Tomografia zatok – wskazania, przeciwwskazania. Na czym polega badanie?

Przy podejrzeniu problemów z zatokami przeprowadza się wywiad z pacjentem oraz badanie fizykalne – oglądanie jam nosa, a czasem również wnętrza zatok przy użyciu endoskopu. Jeśli nie udaje się postawić diagnozy, konieczne może być wykonanie badania obrazowego np. RTG zatok. Coraz częściej zaleca się jednak przeprowadzenie tomografii komputerowej, która jest precyzyjniejszą metodą. Uzyskany obraz pozwala ocenić budowę zatok i stwierdzić wszelkie nieprawidłowości. Choć tomografia zatok nie wymaga specjalnego przygotowania się pacjenta, w przypadku zalecanego badania należy pamiętać o spożyciu ostatniego posiłku 5-6 godzin przed planowaną tomografią lub przyjściu na czczo (TK z kontrastem).

Tomografia komputerowa zatok – wskazania do badania

Tomografia zatok polega na wykonaniu serii badań rentgenowskich pod różnym kątem. Wszystkie obrazy zostają następnie przesłane do komputera i nałożone na siebie, co pozwala uzyskać dokładny obraz badanego fragmentu ciała (również trójwymiarowy). Podczas badania pacjent musi spoczywać bez ruchu – głowica tomografu krąży w okolicy wybranego narządu, wytwarzając promieniowanie jonizujące. Kolejne zdjęcia wykonywane są na różnych płaszczyznach i warstwach. Badanie tomografii komputerowej wykorzystywane jest przede wszystkim do diagnozowania chorób i oceny urazów. Służy także do śledzenia efektów leczenia nowotworów czy chorób serca. Badanie zatok tomografem komputerowym jest stosowane w przypadku podejrzenia:

• przewlekłego i ostrego zapalenia zatok;
• guzów zatok i jamy nosowej;
• urazów w obrębie zatok;
• wad anatomicznych.

Wskazania do tomografii to także:

• ocena drożności jam nosowych;
• weryfikacja skuteczności przeprowadzonego dotąd leczenia;
• niejasny wynik innych badań, np. RTG zatok.

Gdy zatoki przynosowe chorują

Zatoki to przestrzenie wypełnione powietrzem zlokalizowane wewnątrz kości twarzoczaszki. Problemy z zatokami należą do częstych dolegliwości, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarzy. Dominującym objawem jest ból głowy, ucisk w okolicach twarzy, niedrożność nosa, czasem wydzielina spływająca po tylnej ścianie gardła powodująca dyskomfort i kaszel. Choć na początek zaleca się badanie fizykalne, często nie wystarcza ono do postawienia prawidłowej diagnozy. Trzeba pamiętać, że przyczyn problemów z zatokami jest wiele. Poza infekcjami górnych dróg oddechowych mogą to być:

• urazy twarzoczaszki;
• wady rozwojowe (np. skrzywiona przegroda nosowa, zwężenie ujścia zatok);
• zgrubienia błony śluzowej zatok;
• torbiele i polipy;
• ropnie;
• ciała obce w zatokach;
• zmiany nowotworowe.

Różnorodność chorób sprawia, że nie zawsze skuteczne jest leczenie farmakologiczne, a efekty przynosi tylko operacja. W diagnostyce chorób zatok tomografia pełni ważną funkcję. Ważne jest znalezienie podstawowej przyczyny dolegliwości. Niekiedy to właśnie wynik badania TK zatok przynosi odpowiedź na pytanie o źródło problemu.

Tomografia zatok – przeciwwskazania do CT zatok

Choć tomografia komputerowa zatok jest dość bezpieczna, nie każdy może się jej poddać. Z uwagi na zastosowanie promieniowania jonizującego tomografia wykonywana jest jedynie w przypadku wyraźnej konieczności i tylko na wyraźne polecenie lekarza. Nie należy też powtarzać jej zbyt często, zwłaszcza w przypadku dzieci oraz osób starszych. Bezwzględnym przeciwwskazaniem do badania jest ciąża. Nawet minimalna dawka promieniowania zwiększa ryzyko wystąpienia wad rozwojowych u płodu. W uzasadnionych przypadkach lekarz może zadecydować o konieczności przeprowadzenia TK, musi jednak wykonać je z zachowaniem szczególnych środków ostrożności. Niekiedy w takich przypadkach zaleca się wykonanie rezonansu magnetycznego obojętnego dla zdrowia przyszłej matki. Tomografii ze środkiem cieniującym nie wykonuje się u osób z:

