Nerwica – neurozy, zaburzenia lękowe. Przyczyny, rodzaje, objawy

Nerwica to popularne określenie na całą grupę zaburzeń psychicznych, związanych z odczuwaniem lęku i strachu. Nieracjonalne fobie, napady paniki i inne objawy dolegliwości utrudniają codzienne funkcjonowanie. Zobacz, po czym rozpoznać zaburzenia nerwicowe i jak sobie z nimi radzić!

nerwica

Chory na nerwicę może odczuwać nie tylko objawy emocjonalne. Silny lęk negatywnie wpływa na cały organizm, w efekcie wywołuje symptomy somatyczne. I w drugą stronę – urazy czy choroby wegetatywne są w stanie spowodować u pacjenta tak poważną obawę o swój stan zdrowia, że zaczyna odczuwać poważne objawy chorób bez faktycznej przyczyny. A to tylko niektóre przykłady. W kilku ostatnich wersjach międzynarodowej klasyfikacji chorób ICD termin „nerwica” został zastąpiony przez „zaburzenia lękowe” – niektórzy specjaliści posługują się też pojęciem „neuroza”. Potrzebna jest dokładna diagnoza psychiatry, by ustalić źródło dolegliwości i wybrać sposób leczenia. Farmakoterapia może stłumić oznaki schorzenia, jednak do pełnego wyleczenia niezbędna będzie pomoc psychoterapeuty.

Czym jest nerwica? Grupa zaburzeń psychicznych – neurozy i zaburzenia lękowe

Wiele publikacji definiuje nerwicę jako zespoły dysfunkcji narządów, psychogennych zaburzeń emocjonalnych, zakłóceń procesów psychicznych i patologicznych form zachowania, które występują w tym samym czasie i są ze sobą wzajemnie powiązane. Kilka lat temu specjaliści szacowali, że poważne objawy nerwicowe regularnie występują nawet u 8 milionów Polaków. Obecnie ta liczba może być już znacznie większa. Różnym postaciom nerwicy sprzyjają wydarzenia związane z pandemią COVID-19, atakiem Rosji na Ukrainę czy kryzysem gospodarczym. Jesteś kłębkiem nerwów, masz natrętne myśli na różne tematy i odczuwasz długotrwały stres? Porozmawiaj o swoich objawach i obawach ze specjalistą – umów się na konsultacje lekarskie przez internet, a dowiesz się, czy twój stan wymaga specjalistycznej, kierunkowej terapii.

Co może prowadzić do nerwicy?

Często można się też spotkać ze stwierdzeniem, że nerwica jest rezultatem nierozwiązanych konfliktów wewnętrznych – sytuacji, w których rzeczywisty stan odbiega od pragnień pacjenta. Przeszkody w ich spełnieniu mogą być niezwykle różnorodne, np. niewłaściwa pozycja i rola społeczna. Taka osoba często tłumi swoje emocje i nie wyraża swoich pragnień, gdyż zdaje sobie sprawę, że miałoby to trudne, nieprzyjemne skutki. Czasami motywacje prowadzące do nerwicy mogą być nieuświadomione. Tak zwanymi motywacjami konfliktowymi są lęki, potrzeby oraz życzenia. Za silne zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego mogą odpowiadać m.in.:

  • potrzeba władzy;
  • rywalizacja;
  • pragnienie bliskości, miłości, docenienia, podziwu etc.;
  • kwestie szacunku do siebie i innych;
  • skrywana złość;
  • fantazje seksualne.
Zobacz też  Mizofonia – przyczyny i objawy nadwrażliwości na dźwięki

Przyczyny nerwicy, czynniki sprzyjające – stres, traumy, choroby somatyczne, cechy osobnicze

Nie każdy przejaw zaburzeń psychosomatycznych i nerwicowych oznacza, że dana osoba choruje na nerwicę. Pojedyncze ataki paniki czy wybuchy gniewu mogą wynikać z reakcji na konkretne wydarzenia i sytuacje. Mechanizmy powstawania nerwicy są złożone. Zwykle potrzeba kombinacji kilku różnych czynników, by wywołać pierwsze objawy wymagające specjalistycznej diagnozy i leczenia. Do wywołania poważnych zaburzeń lękowych mogą przyczyniać się m.in.:

