Zatrucie pokarmowe – objawy, przyczyny, leczenie

Zatrucie pokarmowe związane jest najczęściej ze spożyciem nieświeżej żywności, w której znajdują się drobnoustroje chorobotwórcze. Wydzielają one w układzie pokarmowym toksyny, co prowadzi do problemów żołądkowych. Dolegliwość ma bardzo gwałtowny przebieg, ale najczęściej mija dosyć szybko. Wśród objawów wymienić można biegunkę, wymioty oraz bóle brzucha. Jakie są jeszcze symptomy i w jaki sposób poradzić sobie z problemem?

Czym jest zatrucie pokarmowe?

Zatrucie pokarmowe to gwałtowne oraz ostre objawy żołądkowo-jelitowe. Dolegliwość jest bardzo często spotykana, każdy człowiek miał z nią do czynienia przynajmniej kilka razy w swoim życiu. Najczęstszymi symptomami są wymioty oraz bóle brzucha. Pojawić może się także biegunka i gorączka. Wszystkie te oznaki chorobowe występują w niedługim czasie po zjedzeniu posiłku, w którym znajdują się zakażone produkty spożywcze. Wylęganie się zatrucia pokarmowego trwa zwykle od kilku do kilkunastu godzin. Dotyczy to przede wszystkim zatruć związanych ze spożyciem toksyn bakteryjnych. Najczęściej przebieg zatrucia jest łagodny, ale zdarzają się sytuacje skrajne, których efektem może być nawet śmierć.

Co może być przyczyną zatrucia?

Źródłem choroby są zwykle produkty pochodzenia zwierzęcego lub odzwierzęcego (jajka lub mleko). Liczba zatruć pokarmowych wzrasta w okresie letnim, ponieważ bakterie zdecydowanie lepiej rozwijają się w wyższych temperaturach. Przeciwdziałanie w przypadku wystąpienia zatrucia jest praktycznie niemożliwe, ponieważ przed zjedzeniem posiłku trudno jest określić, czy w produkcie obecne są drobnoustroje chorobotwórcze.

Bakterie znajdujące się pokarmie produkują toksyny i namnażają się. Z jednak bakterii może powstać bardzo duża liczba innych. Im więcej jest bakterii, tym większa szansa na zatrucie pokarmowe. Bakteriami, które najczęściej wywołują zatrucie, są:

• Campylobacter;
• Salmonella;
• Escherichia coli;
• Shigella;
• Listeria;
• Clostridium.

Campylobacter, czyli pierwsza z wyżej wymienionych bakterii, odpowiada za większość zatruć pokarmowych. Do organizmu może dostać się poprzez spożycie skażonego mięsa drobiowego, czerwonego mięsa, surowych jaj oraz mleka.

We współczesnej medycynie występuje określenie „choroba przenoszona drogą pokarmową”. Oznacza to, że w trakcie przygotowania danego pokarmu, by ten mógł być zdatny do spożycia, ktoś popełnił błąd. Zwykle ma to związek z nieprzestrzeganiem zasad prawidłowej higieny.

Jeżeli odczuwasz objawy zatrucia pokarmowego, które trwają jednak podejrzanie długo, koniecznie zgłoś się do lekarza. Dzięki temu zyskasz pewność, że cierpisz jedynie na zatrucie, a nie jakąś poważną chorobę. Dobrym rozwiązaniem w takim przypadku będzie konsultacja lekarska online.

Objawy zatrucia pokarmowego

Czas, w jakim wylęga się zatrucie, jest bardzo zróżnicowany. Wszystko zależy od bakterii, jakimi dana osoba została zakażona. Czasami objawy mogą pojawić się już około godziny po zjedzeniu zakażonego pokarmu, innym razem symptomy wystąpią dopiero po kilkudziesięciu godzinach. Dolegliwości zwykle ustępują po jednym dniu, ale zdarzają się przypadki, gdy choroba trwa nawet tydzień. Większość osób wraca do zdrowia po około 7 dniach.

Pierwszymi objawami są wymioty i nudności. Później pojawia się ból brzucha oraz biegunka. W niektórych przypadkach występują gorączka, odwodnienie, bóle mięśniowe, krwawe stolce oraz osłabienie. Jeżeli u chorego doszło do zatrucia jadem kiełbasianym, wówczas konieczne będzie otoczenie go opieką medyczną, ponieważ może dojść do stanu zagrażającego życiu.

