Wypadanie pochwy

Obniżenie, wypadanie pochwy oraz pokrewne problemy związane z macicą to całkowicie odrębne dolegliwości, które wymagają specyficznego leczenia i terapii. Ich odróżnienie może sprawiać kobietom poważne kłopoty. Dlatego, zamiast próbować samodzielnie jakoś zaradzić pogłębiającym się dolegliwościom, pacjentki powinny skonsultować się z ginekologiem już po wystąpieniu pierwszych objawów. Niektórzy specjaliści wyróżniają trzy stopnie zmian, inni lekarze posługują się skalami czterostopniowymi. Wiele czynników może wpływać na rozwój zaburzeń statyki narządów rodnych – od zmian hormonalnych po wysiłek fizyczny i urazy mechaniczne. W leczeniu stosuje się metody nieoperacyjne, przy zaawansowanej postaci niezbędne są bardziej inwazyjne zabiegi chirurgiczne.

Obniżenie lub wypadanie pochwy, macicy – podstawowe informacje dla pacjentek

Narządy rodne powinny znajdować się w centralnej części miednicy, w przestrzeni pomiędzy pęcherzem moczowym a odbytnicą. Za podtrzymywanie organów układu rozrodczego wewnątrz podbrzusza odpowiadają specjalne struktury mięśni i więzadeł. To aparaty podporowy i wieszadłowy – pierwszy tworzą powięzia, więzadła i mięśnie dna miednicy, nazywane także mięśniami Kegla. Natomiast drugi z wymienionych zlokalizowany jest w pobliżu struktur kostnych miednicy. Aparat wieszadłowy składa się z przymacicza i więzadeł macicy.

Bezpośrednią przyczyną obniżania i wypadania pochwy lub macicy jest zatem osłabienie jednego bądź obu aparatów podtrzymujących narządy rodne. Kiedy pozostają sprawne, skutecznie przeciwstawiają się siłom zwiększającym ciśnienie wewnątrz jamy brzusznej. Gdy przestają spełniać swoją funkcję, nawet niewielki wysiłek fizyczny może spowodować dokuczliwe objawy.

Czynniki sprzyjające wypadaniu pochwy, obniżeniu macicy i podobnym dolegliwościom

Do obniżenia wypadania narządu rodnego najczęściej dochodzi w wyniku wysiłku związanego z porodem albo interwencją chirurgiczną w obrębie macicy lub pochwy. Niektóre kobiety są bardziej narażone na takie konsekwencje od pozostałych. Obniżeniu ścian pochwy i wypadaniu macicy sprzyjają takie czynniki, jak:

• każda kolejna ciąża i wysiłek włożony w rodzenie dziecka;
• zbyt duża masa ciała – otyłość, długotrwała nadwaga;
• wykonywanie mocno obciążających prac fizycznych;
• uprawianie niektórych sportów (dźwiganie ciężarów, sztuki walki);
• częste zaparcia, przewlekłe problemy z wypróżnianiem;
• palenie papierosów – częsty i intensywny kaszel palacza;
• szczególne predyspozycje genetyczne (stwierdzane u ok. 4% pacjentek).

Do osłabienia mięśni dna miednicy i wypadania pochwy mogą przyczynić się także zmiany hormonalne w czasie menopauzy i już po niej. Zmniejszenie poziomu estrogenu powoduje osłabienie elastyczności mięśni i więzadeł w obrębie miednicy. Każdy intensywny wysiłek w okresie menopauzalnym może przyczynić się do obniżania i wypadania macicy i/lub pochwy. Kolejnym czynnikiem, który wpływa na stan mięśni dna miednicy, jest oczywiście sam wiek. Utrata elastyczności i siły to naturalna część procesów starzenia.

Dyskomfort przy współżyciu i inne objawy wypadania pochwy

Symptomy związane z opisywaną dolegliwością można podzielić na 3 podstawowe kategorie – to objawy związane ze sferą seksualną, dolegliwości związane z oddawaniem moczu oraz zaburzenia układu pokarmowego. Niektóre są dolegliwościami fizjologicznymi, które najczęściej nasilają się za dnia, a rano, po południu, wieczorem i w nocy pozostają mniej uciążliwe. Inne wynikają z konsekwencji aktualnego stanu zdrowia.

