Nietrzymanie moczu

Nietrzymanie moczu to mimowolny i niezależny od świadomości wypływ moczu. Dla znacznej części osób stanowi bardzo wstydliwy i uciążliwy problem. Ten nieprawidłowy stan powinien być leczony przez urologa lub ginekologa, a jego przyczyn może być naprawdę wiele. Nietrzymanie moczu częściej występuje u kobiet, jednak schorzenie to dotyka również mężczyzn. Są sposoby, by przeciwdziałać tej dolegliwości, zanim się pojawi. Gdy już wystąpi, to objawy mogą zostać zniwelowane lub wyleczone całkowicie.

Nietrzymanie moczu – statystyki

Nietrzymanie moczu jest powszechnym problemem, który dotyka milionów ludzi na całym świecie. Na tę dolegliwość cierpi około 423 mln osób (z czego 303 mln stanowią kobiety, a 121 mln – mężczyźni). W Polsce nietrzymanie moczu dotyczy 2 milionów osób, jednak ze względu na intymny charakter tego schorzenia, chorych może być znacznie więcej. Wiele osób nie chce się przyznać, że dotyka je ta przypadłość, dlatego określenie dokładnych danych nie jest możliwe.

Z tym zaburzeniem najczęściej zmagają się kobiety, a problem ma związek z porodem naturalnym, zabiegami ginekologicznymi, menopauzą i anatomią układu moczowego. Wraz z wiekiem zaczynają wyrównywać się proporcje płci w grupie osób doświadczających nietrzymania moczu. Szacuje się, że od 25 do 45% kobiet zmaga się z tym problemem. W przypadku mężczyzn ryzyko wzrasta po przejściu interwencji medycznych związanych z rakiem gruczołu krokowego (radioterapia, prostatektomia, chemioterapia).

Nietrzymanie moczu a fizjologia

Mocz jest produkowany przez nerki. Spływa z nich do pęcherza moczowego, który znajduje się w dolnej części brzucha. Pęcherz jest napełniany, a za utrzymanie jego zawartości odpowiedzialne są mięśnie dna miednicy, które otaczają cewkę moczową. Gdy narząd jest pełny, wówczas mózg odbiera sygnał i człowiek zaczyna odczuwać potrzebę oddania moczu. Mózg wysyła informacje do mięśni miednicy, by te uległy rozluźnieniu, co prowadzi do mikcji, czyli wydalenia moczu z pęcherza. Jeżeli w którymś z wcześniej wymienionych etapów pojawią się nieprawidłowości, może dojść do nietrzymania moczu. Może być spowodowane przez choroby układu nerwowego, jednak częściej ma związek z zaburzeniami działania konkretnych odcinków dróg moczowych.

Przyczyny nietrzymania moczu

Nietrzymanie moczu nazywane jest również inkontynencją. Ten powszechny problem ma często naturę psychiczną, fizyczną i społeczną. Wiele osób nie chce mówić o tym schorzeniu ze względu na jego intymny charakter. Nawet podczas wizyty lekarskiej nietrzymanie moczu bywa pomijane przez pacjenta, a zaniechanie odpowiedniego leczenia sprawia, że choroba się pogłębia. Dolegliwość może zostać jednak skutecznie wyleczona. Najpierw trzeba poznać jej źródło. Przyczyn może być wiele, jednak najczęstszą z nich są zaburzenia związane z funkcjonowaniem którejś z części układu moczowego.

Co zwiększa ryzyko pojawienia się problemu z nietrzymaniem moczu?

Jest wiele różnych czynników, które mogą wpłynąć na nietrzymanie moczu. Wśród nich można wymienić:

• otyłość;
• ciążę i poród;
• menopauzę i związane z nią niedobory estrogenu;
• choroby przewlekłe (między innymi cukrzycę);
• zapracia oraz nieprawidłowe wypróżnianie się;
• zabiegi operacyjne w okolicy miednicy mniejszej;
• osłabienie mięśni dna miednicy;
• bardzo ciężką pracę fizyczną;
• przyjmowanie niektórych leków;
• starość, która jednak nie zawsze musi prowadzić do pojawienia się nietrzymania moczu.