Symptomy mijają całkowicie po kilku godzinach lub dniach. Pacjent musi jednak pamiętać o regularnym uzupełnianiu płynów, które traci w wyniku wymiotów oraz biegunki.

Zatrucie grzybicze

Zjedzenie zapleśniałej żywności może doprowadzić do zatrucia grzybiczego. Grzyby zawierają niebezpieczne mykotoksyny, które wykazują odporność na obróbkę cieplną i fermentację. Ich źródłem są zwykle orzechy, produkty zbożowe oraz warzywa. W rzadkich przypadkach mykotoksyny mogą znajdować się w produktach odzwierzęcych. Zatrucie grzybicze może być niebezpieczne i prowadzić do ostrego zatrucia pokarmowego. Spożycie mykotoksyn prowadzi do uszkodzeń wątroby i nerek oraz zaburzeń płodności. Związki te mają również działanie rakotwórcze. W najgorszym wypadku zatrucie prowadzi do śmierci pacjenta.

Zatrucie pokarmowe – diagnostyka

W przypadku ostrego zatrucia pokarmowego objawy są bardzo charakterystyczne, dlatego lekarzowi wystarczy jedynie wywiad. Pacjent będzie musiał przekazać również wszystkie informacje o chorobach współistniejących, przyjmowanych lekach oraz o podróżach, które odbył w ostatnim czasie, a także o tym, czy w ostatnim czasie podobne objawy wystąpiły u członków najbliższej rodziny. Zadaniem lekarza jest ocena stanu chorego, zwłaszcza jeśli chodzi o poziom nawodnienia. Jeżeli pacjent będzie wymagał przyjęcia do szpitala, to lekarz zrobi podstawowe badania wstępne. Aby ustalić przyczynę zatrucia, konieczne mogą być badania laboratoryjne. Czasami wykonuje się także badania krwi.

Leczenie zatrucia pokarmowego

Większość zatruć pokarmowych ustępuje samoistnie i nie ma konieczności zgłoszenia się do lekarza. Najważniejsze w przypadku tej dolegliwości jest przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów. W przypadku ostrego zatrucia lekarz może zdecydować o skierowaniu pacjenta na leczenie szpitalne, gdzie będzie możliwe nawadnianie dożylne. Ważne jest również żywienie, które pozwala uzupełnić rezerwy energetyczne organizmu. Na biegunkę podaje się probiotyki. Aby zmniejszyć objawy, można wykorzystać leki, które zahamują wytwarzanie soku jelitowego. W niektórych przypadkach stan pacjenta mogą poprawić leki przeciwwymiotne, ale jedynie u dorosłych, ponieważ u dzieci mogą prowadzić do pogorszenia stanu chorobowego. Jeżeli cierpisz na zatrucie pokarmowe i nie czujesz się na tyle dobrze, aby osobiście udać się do lekarza po receptę na leki, skorzystaj z opcji, jaką jest e-recepta online.

Kiedy należy udać się do lekarza?

Większość przypadków zatrucia pokarmowego nie wymaga wizyty u specjalisty. Zdarzają się jednak sytuacje, gdy pomoc lekarza jest niezbędna. Do przypadków, gdy wizyta lekarska jest konieczna, należy zatrucie jadem kiełbasianym. Może ono objawiać się między innymi zaburzeniami widzenia oraz problemami z układem nerwowym, czyli opadaniem powiek i trudnościami w przełykaniu. Symptomami, które nie mogą być bagatelizowane, są też:

• zwiększona czynność serca;
• wysoka temperatura ciała;
• duża częstość oddechów;
• wysiłek oddechowy;
• zaburzenia świadomości.

Warto też zwracać uwagę na to, czy w stolcu nie ma krwi. Jeżeli nie widać poprawy po nawodnieniu doustnym, to oznacza, że z organizmem dzieje się coś niedobrego i należy możliwie jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Taka sytuacja może doprowadzić do odwodnienia. Ten stan można rozpoznać po suchych błonach śluzowych, oddawaniu niewielkiej ilości moczu lub całkowitym braku mikcji, dużym pragnieniu oraz zapadnięciu gałek ocznych.

Do lekarza zawsze należy zgłosić się z niemowlętami, które wykazują objawy zatrucia pokarmowego. Podobnie jest z kobietami w ciąży, seniorami oraz osobami przewlekle chorymi.

