Ostre zapalenie zatok przynosowych – objawy i leczenie choroby

Zatoki są przestrzeniami wypełnionymi powietrzem, umiejscowionymi w kościach twarzoczaszki. Człowiek wyposażony jest w cztery pary zatok – zatoki szczękowe, sitowe, czołowe i klinowe. Każda zatoka połączona jest z jamą nosa, co umożliwia usuwanie wydzieliny i przepływ powietrza. Jednym z problemów z dotykających narząd jest ostre zapalenie zatok. To jedna z częstszych chorób zwykle wywołana przez wirusy (rynowirusy, koronawirusy, adenowirusy, wirusy grypy). Do nasilenia objawów może przyczyniać się zanieczyszczenie powietrza, przebywanie w zadymionym pomieszczeniu, a także alergia. Leczenie ostrego zapalenia zatok polega na podawaniu środków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i kropli do nosa. Nadkażenie bakteryjne wymaga zastosowania antybiotyku.

Ostre zapalenie zatok przynosowych – objawy

Do głównych objawów ostrego zapalenia zatok zalicza się uporczywy ból zatok i głowy, który nasila się przy pochylaniu i wysiłku fizycznym. Jednocześnie pojawia się ucisk w okolicy twarzy – umiejscowienie zależy od tego, której zatoki dotyczy infekcja. Dolegliwości bólowe mogą występować u nasady nosa czy po bokach. Chory ma znacznie upośledzony węch i zdarza się, że osoba mająca ten problem zmaga się z całkowitą utratą zdolności do odróżniania zapachów. Charakterystyczna jest również niedrożność nosa spowodowana obrzękiem błony śluzowej. Często pojawia się katar, który może spływać po tylnej ścianie gardła, powodując podrażnienie i kaszel. Niekiedy zapaleniu zatok towarzyszą objawy typowe dla infekcji górnych dróg oddechowych – gorączka, osłabienie, zmęczenie, pogorszenie smaku, obrzęk powiek, łzawienie.

W zależności od tego, gdzie rozwinął się stan zapalny, chory może cierpieć z powodu różnych dolegliwości:

• zapalenie zatok czołowych objawia się bólem w okolicy czoła;
• zapalenie zatok sitowych – ból umiejscowiony jest u nasady nosa lub w okolicy oczodołu;
• zapalenie zatok szczękowych – dolegliwości bólowe pojawiają się w miejscu zatoki, promieniują do zębów, uszu, czoła. Może pojawić się obrzęk policzka, ból zęba, szczęki;
• zapalenie zatok klinowych charakteryzuje się bólem promieniującym ku tyłowi głowy.

Objawy zapalenia zatok mogą być wyjątkowo uciążliwe – złe samopoczucie wymaga wtedy pozostania w domu. W takiej sytuacji warto skontaktować się z lekarzem, który wystawi zwolnienie lekarskie online. W pierwszej kolejności można sięgnąć po preparaty dostępne bez recepty oraz wypróbować domowe sposoby walki ze stanem zapalnym. Często ostre zapalenie zatok mija samoczynnie, nie oznacza to jednak, że leczenie objawowe wystarczy, a choroba nie wiąże się z powikłaniami.

Rozpoznanie zapalenia zatok

Diagnostyka chorób zatok to przede wszystkim wywiad z pacjentem i badanie fizykalne – obejrzenie jam nosa oraz wnętrza zatok. Badania mogą zostać rozszerzone o RTG zatok, tomografię lub rezonans. Czasem konieczne jest wykonanie testów alergicznych lub pobranie próbki wydzieliny z nosa. Postawienie diagnozy pozwala rozpocząć leczenie choroby. Najczęściej mamy do czynienia z wirusowym zapaleniem zatok, które leczy się objawowo. Bakteryjne zapalenie zatok wymaga podania antybiotyków. W przypadku alergii podaje się leki przeciwhistaminowe. Niekiedy przeprowadza się chirurgiczne leczenie zatok. Aby dobrać skuteczną metodę, terapii należy poznać przyczynę dolegliwości.

Leczenie zapalenia zatok – domowe sposoby

Początkowe objawy nasuwające podejrzenie zapalenia zatok powinny skłonić do wdrożenia leczenia. W pierwszej kolejności sięga się po leki przeciwzapalne i przeciwbólowe łagodzące np. ból głowy (paracetamol, ibuprofen, niesteroidowe leki przeciwzapalne). Warto również przeprowadzić płukanie zatok – w aptece dostępne są specjalne preparaty do irygacji. Jakie inne metody domowe można wypróbować? Warto:

• stosować ciepłe kompresy z soli bromowo-jodowej, grochu lub gorczycy;
• używać maści rozgrzewających dostępnych w aptece;
• stosować inhalacje z dodatkiem ziół, olejków eterycznych, soli fizjologicznej, soli kuchennej lub morskiej;
• nawadniać organizm – wypijać przynajmniej 2 litry płynów dziennie (woda, herbaty owocowe, herbata z imbirem i cynamonem);
• nawilżać powietrze w domu, zwłaszcza w sezonie grzewczym;
• utrzymywać stałą temperaturę powietrza w domu;
• unikać przebywania w zadymionych pomieszczeniach;
• unikać kontaktu z chorymi;
• zadbać o odporność – uzupełniać niedobory witamin i minerałów, zmodyfikować dietę.

