Ból kręgosłupa

Ból kręgosłupa w łagodnej postaci wielu pacjentów ignoruje. To spory błąd, gdyż pogłębienie i nasilenie dolegliwości może utrudnić, a nawet całkowicie uniemożliwić normalne funkcjonowanie. Kostna podpora stanowi kluczowy element układu ruchu, chroni też rdzeń kręgowy, który przenosi impulsy z do obwodowego układu nerwowego.

ból kręgosłupa

Kręgosłup składa się z 26 kości, w tym 24 kręgów. Dzieli się na 5 odcinków:

  • szyjny;
  • piersiowy;
  • lędźwiowy;
  • krzyżowy;
  • guziczny.

Dokładne informacje o lokalizacji ogniska bólu kręgosłupa są niezwykle istotne dla prawidłowego rozpoznania choroby, które umożliwi odpowiednie leczenie. Większość dolegliwości bólowych jest związanych z niezdrowym trybem życia oraz utrzymywaniem nieprawidłowej postawy. Sprawdź, w jaki sposób można uniknąć lub złagodzić bolesności w osiowej części pleców!

Rodzaje i najczęstsze przyczyny bóli kręgosłupa

Istnieje wiele kryteriów podziału schorzeń. Jednym z nich jest odcinek, w którym ból występuje. Na tej podstawie można wyróżnić ból odcinka szyjnego, ból kręgosłupa piersiowego, ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa, ból krzyża, ból kości ogonowej itp. – nie ma ujednoliconego sposobu formułowania nazw i opisów medycznych. Kolejną linię podziału wyznacza fizjologiczny powód dolegliwości – tutaj obowiązuje klasyfikacja według przyczyn chemicznych i mechanicznych.

Bóle kręgosłupa o podłożu chemicznym

Stanowią niespełna 10% wszystkich przypadków. Dolegliwości są stałe, nasilają się przy każdym ruchu i często towarzyszą im objawy dodatkowe – podwyższenie temperatury ciała w ognisku bólowym, zaczerwienienie, obrzęk. Chemiczny ból kręgosłupa wynika z podrażniania receptorów przez substancje, które mogą być uwalniane w związku z:

  • stanami zapalnymi;
  • chorobami, np. gruźlicą;
  • nowotworami;
  • naruszeniem struktury tkanek w wyniku zaburzeń ruchów i urazów – od nadmiernego rozciągania, przez przesunięcie kręgów, po pęknięcie kręgosłupa.

Bóle kręgosłupa o podłożu mechanicznym

Poważne uszkodzenia powodują jednoczesne występowanie chemicznych oraz mechanicznych dolegliwości bólowych kręgosłupa. Jednak ciężkie urazy stanowią niewielką część problemów zdrowotnych tej kategorii. Ok. 90% mechanicznych bóli kręgosłupa ma związek z naruszeniem krążka międzykręgowego, czyli tzw. dysku – mogą się do niego przyczynić zarówno fizyczne przeciążenia, jak i długotrwałe utrzymywanie niezdrowego stylu życia.

Przykładowo zmiany zwyrodnieniowe w stawach i kanale kręgowym wynikają nie tylko z procesów starzenia się organizmu, ale też osłabienia mięśni pleców podtrzymujących kręgosłup.

Kobiety są bardziej narażone na mechaniczny ból kręgosłupa z uwagi na budowę anatomiczną. Mają pogłębione wycięcie w okolicy lędźwiowej, a ich gorset mięśniowy jest słabszy niż u mężczyzn.

Na liście czynników, które mogą przyczynić się do problemów z kręgosłupem, znajdują się m.in.:

  • siedzący tryb życia i brak aktywności fizycznej;
  • nadwaga, otyłość;
  • chodzenie w butach na wysokim obcasie;
  • utrzymywanie nieprawidłowej pozycji siedzącej, leżącej;
  • dźwiganie dużych ciężarów;
  • duża ilość stresu, który zwiększa napięcie mięśniowe.
Zobacz też  Duszność po alkoholu

Bóle kręgosłupa lędźwiowego, piersiowego, szyjnego – dyskopatia, lumbago, osteoporoza, rwa kulszowa, zmiany zwyrodnieniowe

Odcinek guziczny i krzyżowy składają się ze zrośniętych kręgów, co do pewnego stopnia zabezpiecza je przed niektórymi patologiami głównego stabilizatora ludzkiego ciała. Dyskopatia ma związek z przepukliną jądra miażdżystego – to powoduje ból z podrażnienia i uszkodzenia nerwów. Takie bóle kręgosłupa w odcinku lędźwiowym są powszechne u osób, które dużo i długo pracują przy komputerze. W pozostałych odcinkach do dyskopatii dochodzi zdecydowanie rzadziej, ale w kręgosłupie szyjnym jest szczególnie bolesna i uciążliwa.

Z kolei lumbago (postrzał) dotyczy już wyłącznie kręgosłupa lędźwiowego. Pojawia się w wyniku jego fizycznego nadwerężenia.

