Hormonoterapia – skutki uboczne. Jakie są, jak sobie radzić?

Metoda leczenia wykorzystująca hormony lub leki wpływające na działanie hormonów w organizmie to hormonoterapia. Skutki uboczne terapii obejmują różnorodne objawy, np. uderzenia gorąca czy problemy z erekcją. Jakie jeszcze mogą być?

Zapamiętaj!

• Skutki uboczne hormonoterapii mogą obejmować uderzenia gorąca, problemy z erekcją, zmiany nastroju, zaburzenia snu, problemy z układem pokarmowym i zaburzenia seksualne.
• Długotrwałe stosowanie hormonoterapii może zwiększyć ryzyko osteoporozy oraz wystąpienie zatorowości płucnej, zawału serca i udaru mózgu.
• W przypadku wystąpienia skutków ubocznych ważne jest skonsultowanie się z lekarzem i zbadanie ich przyczyny.
• Radzenie sobie ze skutkami ubocznymi hormonoterapii może obejmować psychoterapię, ćwiczenia relaksacyjne, profilaktykę osteoporozy, zbilansowaną dietę oraz wsparcie specjalistów.

Czym jest hormonoterapia?

Hormonoterapia to metoda leczenia wykorzystująca hormony lub leki wpływające na działanie hormonów w organizmie. Stosuje się ją najczęściej w onkologii, w leczeniu nowotworów hormonozależnych, ale także w leczeniu zaburzeń hormonalnych, płodności, oraz w niektórych chorobach psychicznych. Leczenie polega na podawaniu lub blokowaniu hormonów w organizmie w celu zmiany ich działania, albo poziomu.

W przypadku nowotworów zależnych od hormonów, takich jak rak sutka, rak prostaty i rak jajnika, hormonoterapia ma na celu zmniejszenie stężenia hormonów płciowych, które pobudzają wzrost komórek nowotworowych. Może być stosowana jako leczenie pierwszorzędne, adiuwantowe (po leczeniu pierwotnym), neoadiuwantowe (przed leczeniem pierwotnym) lub paliatywne (w przypadku zaawansowanego stadium nowotworu).

Przy zaburzeniach hormonalnych, takich jak niedoczynność tarczycy lub nadczynność tarczycy, hormonoterapia polega na przyjmowaniu lub podawaniu hormonów, których organizm nie produkuje lub produkuje w niewłaściwej ilości. Celem jest przywrócenie prawidłowego funkcjonowania układu hormonalnego.

Hormony mogą być podawana doustnie (w postaci tabletek lub kapsułek), w formie zastrzyków, plastrów (przez skórę) lub za pomocą implantów. Schemat leczenia zależy od konkretnego schorzenia i jego zaawansowania.

Hormonoterapia – skutki uboczne

Hormonoterapia, jak każda inna forma leczenia, może mieć skutki uboczne. Nie u każdego one wystąpią i nie zawsze są takie same. Jeśli jednak je zaobserwujesz, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Możesz skorzystać z telekonsultacji, podczas której specjalista przeprowadzi wywiad, a w razie konieczności zleci badania. Pamiętaj, że może także wystawić receptę (obecnie to e-recepta) oraz zwolnienie lekarskie online. Na jakie objawy należy zwrócić uwagę i kiedy podejrzewać skutki uboczne? Do najczęstszych należą:

• zmiany nastroju, które mogą przejawiać się w formie podwyższonego poziomu lęku, depresji, drażliwości, czy trudności z koncentracją;
• zaburzenia snu jak problemy z zasypianiem, bezsenność, przerywany sen;
• uderzenia gorąca;
• zmiany w funkcjonowaniu układu pokarmowego jak nudności, wymioty, utrata apetytu;
• zaburzenia seksualne jak zmniejszony popęd, zaburzenia erekcji, utrata płodności, suchość pochwy, ból podczas stosunku.

Skutki uboczne hormonoterapii mogą obejmować również problemy z układem kostnym. Hormonoterapia może zwiększyć ryzyko osteoporozy, szczególnie jeśli jest stosowana długotrwale. Niektóre leki hormonalne mogą zwiększać ryzyko zatorowości płucnej, zawału serca, czy udaru mózgu. 

Hormonoterapia – skutki uboczne. Jak postępować?

Zanim lekarz zadecyduje o zastosowaniu terapii hormonalnej, oceni korzyści i ewentualne ryzyko leczenia. Jeśli leczący się hormonalnie pacjent zauważy niepokojące objawy, musi skontaktować się z lekarzem. Należy ustalić, czy są to skutki uboczne terapii. Jeśli objawy są bardzo uciążliwe, konieczna może być zmiana leków, odpoczynek (pacjent może potrzebować L4 online). 

Radzenie sobie ze skutkami ubocznymi hormonoterapii obejmuje wiele różnych działań:

• w przypadku zmian nastroju sprawdzi się psychoterapia, ćwiczenia relaksacyjne, joga, medytacja; niekiedy konieczne jest podanie leków antydepresyjnych i przeciwlękowych;
• z zaburzeniami snu można walczyć, dbając o higienę snu czy unikanie ciężkostrawnych posiłków i kofeiny tuż przed snem;
• konieczna jest profilaktyka osteoporozy obejmująca suplementację witaminy D, wprowadzenie odpowiedniej diety i ćwiczeń;
• ważna jest prawidłowo zbilansowana dieta.

Jeśli ciężko przechodzisz hormonoterapię, możesz potrzebować wsparcia specjalistów – psychologów, terapeutów, seksuologów. Warto korzystać z ich wsparcia, starając się złagodzić niepożądane objawy kuracji.