Ostre zapalenie zatok przynosowych zwykle wywołane jest przez wirusy i najczęściej mija samoczynnie. Jeśli objawy utrzymują się, a leczenie nie przynosi rezulatów, konieczne może być wdrożenie antybiotyków.

Jak leczyć stan zapalny bakteryjny?

Bakteryjne zapalenie zatok leczy się antybiotykami. Może je przepisać jedynie lekarz, dlatego warto jak najszybciej się z nim skonsultować. Może to być telekonsultacja, podczas której wystawione zostaną L4 online oraz e-recepta. Wśród leków stosowanych w terapii zapalenia zatok przynosowych zwykle wykorzystuje się następujące preparty:

• Augmentin;
• Bioracef;
• Duomox;
• Zinnat;
• Amoksiklav.

Jeżeli leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, objawy chorych zatok utrzymują się, należy poszukać innego podłoża schorzenia. To moment, w którym konieczna jest dokładniejsza diagnostyka, a być może nawet leczenie chirurgiczne.

Przewlekłe zapalenie zatok

Przewlekłe zapalenie zatok oznacza występowanie dolegliwości przez dłużej niż 12 miesięcy. W tym przypadku objawy mogą nie ustąpić całkowicie. W przebiegu zapalenia przewlekłego mogą występować polipy, alergia czy grzybicze zakażenia. Przewlekły stan zapalny bywa spowodowany chorobami zębów, guzami okolic zatoki lub różnego rodzaju chorobami ogólnoustrojowymi. Chroniczne zapalenie zatok najczęściej dotyczy zatok szczękowych i sitowych. Choroba może doprowadzić do powstania trwałych zmian w śluzówce zatoki. Leczenie chirurgiczne zastosowane w tym przypadku polega na usunięciu zmienionych chorobowo tkanek w obrębie zatok i utworzeniu drożnego ich połączenia z jamą nosową.

Ostre zapalenie zatok – jak zapobiegać chorobie?

Ostre i przewlekłe zapalenie zatok to często występujące choroby. Jak można zapobiegać zapaleniu zatok? Przede wszystkim należy zadbać o wzmocnienie odporności. Konieczne jest też nawilżanie błony śluzowej nosa, niedopuszczanie do przesuszenia, a także oczyszczanie nosa i zatok z wydzieliny. Zapalenie zatok często wiąże się z alergią – niezdiagnozowaną lub źle leczoną. W takim przypadku konieczne jest ponowne wykonanie badań i dobranie leków.

Powikłania zapalenia zatok

Najczęściej zapalenie zatok przynosowych przebiega bez komplikacji. Zdarzają się jednak powikłania, a do najważniejszych należą:

• zapalenie oskrzeli i płuc;
• zmiany przerostowe w obrębie błony śluzowej np. torbieli;
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
• ropień nadtwardówkowy i podtwardówkowy;
• ropień mózgu;
• zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej;
• obrzęk zapalny powiek;
• zapalenie tkanek miękkich oczodołu;
• ropień oczodołu.

Ostre zapalenie zatok wiąże się najczęściej z sezonową infekcją – przeziębieniem, grypą. Szacuje się, że niemal co 3 osoba choć raz chorowała na zatoki. Trzeba pamiętać, że jest to dolegliwość, która może dotknąć każdego, niezależnie od wieku. Objawy wskazujące na zapalenie warto skonsultować z lekarzem.

Objawy zapalenia zatok – nasilenie dolegliwości

Nasilenie objawów zapalenia zatok może być różne – od łagodnych do wyjątkowo ciężkich. Ocenia się je w skali VAS (0-10 pkt). Na podstawie analizy intensywności symptomów można ocenić rodzaj zaplenia:

• łagodne – 0-3 pkt;
• umiarkowane – 3-7 pkt;
• ciężkie – 7-10 pkt.

Ostre zapalenie zatok to choroba, której nie należy lekceważyć. Choć najczęściej mija bez śladu, może prowadzić do powikłań. Już pierwsze symptomy powinny skłaniać do działania – nawilżania, inhalacji, usuwania zalegającej wydzieliny. Jeśli objawy nasilają się i trwają dłużej niż kilkanaście dni, warto skonsultować się z laryngologiem.