Ból kręgosłupa z powodu osteoporozy (osłabienia i zmniejszenia masy kości, co spowoduje zwiększenie podatności na urazy) występuje na wielu odcinkach. Dotyka głównie osoby starsze, zwłaszcza kobiety po menopauzie. Rwa kulszowa to przeszywający ból lędźwiowej części kręgosłupa, który promieniuje na całą kończynę dolną. Dzieje się tak z powodu nacisku na nerw kulszowy, jaki wywiera uwypuklone jądro miażdżyste. Zwyrodnienia pojawiają się w wyniku degeneracji i kostnienia chrząstek stawowych. To problem, który najboleśniej odczuwany jest w części lędźwiowej i odcinku piersiowym kręgosłupa.

Uszkodzenia i bóle kręgosłupa po urazach, wypadkach

Do naruszenia centralnej części szkieletu może dochodzić w wyniku długotrwałych przeciążeń lub nagłych, gwałtownych urazów. Przykładowo złamania kręgosłupa dzieli się na nisko- i wysokoenergetyczne. Do pierwszej kategorii zalicza się uszkodzenia spowodowane patologiami, np. osteoporozą. Z kolei drugie z wymienionych mają związek z oddziaływaniem dużej siły, np. podczas wypadku samochodowego. Takie naruszenie struktury kostnej i/lub więzadłowej wiąże się to z wysokim ryzykiem ucisku i uszkodzenia rdzenia kręgowego.

Bóle kręgosłupa po urazie lub wypadku najczęściej dotyczą odcinka szyjnego – wyjątkowo są tzw. smagnięcia biczem, do których dochodzi np. po uderzeniu w tył pojazdu. Głowa odgina się mocno do tyłu, a potem pochyla do przodu, często przekraczając naturalny zakres ruchomości. To uraz związany z mechanizmem zgięciowym i wyprostnym. Można wyróżnić jeszcze uszkodzenia kompresyjne (zmiażdżeniowe), np. po upadku z dużej wysokości.

ból kręgosłupa uszkodzenia

Ból kręgosłupa – objawy towarzyszące istotne dla diagnozy

Bolesności podpory szkieletowej bardzo rzadko są jedyną dolegliwością, która świadczyłaby o problemach zdrowotnych w obrębie kręgosłupa. Inne symptomy mogą dać lekarzom bezcenną informację o przyczynie i rzeczywistym stanie zdrowia pacjenta. Bóle kręgosłupa w połączeniu z zawrotami głowy, zaburzeniami widzenia, kłopotami z zachowaniem równowagi, najprawdopodobniej świadczą o poważnym urazie w odcinku szyjnym lub piersiowym – niektórzy pacjenci po wypadkach odczuwają dodatkowo wahania nastroju, mają problemy ze snem i omdleniami.

Zobacz też  Niski puls – przyczyny i objawy niskiego tętna

Inne przykłady objawów towarzyszące bólom kręgosłupa:

  • drętwienie, niedowład kończyny górnej, nasilenie bólu przy kichaniu, kaszlu i ruchach głową, promieniowanie do palców, barku, łopatki, klatki piersiowej, kłopoty z chwytaniem przedmiotów – rwa ramienna lub radikulopatia szyjna (ucisk na korzeń nerwowy);
  • migrena lub inny ból głowy – nieprawidłowości na odcinku szyjnym (niedokrwienie i przeciążenie mięśni, obciążająca pozycja ciała);
  • trudności w oddychaniu, zmniejszenie ruchomości klatki piersiowej, podrażnienie nerwów sercowych – problemy w odcinku piersiowym, zwykle dot. pacjentów, którzy długotrwale pozostają w pozycji nachylonej i nieruchomej;
  • wyjątkowo bolesna miesiączka – nieprawidłowe ułożenie odcinka lędźwiowego względem miednicy, problemy ze stawami krzyżowo-biodrowymi.

Diagnozowanie bólów kręgosłupa

Lekarz powinien pozyskać maksimum informacji od pacjenta podczas wywiadu medycznego. Często pacjenci z rwą kulszową zgłaszają, że odczuwają ból w okolicach stopy, łydki, uda czy pośladka. Tymczasem pierwotnym źródłem dolegliwości jest kręgosłup. Wyleczenie dołu pleców przyniesie ulgę w obrębie nogi. W dokładnym rozpoznaniu bólu kręgosłupa wykorzystuje się przede wszystkim obrazowe badania diagnostyczne. W tym gronie są przede wszystkim:

  • RTG – zdjęcie rentgenowskie;
  • MRI – rezonans magnetyczny;
  • TK (CT) – tomografia komputerowa.

