Wysoki puls – co oznacza? Przyczyny i objawy, skutki

Tętno określa tempo pracy serca – liczbę uderzeń na minutę lub ich częstotliwość (zapis np. 100 BPM lub 100/60 Hz). Od niego zależy efektywność pompowania krwi, która musi dotrzeć do wszystkich zakamarków organizmu. Prawidłowy puls u człowieka zależy od wielu czynników, przede wszystkim wieku oraz stanu zdrowia i przebytych chorób. Nadmiernie wysoki puls w stanie spoczynku, z powodu problemów zdrowotnych określa się mianem tachykardii i częstoskurczu – natomiast zbyt niskie tętno to bradykardia. Żadnego z tych stanów nie można lekceważyć. Wśród możliwych komplikacji oraz potencjalnych chorób układowych są m.in. anemia, niedotlenienie, zakrzepy i zatory, ciężka niewydolność serca i wiele innych poważnych zagrożeń dla zdrowia i życia.

Przyczyny wysokiego pulsu. Podwyższone tętno to normalna reakcja organizmu na wysiłek fizyczny

Tzw. tachykardia zatokowa pojawia się w odpowiedzi na zapotrzebowanie metaboliczne. Mija wkrótce po tym, gdy ciało wróci do stanu fizjologicznej równowagi. Uprawianie sportu to tylko jedna z wielu sytuacji, w których akcja serca musi znacznie przyspieszyć – kołatania serca często pojawiają się pod wpływem silnych emocji (strach, sytuacje stresowe, oczekiwanie w napięciu emocjonalnym) czy diety.

Wysoki puls – na poziomie ok. 180–200 uderzeń na minutę – pojawia się m.in. po wypiciu alkoholu, zielonej herbaty, kawy, napojów energetycznych i stosowaniu innych używek pobudzających, np. po wypaleniu papierosa. Zbyt częste sięganie po takie produkty może doprowadzić do poważnych zaburzeń, a także zwiększać podatność na choroby serca.

Większa liczba i częstotliwość uderzeń serca wynika z konieczności szybszego niż zwykle dostarczenia tlenu i składników mineralnych do określonych narządów, tkanek i komórek. Wraz z ze wzrostem pulsu pojawia się też wysokie ciśnienie tętnicze krwi – podwyższone tętno przy niskim, standardowym ciśnieniu w tętnicach świadczy o anomalii.

Prawidłowe tętno spoczynkowe wynosi:

• 60 BPM u pacjentów w podeszłym wieku;
• 60–100 BPM u dorosłych (średnio 70 BPM):
• dla kobiet w ciąży obowiązują inne normy. Prawidłowy puls w ciąży to ok. 80–100 BPM;
• 85 BPM u młodzieży, nastolatków;
• 100 BPM u samodzielnych dzieci;
• 130 BPM u niemowląt;
• 110–115 BPM u płodu w łonie matki.

Zbyt wysoki puls jako objaw choroby – zaburzenia krążenia i rytmu serca, tachykardia, symptomy z niskim ciśnieniem

Wszelkiego rodzaju infekcje wywołują określoną odpowiedź immunologiczną organizmu. Jednym z elementów reakcji układu odpornościowego może być podwyższenie pulsu i gorączka – wysokie tętno z tych powodów nie powinno w żaden sposób niepokoić. Wystarczy zająć się zakażeniem i jego skutkami, by praca serca i ciśnienie tętnicze wróciły do standardowego poziomu. Poważnym sygnałem ostrzegawczym będzie wysoki puls w sytuacji, której nie da się wytłumaczyć emocjami, metabolizmem czy drobną infekcją, np. bezpośrednio po przebudzeniu lub tachykardia utrzymująca się przez dłuższy czas i bez przerw.

Lekarze wyróżniają szereg typów zaburzeń rytmu serca – w zależności od źródła to m.in.:

• migotanie przedsionków;
• migotanie komór;
• trzepotanie przedsionków;
• częstoskurcz nadkomorowy.

