Ból w nadbrzuszu – przyczyny, objawy i leczenie

Bóle w nadbrzuszu mogą być bardzo nieprzyjemne. Jeżeli ich nasilenie jest znaczne, wówczas warto zgłosić się do lekarza, który zleci odpowiednie badania i wprowadzi leczenie. Niektóre schorzenia wywołujące ból nadbrzusza mogą być bardzo niebezpieczne, dlatego objawu nie wolno lekceważyć!

Ból w nadbrzuszu – charakterystyka

Mianem nadbrzusza określa się górny fragment brzucha. Jest to część znajdująca się bezpośrednio poniżej żeber. W tym miejscu znajdują się bardzo istotne dla odpowiedniego funkcjonowania ludzkiego organizmu narządy. Mowa tutaj o żołądku, dwunastnicy, śledzionie i trzustce. Najczęściej ból w nadbrzuszu ma związek z problemami z układem pokarmowym. Zdarzają się jednak przypadki, w których ból dotyczy mięśni lub otrzewnej. Niezależnie od przyczyny bólu warto skonsultować się ze specjalistą, jeżeli problem nasila się lub trwa podejrzanie długo.

Ból w nadbrzuszu – możliwe przyczyny

Ból w nadbrzuszu może mieć wiele różnorodnych przyczyn. Wywoływać go mogą zarówno choroby ogólnoustrojowe, jak i zaburzenia pracy narządów zlokalizowanych w jamie brzusznej. Najczęściej występujące choroby, które mogą powodować ból w górnej części brzucha, to:

• zapalenie przełyku;
• ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego, zapalenie dróg żółciowych;
• kamica pęcherzyka żółciowego;
• wrzody żołądka (choroba wrzodowa żołądka) lub dwunastnicy;
• refluks żołądkowo-przełykowy;
• ostre zapalenie wątroby;
• kolka wątrobowa;
• zapalenie trzustki;
• zawał;
• pęknięcie śledziony;
• choroby zapalne jelit;
• ostre niedokrwienie jelit;
• zapalenie wyrostka robaczkowego;
• ropnie podprzeponowe;
• odmiedniczkowe zapalenie nerek;
• kolka nerkowa;
• tętniak aorty;
• nowotwór żołądka;
• zapalenie dolnego płata prawego lub lewego płuca;
• zgaga.

Bóle wywołane problemami z układem krwionośnym, takie jak zawał serca, wymagają od chorego stałego przyjmowania leków. Dla takich osób co pewien czas niezbędna będzie nowa e-recepta, o czym należy pamiętać, by nie zaniedbać terapii.

Ból w nadbrzuszu a cukrzyca

Cukrzyca typu 1 i 2 może prowadzić do wielu różnych powikłań, w tym do silnego bólu brzucha. W wyniku choroby może dojść do neuropatii autonomicznej, czyli uszkodzenia nerwów odpowiedzialnych między innymi za czynności przewodu pokarmowego. Dojść może do gastroparezy, czyli schorzenia, które polega na zaburzeniu opróżniania żołądka. Typowymi objawami w tym przypadku są bóle w nadbrzuszu, brak apetytu, wzdęcia, nudności i wymioty. Dodatkowo chorzy cierpią na wymioty po posiłkach. W treści żołądkowej mogą znaleźć się kawałki niestrawionego pokarmu, który spożyty został kilka godzin wcześniej.

Bóle w nadbrzuszu a zawał serca

Ból w nadbrzuszu może być jednym z nietypowych objawów zawału serca. Martwica mięśnia sercowego objawia się zwykle poprzez ostry i gniotący ból za mostkiem. Odnotowuje się jednak przypadki, gdy zawał serca objawia się inaczej, zwłaszcza u osób starszych lub zmagających się z cukrzycą. U pacjentów mogą pojawić się bóle w nadbrzuszu, które nazywane bywają maską brzuszną zawału serca.

Objaw ten jest najczęściej odczuwalny pod prawym łukiem żebrowym, a nasilenie dolegliwości bólowych jest mniejsze niż w przypadku klasycznego ataku serca. Ból tego rodzaju może świadczyć o zawale dolnej ściany serca, czyli tej, która poprzez przeponę sąsiaduje z narządami znajdującymi się w nadbrzuszu i z samą jamą brzuszną. Ból może promieniować w kierunku tych narządów i jamy brzusznej, mogą pojawić się także dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Bóle w nadbrzuszu a niedokrwienna choroba serca

Niedokrwienna choroba serca, czyli choroba wieńcowa, wiąże się ze zmianami w tętnicach wieńcowych, których zadaniem jest dostarczanie krwi do serca. Schorzenie to objawia się bólem w klatce piersiowej, jednak w niektórych przypadkach pacjenci skarżą się na ból w nadbrzuszu. Objaw ten jest stosunkowo nietypowy, ale może pojawić się u niektórych pacjentów w wyniku stresu, po posiłku, pod wpływem zimnego powietrza i w czasie intensywnej aktywności fizycznej (w tym przypadku ból powinien minąć po jej zakończeniu).