Leki, które mogą pomóc na ból kręgosłupa

Sposób leczenia zależy od przyczyny. Niektórym pacjentom pomoże fizjoterapia i zabiegi rehabilitacyjne, inni wymagają zabiegów operacyjnych. Czasami trzeba też znaleźć sposób na ból kręgosłupa, zanim przystąpi się do dalszych działań medycznych. Wśród leków przeciwbólowych, jakie przepisują lekarze (w zależności od rodzaju bólu, diagnozy, wskazań i przeciwwskazań), są m.in.:

Leczenie bólu kręgosłupa domowymi sposobami

Niektórzy sięgają po medycynę naturalną – np. akupunkturę, akupresurę czy bańki chińskie. Metody alternatywne nie wyleczą pierwotnej przyczyny, ale mogą złagodzić ból kręgosłupa i w ten sposób wspomóc zasadniczą terapię. Przy stosunkowo łagodnych, przejściowych dolegliwościach (gdy organizm ma możliwość samodzielnej regeneracji) pomaga termoterapia – zimne i ciepłe kompresy na bolące miejsca. Niektórzy stosują okłady z wykorzystaniem:

  • ryżu;
  • octu jabłkowego;
  • oleju kokosowego.

Na bóle kręgosłupa pomagają też ciepłe kąpiele z dodatkiem preparatów zapachowych – sole i olejki pomogą złagodzić napięcie mięśni i ostry ból pleców. Duże znaczenie mają również profilaktyka aktywność fizyczna. Prawidłowa postawa siedząca w pracy biurowej to:

  • wyprostowane plecy na oparciu, odcinek lędźwiowy kręgosłupa z dodatkowym podparciem (wyprofilowane siedziska, wałki, poduszki etc.);
  • głowa trzymana prosto – bez odchyleń na boki, w przód czy do tyłu;
  • kolana ugięte pod kątem prostym;
  • stopy w całości na podłożu;
  • nadgarstki oparte o blat;
  • symetryczne ułożenie ciała.
Zobacz też  Czerwone plamy po alkoholu – co to za wypieki?

Ćwiczenia na ból kręgosłupa

Najlepszym ćwiczeniem na wzmocnienie mięśni pleców i zredukowanie obciążeń kręgosłupa jest pływanie na plecach. Wielu specjalistów poleca regularne chodzenie na basen w walce ze skutkami wieloletnich zaniedbań i urazów. Nie musi być to wyłącznie styl grzbietowy. Ważne, by poruszać się odpowiedni, poprawny technicznie sposób! Aktywnością, której należy się wystrzegać, jest pływanie żabką – taki ruch przeciąża szyjny odcinek kręgosłupa.

Trening na siłowni również może złagodzić bóle kręgosłupa, ale tylko pod warunkiem indywidualnego dopasowania zestawu ćwiczeń. W programie mogą znaleźć się zarówno treningi z przyrządami, jak i ćwiczenia z wykorzystaniem wyłącznie własnego ciała. Poniżej przykładowa propozycja od trenerów i fizjoterapeutów dla osób, które cierpią z powodu bólu pleców:

  • mostki;
  • podciąganie kolan do klatki piersiowej;
  • rotacja kolanami w pozycji leżącej;
  • wypinanie brzucha z pozycji leżącej;
  • „rozciąganie kota”;
  • brzuszki.

Ból pleców nie jest równoznaczny z bólem kręgosłupa. Inne przyczyny bólu pleców

Dolegliwości bólowe często promieniują na inne części ciała. Bolesności w obrębie kręgosłupa jeszcze nie przesądzają o tym, że problem dotyczy podpory szkieletowej. Poniżej kilka przykładów możliwych źródeł bólu pleców:

  • na dole – dolegliwości miednicy, choroby narządów wewnętrznych jamy brzusznej, urazy mięśniowe, uszkodzenia skóry;
  • na górze – guz w klatce piersiowej, dysfunkcje aorty.

Odczuwanie silnego bólu kręgosłupa powinno skłonić do konsultacji z lekarzem – zwłaszcza, jeśli domowe sposoby i ćwiczenia nie przynoszą żadnej poprawy. Specjaliści będą w stanie rozpoznać przyczyny i optymalnie dopasować leczenie kręgosłupa lub innych organów do rzeczywistego stanu organizmu pacjenta.


Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.clinicmed/www/domeny/e-lekarz24h.pl/wp-content/themes/betheme/includes/content-single.php on line 286
Jacek Górecki
Jacek Górecki
Lekarz medycyny, absolwent prestiżowego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Jego pasją jest praca naukowa oraz pomaganie pacjentom w poprawie ich zdrowia i jakości życia.

Dział "Blog" na stronie e-lekarz24h.pl zawiera informacje wyłącznie o charakterze informacyjno-edukacyjnym. Treści oraz porady, które się tam znajdują, nie mogą w żadnym wypadku zastąpić bezpośredniego kontaktu z lekarzem i nie powinny być traktowane jako profesjonalna porada medyczna. Wydawca serwisu e-lekarz24h.pl nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad z materiałów informacyjno-edukacyjnych bez wcześniejszej konsultacji ze specjalistą.