Jeżeli wysokie tętno utrzymuje się w parze z niskim ciśnieniem, trzeba prowadzić rozpoznanie w kierunku odwodnienia, arytmii, zawału mięśnia sercowego i postępującej niewydolności serca. Na tym katalog możliwych schorzeń się nie kończy. Przyspieszenie tętna pojawia się także przy dużej utracie krwi i biegunce. Wysokim pulsem mogą objawiać się jeszcze takie choroby i stany, jak:

• anemia;
• nadciśnienie tętnicze;
• zaburzenia objawiające się podwyższonym ciśnieniem krwi;
• przedawkowanie leków obniżających ciśnienie krwi;
• wrodzone wady serca;
• nabyte choroby serca (m.in. stany zapalne mięśnia sercowego, choroba wieńcowa, choroby zastawek);
• wszelkie dysfunkcje tarczycy z nadczynnością tarczycy w przebiegu klinicznym;
• zaburzenia lękowe;
• zakrzepica;
• zatory w krążeniu płucnym;
• część schorzeń płuc i oskrzeli;
• hipoglikemia.

Dodatkowe objawy wysokiego tętna. Co poza zwiększonym biciem serca towarzyszy wysokiemu pulsowi?

Podwyższone tętno najczęściej odczuwalne jest poprzez kołatanie i szybsze bicie serca. Niektóre schorzenia wiążą z innymi symptomami, część niepokojących objawów ma związek z zaburzeniami krążenia, które rozwijają się w rezultacie zbyt wysokiego pulsu spoczynkowego. Na liście symptomów najczęściej zgłaszanych razem z przyspieszonym tętnem są:

• uciskający ból klatki piersiowej, w rejonie mostka;
• zawroty głowy;
• duszności, płytki oddech;
• utrata sił, chroniczne zmęczenie;
• zimne poty;
• dojmujący niepokój.

Czym grozi nieprawidłowy puls serca, jeśli taki stan utrzymuje się przez dłuższy czas? W wyniku komplikacji i problemów z krążeniem mogą występować udar, migotanie przedsionków i inne, cięższe postacie tachykardii – w konsekwencji nawet ustanie krążenia krwi oraz zatrzymanie akcji serca, które mogą skończyć się zgonem pacjenta. Lekceważenie wysokiego tętna w sytuacjach, w których przyspieszony puls nie występuje naturalnie, prowadzi do pogłębiania schorzeń, które wywołują opisane objawy. Zbyt szybkie bicie serca należy skonsultować z lekarzem, gdy nie da się go wyjaśnić reakcją organizmu i próby obniżenia tętna, uspokojenia się nie przynoszą oczekiwanych rezultatów.

Jak obniżyć wysoki puls i prawidłowo zmierzyć tętno oraz ciśnienie krwi?

Leczenie i profilaktyka zależą od przyczyny – zawsze korzystnie na pracę serca wpływają zdrowa dieta i utrzymywanie dobrej kondycji ciała. Należy zrezygnować z używek, zwłaszcza zwiększających puls – alkoholu, energetyków, kawy, zielonej herbaty, papierosów. Zbyt duża ilość uderzeń serca może sprawić, że do czasu obniżenia wysokiego tętna lekami trzeba będzie ograniczyć lub zrezygnować ze sportu. Kiedy masz wysoki puls z powodu ciągłego stresu, najlepiej udać się po poradę do psychologa. Warto wiedzieć, jakie techniki relaksacyjne mogą pomóc w sytuacjach stresowych.

Do domowych sposobów na obniżenie częstotliwości pulsu należą m.in.:

• masaż zatoki szyjnej;
• zanurzanie twarzy w chłodnej wodzie;
• próby wydychania powietrza przy zamkniętych ustach i zatkanym nosie (manewr Valsalvy).

Aby szybko zmierzyć puls, można położyć palce na tętnicy (na szyi, w okolicach nadgarstka, na udzie, pod kolanem, na grzbiecie stopy) i samodzielnie liczyć kolejne uderzenia – przez minutę lub krócej, z odpowiednim mnożeniem wyniku. Warto też korzystać z automatycznych ciśnieniomierzy. Prawidłowy pomiar pulsu oraz ciśnienia tętniczego krwi wykonuje się na siedząco, po odpoczynku – ręka z aparatem powinna być rozluźniona i podparta tak, by ramię znajdowało się na wysokości serca. Badanie należy powtórzyć po kilku minutach. Powtarzające się wyniki ponad normę oznaczają zbyt wysokie tętno i konieczność obniżenia pulsu.