazuje – zawierają dwa składniki, którymi są estrogeny oraz gestageny. W obrębie tej grupy również występuje podział na preparaty jedno-, dwu- i trójfazowe. W pierwszym przypadku stężenie hormonów jest stałe, natomiast pigułki antykoncepcyjne dwu- i trójfazowe różnią się pod tym względem. Stężenie hormonów zależy od dnia cyklu, więc przyjmowane w prawidłowej kolejności naśladują cykl menstruacyjny. Tabletka dwuskładnikowa może być stosowana przez 28 dni bez przerwy, ale można brać ją także w cyklu trwającym 21 dni. Wtedy stosuje się 7-dniową przerwę, w trakcie której występuje tzw. krwawienie z odstawienia. W tym czasie kobieta nie powinna jednak całkowicie rezygnować z pigułek, ale stosować tabletki placebo. Dzięki temu maleje ryzyko, że zapomni o powrocie do przyjmowania pigułek antykoncepcyjnych z właściwą dawką hormonów. Tego rodzaju preparaty przyjmuje się zawsze o tej samej porze.

Pigułki antykoncepcyjne jednoskładnikowe

Jednoskładnikowe tabletki antykoncepcyjne nazywane są również minipigułkami. Mają stałe stężenie hormonów. Również w ich przypadku ważna jest regularność stosowania, ponieważ należy bardzo się pilnować, by zażywać je o stałej porze. Jakiekolwiek wahanie wpływa na skuteczność metody. Działanie tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych osiąga pełną skuteczność dopiero po tygodniu ich przyjmowania! Oprócz tego należy pamiętać, że minipigułki przyjmuje się przez 28 dni – pacjentka nie robi przerw, podczas których występuje krwawienie. Nie jest jednak wykluczone, że nie pojawi się ono podczas przyjmowania tabletek.

Plastry antykoncepcyjne

Do skutecznej hormonalnej antykoncepcji zaliczamy również plastry. W tym wypadku hormony (estrogen i progesteron) przenikają przez skórę bezpośrednio do krwiobiegu. Plastry antykoncepcyjne nakleja się w na nieowłosione partie ciała, na przykład plecy, ramiona, brzuch czy wewnętrzną stronę ud. Stosuje się raz w tygodniu odpowiednio w 1., 8. oraz 15. dniu cyklu, po czym następuje przerwa trwająca 7 dni. Ta metoda jest bezpieczna dla układu pokarmowego, jednak trzeba pamiętać o regularnym wymienianiu plastrów i pilnowaniu, czy się nie odkleją.

Krążki dopochwowe

Krążek zawiera dwa hormony – estrogen i progesteron. Jest miękki i elastyczny, niewyczuwalny po założeniu. Należy wprowadzić go w pierwszym dniu cyklu, a następnie usunąć po 21 dniach. Hormony uwalniają się stopniowo, zagęszczają śluz i zapobiegają owulacji. Aby krążek mógł działać, musi stykać się z błoną śluzową wyściełającą ścianki pochwy.

Zastrzyk antykoncepcyjny

Zastrzyk z hormonami to niezwykle skuteczna metoda antykoncepcji, która polega na domięśniowym wstrzyknięciu progesteronu. Działa podobnie jak inne rodzaje antykoncepcji – hamuje owulację i zagęszcza śluz – a jego skuteczność obejmuje aż trzy miesiące. Zastrzyk antykoncepcyjny jest jednak trudno odwracalny, a powrót do pełnej płodności trwa dłużej. Z tej metody mogą korzystać między innymi pacjentki z nadwagą oraz kobiety karmiące piersią.

Implant antykoncepcyjny

Implant antykoncepcyjny stosuje się podskórnie. Jest niewielki i ma podłużny kształt. Ginekolodzy wszczepiają go po wewnętrznej stronie ramienia. Implant ma wysoką skuteczność działania, która trwa nawet trzy lata.

Jak wybrać metodę antykoncepcji hormonalnej?

Kobiety, które prowadzą aktywne życie seksualne, szukają skutecznej antykoncepcji. Tabletki, krążki, implanty podskórne – metod zapobiegania ciąży jest wiele. Aby wybrać najlepszą, należy skonsultować się ze swoim ginekologiem. Po przeprowadzeniu rozmowy i wywiadu lekarskiego przepisze środki, które będą najbardziej odpowiednie dla pacjentki.

Dostępne środki antykoncepcyjne, które mogą pomóc

Konieczność stosowania antykoncepcji jest oczywista. Należy jednak dobrze dobrać tabletki wraz ze swoim lekarzem. Spośród doustnych środków antykoncepcyjnych trzeba zdecydować się na antykoncepcję dwuskładnikową lub jednoskładnikową. Wysoka skuteczność tabletek sprawia, że to bardzo chętnie wybierane rozwiązanie. Na rynku dostępne są także inne rodzaje hormonalnej antykoncepcji:

• Aidee;
• Atywia;
• Aktywia-Daily;
• Belara;
• Cerazette;
• Dionelle;
• Elin;
• Evra;
• Ginoring;
• Microgynon 21;
• Novynette;
• NuvaRing;
• Qlaira;
• Vibin mini;
• Vibin;
• Vines;
• Yasmin;
• Yasminelle;
• Yaz.

