Przewlekła biegunka – przyczyny, objawy, badania diagnostyczne

Biegunka wpływa na znaczne pogorszenie jakości życia, może też świadczyć o wielu chorobach układu pokarmowego. Leczenie takiego stanu może wymagać podawania dożylnego płynów, najczęściej jednak wystarczą środki przeciwbiegunkowe oraz leki odpowiednio dobrane do przyczyny objawów. Wizyta u lekarza jest konieczna w każdym przypadku, jednak na szczególną uwagę zasługują dolegliwości towarzyszące ostrej lub przewlekłej biegunce jak bóle brzucha, zmniejszenie masy ciała, krwawienia z przewodu pokarmowego. Specjalista przeprowadzi niezbędne badania, które umożliwią postawienie właściwej diagnozy i rozpoczęcie stosownego leczenia.

Przewlekła biegunka – czym jest?

Biegunka jest stanem, gdy chory oddaje więcej niż 3 stolce w ciągu doby. Mają one zmienioną konsystencję, często również inny kolor niż zwykle. Rozróżnia się biegunkę ostrą (infekcyjną) oraz przewlekłą. Z pierwszym rodzajem mamy do czynienia, jeśli stan taki trwa poniżej dwóch tygodni. Przyczyn należy upatrywać w zakażeniach przewodu pokarmowego oraz zatruciach alkoholem, czy grzybami, a także działaniu niektórych leków (antybiotyków, hormonów tarczycy, leków antyarytmicznych itd.). Przewlekła biegunka trwa zazwyczaj dłużej niż miesiąc, a ponieważ jej przyczyn może być sporo, zawsze wymaga odpowiedniej, poszerzonej diagnostyki. Trzeba pamiętać, że bardzo rzadko oznacza ona zwykłe zakażenie przewodu pokarmowego. Co więcej, specjaliści wyróżniają kilka rodzajów biegunki przewlekłej:

• biegunkę osmotyczną;
• sekrecyjną;
• tłuszczową;
• przewlekłą biegunkę osób starszych.

Każdy z wymienionych rodzajów biegunki może świadczyć o innego rodzaju schorzeniach.

Objawy biegunki przewlekłej

Głównym objawem biegunki przewlekłej jest częste oddawanie stolca o zmienionej konsystencji. Taki stan trwa powyżej 30 dni. Dodatkowo mogą pojawić się inne objawy:

• ból brzucha;
• stan podgorączkowy lub gorączka;
• zmniejszenie apetytu lub jego brak;
• wymioty;
• spadek masy ciała;
• zmęczenie, wycieńczenie, brak sił.

Przyczyny biegunki przewlekłej

Przewlekła biegunka jest najczęściej objawem zespołu jelita drażliwego, nieswoistego zapalenia jelit lub raka okrężnicy. Tak zwana biegunka osmotyczna może zostać spowodowana przyjmowaniem leków zobojętniających kwas solny lub spożywaniem produktów zawierających mannitol, ksylitol lub sorbitol. Inne przyczyny biegunki tego typu to zespół krótkiego jelita, występowanie przetoki jelitowej lub niedobór laktazy. Biegunkę sekrecyjną powoduje nadużywanie alkoholu lub leków przeczyszczających, a także zaburzenie wchłaniania kwasów żółciowych w jelicie krętym. Inne przyczyny występowania przewlekłej biegunki to między innymi:

• zapalenie trzustki;
• rak trzustki;
• mukowiscydoza;
• choroby zakaźne;
• cholestatyczne choroby wątroby;
• zespół rozrostu bakteryjnego;
• zaburzenia wchłaniania – celiakia, giardioza, niedokrwienie jelit, enteropatia;
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
• choroba Leśniowskiego-Crohna;
• nadwrażliwość pokarmowa;
• pierwotniaki jelitowe (Giardia lamblia) i inne pasożyty;
• niedokrwienne zapalenie jelita.

Jak łatwo zauważyć, przyczyny przewlekłej biegunki mogą być tak różne, że nie sposób na podstawie samych objawów określić choroby, która powoduje dolegliwości. Stan przewlekły wymaga diagnostyki i leczenia. Na początek warto skorzystać z teleporady lekarskiej online. Specjalista może zlecić badania, wypisać L4 online i zaproponować leczenie doraźne.

Jak postępować w przypadku biegunki?