Bóle w nadbrzuszu a tarczyca

Niedoczynność tarczycy może być jedną z przyczyn gastroparezy. Jest to związane z niedoborem hormonów tarczycy. Głównymi objawami związanymi z zaburzeniami pracy tego narządu są:

• stałe odczuwanie zimna;
• nadmierna senność;
• zaparcia;
• opuchnięta twarz;
• utrata włosów;
• obniżenie nastroju;
• myśli depresyjne;
• ślepota zmierzchowa.

Ból w nadbrzuszu a zapalenie płuc

• duszności;
• kaszel;
• świszczący oddech;
• bóle w klatce piersiowej.

Ból w nadbrzuszu a półpasiec

Półpasiec to ostra wirusowa choroba zakaźna. Czynnikiem wywołującym jest wirus herpes virus varicella, który odpowiada również za ospę wietrzną. Półpasiec może pojawić się u osób, które przeszły w przeszłości ospę wietrzną i po czasie doszło do reaktywacji utajonego zakażenia. Do zakażenia może dojść także w wyniku kontaktu z osobą chorą na ospę wietrzną. Częstym objawem półpaśca są bolesne wysypki i pęcherzyki wzdłuż przebiegu nerwów.

Pierwsze objawy półpaśca mogą zostać pomylone ze zwyczajnym przeziębieniem. U chorego może pojawić się rozdrażnienie, ból gardła i bóle głowy. Dopiero w następnym etapie rozwoju choroby pojawiają się bóle neurologiczne, które występują zazwyczaj po jednej stronie twarzy lub całego ciała. Ostateczne objawy są uzależnione od nerwu, który został zaatakowany.

Ból w nadbrzuszu – diagnostyka

Diagnostyka ma ogromne znaczenie przy bólach w nadbrzuszu. Dzięki zidentyfikowaniu przyczyny choroby można szybko wprowadzić odpowiednie leczenie. Pierwszym etapem diagnostycznym jest wywiad lekarski i przeprowadzenie wstępnych badań. Pacjent będzie musiał opisać lekarzowi rodzaj swojego bólu. Bóle dzielą się na ostre i przewlekłe. Warto też sprecyzować, czy ból jest odczuwany w formie pieczenia, czy może jest tępy, ściskający, kłujący lub rozpierający.

Istotne jest również wskazanie dokładnej lokalizacji bólu, ponieważ lekarz będzie mógł dzięki temu dobrać odpowiednie metody diagnostyczne. Specjalista zapyta również, czy ból występuje podczas snu lub po spożyciu posiłku. Jeżeli pojawiają się jakieś dodatkowe objawy, czyli na przykład nudności, zaparcia, zgaga, gorączka lub kłopoty z połykaniem pokarmów, to również należy poinformować o tym medyka.

Jakie badania wykorzystuje się w diagnostyce bólu nadbrzusza?

Podstawowym badaniem pomagającym zdiagnozować przyczynę bólu nadbrzusza jest badanie fizykalne brzucha. Może to zostać wykonane za pomocą oceny palpacyjnej, która polega na sprawdzeniu bolesności brzucha za pomocą ucisku. Skuteczne może być również osłuchiwanie brzucha i opukiwanie go. Czasami lekarz może też sprawdzić, czy u pacjenta występują następujące objawy:

• objaw Chełmońskiego – pacjent odczuwa ból po uderzeniu w prawy łuk żebrowy. Może to świadczyć między innymi o zapaleniu pęcherzyka żółciowego;
• objaw Goldflama – po uderzeniu w okolicę pleców pacjent może odczuwać ból, którego przyczyną jest zazwyczaj ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek lub kamica nerkowa;
• objaw Blumberga – lekarz kładzie palce na powierzchni powłok brzusznych i głęboko uciska. Dodatnie badanie świadczy o zapaleniu otrzewnej.

Dodatkowe metody diagnostyczne

• badaniu stężenia glukozy we krwi;
• morfologii;
• próbie wątrobowej;
• badaniu moczu.

W przypadku bolesności, którego źródłem są choroby serca lub płuc, mogą zostać przepisane leki przeciwbólowe, leki przeciwzakrzepowe lub będzie prowadzone leczenie chirurgiczne. Gdy ból w nadbrzuszu jest związany z chorobami nerek i wątroby, przeprowadza się dializę lub stosuje metody transplantologiczne. Nowotwory wywołujące ból w brzuchu leczy się poprzez chemioterapię, radioterapię lub leczenie chirurgiczne.