• niewydolnością nerek;
• astmą i niewydolnością układu oddechowego;
• niewydolnością wątroby;
• szpiczakiem mnogim;
• uczuleniem na środek kontrastowy;
• niektórymi chorobami tarczycy;
• cukrzycą (gdy pacjent przyjmuje np. metforminę).

Na czym polega tomografia zatok?

Tomografia zatok to badanie, które pozwala przyjrzeć się kościom, ale również okolicznym tkankom miękkim. Niekiedy w przypadku podejrzenia chorób zatok wykonuje się nowocześniejszą tomografię wiązki stożkowej (tomografia z promieniem stożkowym, CBCT). W tym przypadku wiązka promieniowania ma kształt stożka zamiast wachlarza. Jej zaletą jest możliwość uzyskania niezwykle precyzyjnego obrazu w znacznie lepszej rozdzielczości oraz krótki czas wykonywania CT (trwa zaledwie kilkadziesiąt sekund). Przy stożkowej tomografii nie ma potrzeby podawania kontrastu, dawka promieniowania jest aż 10-20 razy mniejsza niż przy tradycyjnym TK, a pacjent może być badany na siedząco.

W przypadku TK tradycyjnego pacjent układa się na wznak na specjalnym stole, który wsuwa się do wnętrza kolistej maszyny. To w jej obudowie umieszczone są lamy rentgenowskie i detektory pochłaniające promieniowanie. Choć aparat jest oświetlony i dobrze wentylowany, może wywoływać u osób wrażliwych lęk przed zamknięciem (klaustrofobia). Tego rodzaju problemy należy zgłosić przed badaniem – najprawdopodobniej zostaną podane środki uspokajające. W trakcie badania pacjent musi pozostać nieruchomy, ponieważ najmniejsze drgnięcia ciała mogą spowodować wystąpienie artefaktów przekładających się na jakość i wiarygodność wyniku. Wykonujący badanie może w jego trakcie poprosić np. o wstrzymanie oddechu. Metoda jest zupełnie bezbolesna.

Tomografia zatok – przygotowanie do badania

Aby wykonać tomografię zatok, należy mieć skierowanie od lekarza. Przy podejrzeniu stanu zapalnego lub wad anatomicznych specjalista może zlecić TK. Choroby zatok powodują spory dyskomfort, mogą uniemożliwiać normalne funkcjonowanie – w takich przypadkach przyda się zwolnienie lekarskie online oraz e-recepta. Dzięki temu szybko rozpoczniesz leczenie i pokonasz uporczywy ból. Jeśli lekarz zaleci ci wykonanie CT, pamiętaj o kilku ważnych zasadach:

• na CT zatok z kontrastem najlepiej zgłosić się na czczo;
• w przypadku klasycznego spiralnego TK, w dniu badania należy spożyć ostatni posiłek 5-6 godzin przed przyjściem do przychodni;
• niekiedy konieczne jest dostarczenie wyników badań – pomiar kreatyniny, a także wyniki poprzednich badań;
• przed badaniem należy usunąć z ciała wszelkie metalowe elementy (m.in. biżuterię, paski, spinki itp.).

CT pozwala zdiagnozować wiele chorób zatok przynosowych, które wymagają wdrożenia specjalistycznego leczenia (często także pozostania w domu i skorzystania z L4 online). Jedną z częstszych dolegliwości jest zapalenie zatok, które leczy się również antybiotykami, podając np.:

• Augmentin;
• Bioracef;
• Zinnat;
• Duomox;
• Ospamox.

Tomografia zatok pozwala wykrywać wady w budowie, obecność guzów, umożliwia uzyskanie obrazu zatok. Na jej podstawie możliwe jest postawienie właściwej diagnozy i wdrożenie skutecznego leczenia.