Osoby cierpiące na biegunkę muszą pamiętać, że najważniejsze jest uzupełnianie braku wody i elektrolitów, które organizm traci podczas częstych wypróżnień. W aptekach dostępne są specjalne preparaty nawadniające. Warto też zwiększyć w codziennej diecie ilość płynów – pić dużo wody, herbat ziołowych (rumianek, melisa, mięta). Chorzy powinni też wprowadzić pewne zmiany do swojej diety – to pomoże złagodzić uciążliwe objawy. Przede wszystkim należy zrezygnować z potraw ciężkostrawnych, smażonych, pikantnych i tłustych, zastępując je daniami gotowanymi i delikatnymi. Warto odstawić kawę, mocną herbatę, napoje gazowane, soki owocowe i warzywne oraz alkohol. W czasie trwania biegunki zaleca się wprowadzenie do jadłospisu:

• białego ryżu (może być w postaci kleiku);
• pieczywa pszennego;
• biszkoptów;
• gotowanej marchewki, jabłek, ziemniaków;
• bananów;
• drobnych makaronów pszennych;
• chudego, gotowanego mięsa;
• chudej wędliny;
• galaretek owocowych, kisieli.

W przypadku utrzymywania się niepokojących objawów konieczna jest wizyta u lekarza rodzinnego, który zleci badania lub skieruje do specjalisty gastrologa.

Na co pacjent powinien zwrócić uwagę? Badania diagnostyczne

Jak leczyć biegunkę? Póki przyczyna jest nieznana, można stosować jedynie leczenie objawowe. Zaleca się sięgnięcie np. po węgiel aktywowany, który pomaga w usuwaniu toksyn bakteryjnych. Trzeba jednak pamiętać, że u podstaw biegunki przewlekłej leży zazwyczaj jakieś konkretne schorzenie – to właśnie na jego leczeniu należy się skupić. Istotna jest częstość wypróżnień, a także wygląd stolca. To kwestie, o które lekarz na pewno zapyta. Na co może wskazywać kolor i konsystencja kału?

• smolisty, czarny świadczy o krwawieniu z górnego odcinka przewodu pokarmowego;
• wodnisty świadczy o zaburzeniach wchłaniania jelitowego;
• z domieszką śluzu i świeżej krwi może wskazywać m.in. na hemoroidy, nowotwór, stan zapalny jelita grubego (zakażenie, alergia, nieswoiste zapalenie jelit);
• o konsystencji ciastowatej, tłuszczowej sugeruje zaburzenia trawienia, których przyczyną są choroby trzustki;
• pojawienie się ropy może wskazywać na stany bakteryjne w jelitach.

Pojawienie się wymienionych objawów oznacza skierowanie pacjenta na podstawowe badania – należy sprawdzić stan zdrowia pacjenta, wykonując badanie kału, badanie serologiczne z krwi, obrazowe (USG jamy brzusznej), gastroskopię (pobranie wycinków), kolonoskopię, test oddechowy (w celu potwierdzenia nietolerancji laktozy). Lekarz przeprowadzi również wywiad – zapyta o przebyte infekcje, zabiegi, przyjmowane leki.

Jak leczyć biegunkę przewlekłą?

Najważniejsze w leczeniu przewlekłej biegunki jest nawadnianie – doustne lub dożylne, w zależności od stanu pacjenta. Biegunka pojawiająca się jedynie w ciągu dnia wskazuje na podłoże czynnościowe i niekiedy może być leczona objawowo. Jeśli występuje także w nocy, może mieć podłoże organiczne, co nakazuje przeprowadzenie opisanej wyżej szczegółowej diagnostyki. W zależności od diagnozy stosuje się odpowiednie leczenie farmakologiczne. W większości przypadków zastosowane zostaną leki dostępne na receptę – możesz również korzystać z e-recepty online. Czy można poradzić sobie z biegunką samodzielnie? Kluczowe bedą odpowiednia dieta eliminacyjna, przyjmowanie dużej ilości płynów (np. płyny nawadniające) oraz odpoczynek.

Biegunka zawsze świadczy o jakimś zaburzeniu. Można o niej mówić w przypadku, gdy do wypróżnień dochodzi powyżej trzech razy na dobę. W każdym przypadku warto skontaktować się z lekarzem i omówić dalszy sposób postępowania. Zwłaszcza przedłużające się i powtarzające epizody wymagają diagnostyki i wdrożenia leczenia.