  • sytuacje stresowe i silne emocje;
  • ciężkie przeżycia i urazy psychiczne, zwłaszcza w dzieciństwie i w trakcie okresu dojrzewania;
  • zły ogólny stan psychofizyczny, np. fizyczne osłabienie organizmu przewlekłą chorobą;
  • poważne problemy w życiu zawodowym, osobistym;
  • wpływ otoczenia, środowiska, relacje z innymi ludźmi;
  • predyspozycje genetyczne (czynniki neurobiochemiczne);
  • cechy osobowościowe i charakterologiczne.

Te i inne sytuacje łączy odczuwanie lęku lub strachu przez osobę chorą. Czasami są to sytuacje obiektywnie zasadne, a w innych przypadkach subiektywne, ale nigdy urojenia. Nerwica wyróżnia się tym, że pacjent zwykle jest w stanie krytycznie ocenić źródło silnych objawów. Niemożność przeprowadzenia refleksji najczęściej oznacza już „głębszą” chorobę, czyli psychozę.

Główne rodzaje nerwicy – lęki, fobie, natręctwa, dystymia, symptomy wegetatywne z układu nerwowego

Lęk jest silną obawą (mniej lub bardziej zasadną) przed jakimś poważnym zagrożeniem – w przeciwieństwie do strachu nie jest reakcją na konkretny bodziec, a bardziej niepokojem przed jego wystąpieniem. Przy zaburzeniach lękowych chory odczuwa takie same symptomy jak w stanie przerażenia. Organizm znajduje się w stanie podwyższonej gotowości na walkę, ucieczkę itp. W przypadku nerwicy jako fobii lęk wywołują dokładnie sprecyzowane sytuacje i okoliczności, w tym:

  • ograniczona lub rozległa przestrzeń;
  • zwierzęta;
  • środowisko naturalne i zjawiska atmosferyczne;
  • różne przedmioty, wydarzenia.

Natręctwa to wszelkie zaburzenia obsesyjno-kompulsywne – od uporczywych myśli na jakiś temat po wewnętrzny przymus wykonywania różnych czynności. Z kolei dystymia to nerwica depresyjna. Wiąże się przede wszystkim z objawami psychicznymi. Kolejnym rodzajem neuroz są nerwice wegetatywne, gdzie dominują symptomy fizyczne. Nie jest to już odrębna jednostka chorobowa czy termin medyczny, stosowany w opisach klinicznych. Objawy wegetatywne mogą występować w wielu zaburzeniach nerwicowych. W przeszłości wyodrębniano nerwicę serca, nerwicę żołądka etc. Niektóre publikacje wyróżniają nerwicę neurasteniczną – neurastenia przybiera formy:

  • hipersteniczną – silnego pobudzenia;
  • hiposteniczną – osłabienia, zmęczenia, stępienia, spowolnienia.

Najczęstsze i nietypowe objawy nerwic u pacjentów – oznaki emocjonalne

Nerwica może objawiać się na wiele różnych sposobów – wszystko zależy od czynników, które wywołały chorobę, rodzaju zaburzeń lękowych i indywidualnych predyspozycji chorego. Niecodzienne zachowania i nawyki mogą wskazywać na natręctwa. Jedni pacjenci będą się skarżyć na pogorszenie samopoczucia i dołek psychiczny, inni odczuwają głównie złość. Do najczęstszych, emocjonalnych symptomów nerwicy należą:

  • lęk wolnopłynący – stan napięcia nerwowego;
  • ataki paniki;
  • fobie;
  • natrętne myśli;
  • niepokój;
  • poczucie zagrożenia;
  • wzmożenie czujności;
  • irytacja, rozdrażnienie;
  • problemy z zachowaniem koncentracji i uwagi;
  • nerwowe oczekiwanie;
  • wyobcowanie;
  • ruminacje – obsesyjne wątpliwości względem wykonywanych czynności;
  • kwestionowanie poczucia własnej wartości, niska samoocena;
  • anhedonia – niezdolność odczuwania pozytywnych emocji;
  • ogólny dyskomfort psychiczny;
  • koszmary senne;
  • spadek libido.
Zobacz też  NASEN – recepta online

Jak objawia się nerwica? Somatyczne, wegetatywne symptomy zaburzeń lękowych i neuroz

Niektórym pacjentom wydaje się, że przeszli zawał serca, a tak naprawdę okazuje się, że to „tylko” – a raczej „aż” – nerwica. Żadnych symptomów nie wolno lekceważyć. Przewlekłe neurozy mogą zwiększać podatność na choroby somatyczne. Przykładowo częste nerwicowe skurcze błony śluzowej żołądka sprzyjają owrzodzeniom. Wegetatywne objawy nerwicy to m.in.:

  • kołatanie serca, przyspieszona akcja mięśnia sercowego;
  • ból w klatce piersiowej;
  • bóle głowy, migreny;
  • zawroty głowy;
  • utrata przytomności;
  • duszności;
  • suchość w ustach
  • zaburzenia ciśnienia tętniczego;
  • nadmierna potliwość;
  • nudności i wymioty;
  • zaburzenia snu;
  • drgawki, drżenie rąk;
  • nerwowe tiki;
  • jąkanie się;
  • zmiany skórne;
  • zaburzenia erekcji, impotencja;
  • zaburzenia cyklu miesiączkowego;
  • poczucie zmęczenia, osłabienie, brak energii.

Nerwica lękowa – charakterystyka. Diagnozowanie i objawy nerwicy lękowej

To pojęcie pochodzi jeszcze z przełomu XIX i XX wieku. Nie wszystkie systemy klasyfikacyjne nazywają te zaburzenia w ten sposób. Silna nerwica lękowa charakteryzuje się długotrwałym stanem napięcia, uporczywych obaw, niepokoju, stresu i wrażliwych reakcji na różne bodźce. Do rozpoznania tego rodzaju zaburzenia lękowego najczęściej potrzeba jednoczesnego występowanie trzech z poniższych symptomów:

  • drżenie kończyn;
  • silne napięcie emocjonalne, wewnętrzne;
  • niepokój;
  • napięcie mięśni;
  • problemy ze snem;
  • rozdrażnienie;
  • spadek koncentracji;
  • wahania wagi.

Choroba najczęściej pojawia się w związku z długo tłumionymi emocjami. Osoby, które zostały zdominowane w swoim środowisku społecznym, często wolą ukrywać swoje przemyślenia, pragnienia – z czasem rośnie napięcie i poczucie zagrożenia. Skuteczne leczenie nerwicy lękowej najczęściej wymaga połączenia farmakoterapii z odpowiednią formą psychoterapii. Potrzebujesz więcej czasu, by dojść do siebie i porozmawiać ze specjalistą? Złóż wniosek o e-zwolnienie lekarskie i umów się na wizytę!

Nerwica natręctw – zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne

Nad natręctwami niezwykle trudno zapanować. Nerwice natręctw najczęściej mają związek ze specyficznymi obszarami codziennego życia – czystością, porządkiem, religią, współżyciem seksualnym oraz zdrowiem. Obsesje to nawracające myśli, które pojawiają się bez związku z wydarzeniami i bodźcami, a pacjent nie jest w stanie ich „wyrzucić z głowy”. W tej kategorii występują takie pojęcia jak:

  • niechciane myśli, tematy, obrazy;
  • coraz większe wątpliwości;
  • nieadekwatne impulsy;
Zobacz też  Lęki po alkoholu – jak poradzić sobie z nerwicą alkoholową?