Rodzaje nietrzymania moczu

Wśród podstawowych rodzajów nietrzymania moczu można wymienić:

• nietrzymanie moczu w związku z przepełnieniem pęcherza;
• wysiłkowe nietrzymanie moczu;
• nietrzymanie moczu charakteryzujące się nagłym parciem.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu

Nawet połowa wszystkich przypadków inkontynencji to właśnie odmiana wysiłkowa. Zdecydowanie częściej dotyka kobiety, a jedną z głównych przyczyn jest poród siłami natury. Z badań wynika, że z tym problemem zmaga się co czwarta kobieta w wieku od 18 do 48 lat. Chociaż jest on bardzo powszechny, to wiele osób wciąż nie chce się do niego przyznać. Wysiłkowe nietrzymanie moczu może zostać skutecznie wyleczone. Przy kuracji wykorzystuje się między innymi prostą fizykoterapię.

Ćwiczenia fizykoterapeutyczne obejmują mięśnie dna miednicy oraz sąsiednich. Ćwiczenia mięśni Kegla to rodzaj terapii, na który powinny zwrócić szczególną uwagę kobiety przed porodem. Można w ten sposób zapobiec nietrzymaniu moczu, wypadaniu pęcherza oraz macicy. Dobrze rozwinięte mięśnie Kegla sprawią, że poród będzie mniej bolesny.

Nietrzymanie moczu charakteryzujące się nagłym parciem

Problem nietrzymania moczu może być związany ze zbyt dużą aktywnością mięśni pęcherza. Zwykle występuje wtedy bardzo mocna potrzeba oddania moczu i szybko dochodzi do jego niekontrolowanego wypływu. Wpływ na to może mieć zmiana pozycji ciała ale może to być też reakcja po usłyszeniu niektórych dźwięków (lejąca się woda). Nagłe parcie może pojawiać się nie tylko w dzień, ale i w nocy.

Nietrzymanie moczu z naglącym parciem jest związane z tym, że pęcherz kurczy się zbyt wcześnie, dzieje się to jeszcze przed jego wypełnieniem i zanim otrzyma on sygnał z mózgu o konieczności oddania moczu. Przyczynami tego schorzenia mogą być również:

• choroby neurologiczne;
• zapalenie pęcherza;
• choroby gruczołu krokowego u mężczyzn.

Nietrzymanie moczu w związku z przepełnieniem pęcherza

Czasami dochodzi do sytuacji, gdy pojawia się przeszkoda w odpływie moczu z pęcherza moczowego. Pełen pęcherz sprawia, że mocz szuka ujścia i co jakiś czas samoistnie wypływa. Najczęściej zdarza się to u mężczyzn, którzy mają problemy z powiększonym gruczołem krokowym. Wypływanie moczu z przepełnienia może prowadzić do pojawienia się nefropatii zaporowej. Ten typ nietrzymania moczu może pojawić się także przemijająco przy:

• przyjmowaniu leków rozluźniających mięśnie;
• zapaleniu pęcherza;
• piciu alkoholu;
• piciu napojów zawierających kofeinę;
• piciu napojów z owoców cytrusowych.

Inne rodzaje nietrzymania moczu

Wyróżnić można jeszcze kilka rzadziej spotykanych typów nietrzymania moczu:

• mieszane nietrzymanie moczu – związane z wysiłkiem fizycznym, ale również z naglącą potrzebą mikcji;
• nietrzymanie moczu na tle neurologicznym – może dojść do niego w wyniku chorób lub urazów mózgu, nerwów lub rdzenia kręgowego. Zaburzona zostaje wtedy komunikacja pomiędzy mózgiem a mięśniami odpowiedzialnymi na utrzymywanie moczu w pęcherzu. Często jest to następstwo demencji, stwardnienia rozsianego, choroby Parkinsona lub przebytego w przeszłości udaru;
• kropelkowe nietrzymanie moczu – zdarza się, że po wizycie w toalecie pacjent od razu odczuwa potrzebę kolejnego oddania moczu. Oznacza to, że mocz cały czas znajduje się cewce moczowej. Ta przypadłość częściej zdarza się u kobiet niż u mężczyzn, ma to związek z różnicą w budowie cewki moczowej;
• funkcjonalne nietrzymanie moczu – dotyczy osób niezdolnych do samodzielnego funkcjonowania. Mowa o tych, które z jakiegoś powodu nie mogą samodzielnie udać się do toalety ze względu na ograniczenie mobilności.