Skuteczność antykoncepcji hormonalnej

Skuteczność tej metody jest niezwykle wysoka – szacowana jest na 99%. Do tego rodzaju wyliczeń stosuje się również tzw. wskaźnik Pearla. Im jest on niższy, tym lepsze zabezpieczenie przed poczęciem. Należy jednak pamiętać, że chroni jedynie przed niechcianą ciążą, ale nie chorobami. Dlatego zawsze warto zabezpieczać się dodatkowo, stosując na przykład prezerwatywy. Warto również wiedzieć, co może mieć negatywny wpływ na skuteczność metod hormonalnych. Działanie antykoncepcyjne osłabiają na przykład przyjmowane antybiotyki, antydepresanty czy leki na padaczkę. Oprócz tego czynnikami ryzyka są również biegunka i wymioty towarzyszące zatruciu pokarmowemu. Tabletka antykoncepcyjna działa wtedy mniej skutecznie, jeśli została przyjęta przed wystąpieniem tych objawów. Jej składniki nie wchłoną się w wystarczającym stopniu.

Wskazania do przyjmowania hormonalnych środków antykoncepcyjnych

Przyjęcie tabletki antykoncepcyjnej to nie tylko forma zabezpieczenia przed zajściem w ciążę. Są to leki, które można stosować do leczenia wielu przypadłości. Często wykorzystuje się je w takich przypadkach jak:

• leczenie uporczywego trądziku;
• endometrioza,
• bolesne miesiączki;
• zespół policystycznych jajników.

Przeciwwskazania do stosowania antykoncepcji hormonalnej

Podobnie jak istnieją wskazania do przyjmowania antykoncepcji zawierającej hormony, tak warto wspomnieć o sytuacjach, kiedy należy z niej zrezygnować. Kto nie może stosować tabletek antykoncepcyjnych ani innych rodzajów środków hormonalnych zapobiegających ciąży? To przede wszystkim kobiety, które chorują na nowotwory (w tym nowotwór piersi), mają ciężkie choroby wątroby, chorobę niedokrwienną serca lub przebyty udar mózgu. Natomiast jeśli chodzi o dwuskładnikowe tabletki, przeciwwskazań jest jeszcze więcej:

• karmienie piersią i okres laktacji;
• nadciśnienie tętnicze;
• otyłość;
• cukrzyca;
• migreny;
• toczeń.

Skutki uboczne antykoncepcji hormonalnej

Należy pamiętać, że tego typu antykoncepcja może wykazywać działania niepożądane. Kobiety najczęściej wspominają o złym samopoczuciu, bólach głowy, przyroście masy ciała, plamieniach czy też zmianach nastroju. Jeśli te objawy wystąpią, należy omówić to ze swoim lekarzem. Często wystarczy zmiana preparatu na inny, by przykre dolegliwości ustąpiły bezpowrotnie.

Pominięcie tabletki – co robić?

W przypadku hormonalnej antykoncepcji doustnej istotne jest skrupulatne przestrzeganie godzin przyjmowania tabletek. Co się stanie, jeżeli jedna zostanie pominięta? Jeśli od poprzedniej minęło mniej niż 12 godzin, wtedy należy połknąć zaległą i pigułkę i postępować dalej według przyjętego schematu. Natomiast gdy ten czas jest dłuższy, wówczas konieczne jest ustalenie, w jakim tygodniu cyklu znajduje się kobieta. Najlepiej skontaktować się z lekarzem, który doradzi najlepszy sposób postępowania. W większości przypadków trzeba będzie wziąć zaległą tabletkę, a także przez jakiś czas stosować dodatkowe zabezpieczenie. Natomiast jeśli pomyłka nastąpiła w trzecim tygodniu przyjmowania pigułek, wtedy należy sięgnąć po nowe opakowanie, by rozpocząć nowy 21-dniowy cykl. W takim wypadku nie robi się już przerwy.

Hormonalna antykoncepcja to jeden ze skuteczniejszych sposobów zapobiegania niechcianej ciąży. Kobiety mają do wyboru wiele jej rodzajów, chociaż największą popularnością nadal cieszą się tableltki. To głównie w ich kontekście mówi się o skutkach ubocznych, do których należy między innymi przybieranie na wadze. Jednak właściwe dobranie leku pozwala uniknąć tego rodzaju niepożądanych efektów. Należy też pamiętać regularności w przyjmowaniu środków, a także obserwować swój organizm. Niektóre choroby i leki niweczą działanie tego rodzaju antykoncepcji.