Z kolei kompulsje są specyficznymi zachowaniami i nawykami. Do grona tych zaburzeń nerwicowych zaliczają się m.in.:

  • rytuały wypracowywane w celi zmniejszenia napięcia emocjonalnego;
  • czynności wykonywane prewencyjnie, które mają zapobiec zagrożeniom, wobec których pacjent odczuwa lęk;
  • wszelkie formy reakcji na obsesję.

Nerwica w różnych postaciach fobii

Fobia to lęk przed zjawiskami, przedmiotami czy wydarzeniami, które w obiektywnej, chłodnej ocenie nie sposób uznać za poważne zagrożenie. Chorzy często zdają sobie sprawę, że ich fobia jest irracjonalna, a mimo to robią wszystko, by uniknąć tego, co wzbudza w nich silny niepokój. W skrajnych przypadkach pacjenci mają poważne problemy z wyjściem z domu czy opuszczeniem jakiegoś pomieszczenia. Nerwica może powodować fobię przed wieloma rzeczami, w tym:

  • pająkami – arachnofobia;
  • lęk wysokości – akrofobia;
  • krwią – hemofobia;
  • wodą – hydrofobia;
  • brudem – mizofobia;
  • ciemnością – nyktofobia;
  • innymi ludźmi, interakcjami towarzyskimi, zawodowymi – fobia społeczna;
  • otwartymi przestrzeniami lub nieznanymi miejscami – agorafobia;
  • ciasnymi pomieszczeniami – klaustrofobia.

Fobie często pojawiają się w następstwie pogłębienia nerwic lękowych – ogólne poczucie niepokoju zamienia się w silną obawę przed określonymi czynnikami i sytuacjami. Eksponowanie i nasilenie objawów ma ścisły związek z wystąpieniem specyficznego czynnika. Takiej nerwicy mogą towarzyszyć napady lękowe, brak kontroli nad własnymi reakcjami, przyspieszenie akcji serca i wiele innych objawów somatycznych.

Metody leczenia nerwicy – psychoterapia, terapia farmakologiczna

Wybór formy leczenia zależy od rodzaju zaburzeń lękowych, objawów i ich nasilenia. Zwykle cały proces opiera się na czterech filarach – psychoterapii, technikach behawioralnych, psychoedukacji oraz farmakoterapii. Wśród metod stosowanych wobec chorych na różne nerwice są m.in.:

  • terapia behawioralna;
  • terapia poznawcza;
  • terapia wglądowa;
  • terapia wspierająca;
  • techniki relaksacyjne;
  • desensytyzacja;
  • ekspozycja.

Środki farmakologiczne najczęściej pełnią funkcję wspomagającą dla zajęć z psychiatrą – ograniczenie się do samych leków zwykle nie wystarczy, by skutecznie wyleczyć nerwicę. Wśród przepisywanych preparatów są m.in. substancje antydepresyjne, nasenne, przeciwlękowe (anksjolityczne), uspokajające czy inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny-SSRI. Jeśli potrzebujesz kolejnego opakowania, nie musisz iść do swojego psychoterapeuty – wystarczy recepta online, wystawiana po udokumentowaniu stosownych wskazań medycznych. Zaburzenia lękowe nie są żadnym powodem do wstydu – nie bój się poprosić specjalistów o pomoc!


Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.clinicmed/www/domeny/e-lekarz24h.pl/wp-content/themes/betheme/includes/content-single.php on line 286
Jacek Górecki
Jacek Górecki
Lekarz medycyny, absolwent prestiżowego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Jego pasją jest praca naukowa oraz pomaganie pacjentom w poprawie ich zdrowia i jakości życia.

Dział "Blog" na stronie e-lekarz24h.pl zawiera informacje wyłącznie o charakterze informacyjno-edukacyjnym. Treści oraz porady, które się tam znajdują, nie mogą w żadnym wypadku zastąpić bezpośredniego kontaktu z lekarzem i nie powinny być traktowane jako profesjonalna porada medyczna. Wydawca serwisu e-lekarz24h.pl nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad z materiałów informacyjno-edukacyjnych bez wcześniejszej konsultacji ze specjalistą.