Nietrzymanie moczu – diagnoza

Lekarz diagnozujący nietrzymanie moczu musi przede wszystkim ustalić, jaki jest rodzaj tego schorzenia. Konieczne okaże się przeprowadzenie badań fizykalnych. U kobiet będzie to badanie ginekologiczne, a u mężczyzn badanie prostaty palcem. Aby postawić dokładną diagnozę, wykonane zostaną również analiza moczu, podstawowe badania krwi, a także USG całego układu moczowego. Najwięcej informacji przyniesie jednak badanie urodynamiczne, nazywane również testem przepływu moczu i dynamiki pracy pęcherza. Jego celem jest sprawdzenie ciśnienia wewnątrz układu moczowego.

Leczenie nietrzymania moczu

Nietrzymanie moczu jest dolegliwością bardzo niekomfortową dla pacjentów. Aby zniwelować problem lub pozbyć się go na stałe, konieczne będą ćwiczenia i stosowanie leków przepisanych przez lekarza specjalistę. Głównymi zaleceniami są:

• ograniczenie spożywania napojów moczopędnych, czyli między innymi kofeiny;
• ograniczenie ilości spożywanych płynów, gdy planowane są wydarzenia, w których nietrzymanie moczu może być szczególnie kłopotliwe. Mowa tutaj o stosunku seksualnym lub spotkaniach towarzyskich;
• zmniejszenie wagi ciała, gdy pacjent zmaga się dodatkowo z nadwagą lub otyłością. Te choroby mogą sprzyjać nasielaniu się problemów z trzymaniem moczu;
• ćwiczenie mięśni dna miednicy jest skuteczne w zapobieganiu nietrzymania moczu.

Często zdarza się popuszczanie moczu podczas kichania oraz kaszlu. Wtedy rozwiązaniem może być krzyżowanie nóg. Pacjent nie powinien zmniejszać ilości przyjmowanych płynów, ponieważ może to mieć bardzo negatywny wpływ na jego zdrowie. Zbyt mała ilość płynu w organizmie może doprowadzić do odwodnienia, zaparć lub rozwoju zakażenia układu moczowego. Zmniejszyć ilość spożywanych płynów mogą jedynie osoby, które piją ich więcej niż 3000 ml dziennie. Jeżeli powyższe działania nie przyniosą rezultatów, to lekarz wprowadza leczenie farmakologiczne. W ostateczności może on podjąć decyzję o tym, że należy przeprowadzić leczenie operacyjne.

Leki, które mogą pomóc na nietrzymanie moczu

O leczeniu farmakologicznym zawsze powinien decydować lekarz prowadzący. Nie należy samodzielnie walczyć z tą dolegliwością, ponieważ może to doprowadzić do negatywnych konsekwencji dla organizmu. Oto leki wykorzystywane w leczeniu nietrzymania moczu:

• Vesicare;
• Solinco;
• Silamil;
• Vesisol;
• Zevesin;
• Adablok;
• Soreca;
• Asolfena;
• Beloflow;
• Solifurin;
• Symcare;
• Uronorm;
• Vesoligo;
• Ditropan;
• Driptane;
• Uroflow;
• Betmiga;

Nietrzymanie moczu a ćwiczenia mięśni kegla

W przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet bardzo skuteczne jest ćwiczenie mięśni dna miednicy. Może nawet doprowadzić do całkowitego pozbycia się tej dolegliwości. Form treningu jest naprawdę wiele i nie wymagają one od pacjentki spełnienia jakichś specjalnych warunków. Najważniejsze jest to, aby wykonywać ćwiczenia regularnie przez okres przynajmniej 3 miesięcy. Ćwiczenia te są polecane wszystkim kobietom ze względu na to, że mogą również poprawić życie seksualne.

Chirurgiczne leczenie nietrzymania moczu

W niektórych przypadkach zachodzi konieczność leczenia chirurgicznego. Metod jest wiele, ale zdarza się, że nie zapewniają długotrwałego efektu. Najskuteczniejsze sposoby to zabieg podwieszenia szyi pęcherza moczowego i operacje pętlowe. Z nieco mniej skutecznych warto wymienić wstrzykiwanie pewnych substancji w okolice cewki moczowej. Te metody pozwlają radzić sobie z nietrzymaniem moczu tylko przejściowo.

Nietrzymanie moczu to bardzo wstydliwa przypadłość, dlatego wiele osób boi się przyznać swojemu lekarzowi, że ma problem. Dolegliwość ta jest możliwa do zwalczenia – leczenie warto podjąć jak najwcześniej.