Co po ustąpieniu objawów?

Pacjent, u którego ustąpiły już objawy, nie musi podejmować jakichś specjalnych działań. Warto jednak przez pewien okres po ustaniu choroby przestrzegać higieny i pamiętać o dokładnym myciu rąk przed opuszczeniem toalety. Przez pewien okres ozdrowieńcy mogą bowiem wydalać bakterie wywołujące zatrucie pokarmowe. Na higienę powinny szczególnie zwrócić uwagę osoby, które opiekują się małymi dziećmi i seniorami. Zatrudnieni przy pracy z żywnością powinni zostać na jakiś czas odsunięci od kontaktu z nią, ponieważ mogą przenieść bakterie i doprowadzić do zarażenia innych osób.

Zatrucie pokarmowe – profilaktyka

Najważniejszą zasadą, jaką należy się kierować, aby uniknąć zatrucia pokarmowego, jest przykładanie dużej wagi do odpowiedniej higieny. Wszystkie produkty spożywcze powinny być odpowiednio przechowywane, a kontaktu z nimi nie mogą mieć osoby, które w ostatnim czasie chorowały. Warto pamiętać o tym, że zimne produkty muszą znajdować się w lodówce, aby nie rozwinęły się w nich bakterie. Surowe mięso należy oddzielać od gotowanego (najlepiej wykorzystywać specjalne pojemniki). Staraj się nie przechowywać surowego mięsa oraz ryb na tych samych półkach co gotowe potrawy.

Istotną kwestią jest również mycie rąk przed przygotowaniem i jedzeniem posiłku. Produkty spożywcze nie mogą znajdować się zbyt długo poza lodówką. Owoce i warzywa muszą być dokładnie umyte, zanim ktoś je zje. Jeżeli chcesz je pokroić, najbardziej higienicznym rozwiązaniem będzie użycie desek szklanych lub plastikowych, które są najłatwiejsze do oczyszczenia. Pamiętaj, że mięso zakażone bakteriami nie musi spowodować zatrucia, gdy dostanie się do przewodu pokarmowego. Warunkiem jest jednak jego ugotowanie lub upieczenie. W warunkach podwyższonej temperatury bakterie giną. Nie należy za to spożywać surowego mięsa!

Zatrucie pokarmowe w ciąży

Kobiety w ciąży powinny szczególnie uważać na to, co jedzą. Zatrucie pokarmowe może doprowadzić do ciężkiego przebiegu ciąży oraz wywołać negatywne konsekwencje zdrowotne u dziecka. Bakterie oraz wirusy mogą w dużym stopniu wpłynąć na rozwój płodu. W najgorszym wypadku zatrucie pokarmowe u kobiety w ciąży prowadzi do poronienia lub wcześniejszego porodu. Przykładem mogą być tutaj mykotoksyny oraz Listeria monocytogenes. Wymioty oraz biegunka u matki działają bardzo niekorzystnie na ciążę, dlatego z każdym podejrzanym objawem należy zgłosić się do lekarza. W czasie ciąży należy unikać produktów surowych, niedogotowanych, niepasteryzowanego mleka oraz potraw z surowymi jajami. Przed zjedzeniem warzyw i owoców konieczne jest ich dokładne umycie.

Zatrucie pokarmowe u dzieci

Zatrucie pokarmowe u dzieci może mieć inny przebieg niż u dorosłych. Młode osoby mają niedojrzały układ odpornościowy i pokarmowy. Nie należy w żadnym wypadku bagatelizować zatrucia u dzieci. Odwodnienie wywołane chorobą może mieć bardzo negatywne skutki zdrowotne i w najgorszym wypadku prowadzić nawet do śmierci.

Zatrucie pokarmowe a praca

Gdy pojawią się u ciebie objawy takie jak wymioty i biegunka, wówczas musisz ograniczyć możliwość rozprzestrzenienia się zakażenia. Powinieneś wziąć zwolnienie lekarskie i odpocząć w domu. Jeżeli nie masz możliwości udać się do lekarza osobiście, warto uzyskać zwolnienie lekarskie online.

Zatrucie pokarmowe w większości przypadków nie jest groźną dolegliwością. Objawy pojawiają się szybko, ale nie trwają długo. W niektórych przypadkach warto jednak udać się na konsultację lekarską, aby wykluczyć bardziej niebezpieczne choroby, które mogą dawać podobne objawy.