Przykładowo pogorszenie samopoczucia i obniżenie pewności siebie u kobiety może doprowadzić do całkowitej niechęci do współżycia, mimo że w oczach partnera nie straciła na atrakcyjności.

Na wypadanie pochwy i problemy ze stabilnym położeniem szyjki macicy wskazują m.in.:

• ból w trakcie i po zakończeniu stosunku płciowego;
• fizyczny brak możliwości penetracji pochwy przez partnera;
• wysiłkowe nietrzymanie moczu i podobne problemy z mikcją;
• zaburzony strumień moczu
• nietrzymanie gazów i stolca;
• uczucie niekompletnego wypróżnienia, parcie na stolec;
• uczucie ciągnięcia, ciężkości, parcia, pełności w kroczu.

Jak wyglądają wypadająca pochwa i macica?

Obniżenie i wypadanie narządów rodnych będzie widoczne w trakcie badań ginekologicznych oraz samodzielnych oględzin krocza. Pochwa to niezwykle rozciągliwy narząd mięśniowo-błoniasty w kształcie cylindra. Z kolei macica kształtem przypomina gruszkę. Składa się z cieśni, trzonu oraz kanału szyjki macicy.

Wypadający narząd, jaki można dostrzec pomiędzy wargami sromowymi, ma czerwony bądź różowy kolor – niektóre pacjentki porównują go do jaja, inne mówią o odwróconej, spłaszczonej gruszce. Jakakolwiek zmiana wizualna w obrębie dróg rodnych powinna skłaniać do wizyty u lekarza. Po badaniach można wybrać odpowiednie leczenie.

Stopień wypadnięcia pochwy, macicy ocenia się na podstawie położenia struktury względem przedsionka pochwy. Polskie Towarzystwo Uroginekologiczne wyróżnia 3 stopnie, inne skale rozróżniają 4 stadia zaawansowania dolegliwości:

• I stopień wypadania pochwy i/lub macicy (nieuwzględniany przez PTUG) – obniżona struktura nie dochodzi do przedsionka;
• II stopień wypadania pochwy – do poziomu przedsionka;
• III stopień wypadania pochwy – przekroczenie przedsionka;
• IV stopień wypadania pochwy – w większości lub w całości za przedsionkiem (tzw. wynicowanie pochwy, „wywinięcie” narządu na drugą stronę).

Wypadanie pochwy – pessar pochwowy i inne metody nieoperacyjnego leczenia zaburzeń statyki narządów rodnych kobiet

I i II stopień wypadania pochwy pozwala całkowicie wyleczyć dolegliwość bez uciekania się do operacji. Pessar to specjalny krążek z silikonu medycznego lub winylu, umieszczany przez lekarza w pochwie – aplikacja nie wymaga znieczulenia. Każdy element dopasowuje się indywidualnie, w zależności od dolegliwości i potrzeb pacjentki. Niektóre z nich stosuje się na wypadanie pochwy i macicy, inne przeznaczone są dla kobiet „jedynie” z obniżeniem ścian pochwy czy nietrzymaniem moczu, osobna kategoria to pessary do zapobiegania przedwczesnym porodom i bólom miednicy. Poniżej kilka przykładów:

• pessary cewkowe;
• pessary grzybkowe (na III i IV stopień wypadania narządów rodnych);
• pessary kołnierzowe;
• pessary kostkowe;
• pessary pierścieniowe;
• pessary talerzowe, perforowane.

Nieoperacyjne, lżejsze przypadki wypadania pochwy można wyleczyć także terapią hormonalną i fizjoterapią. Odpowiednie środki z estrogenami podaje się pacjentkom w formie globulek i maści, które wzmacniają tkanki łączne na dnie miednicy. Wśród zabiegów fizjoterapeutycznych dominują różne ćwiczenia, ale można też zastosować elektrostymulację.

Leczenie operacyjne wypadania pochwy – charakterystyka zabiegów chirurgicznych

Cięższe przypadki wymagają bardziej inwazyjnych metod. Zabiegi chirurgiczne wiążą się z ryzykiem zwężenia wypadającej pochwy, co później skutkuje bólem podczas współżycia. Operacyjne leczenie wypadania pochwy może polegać na:

• uniesieniu macicy dedykowaną siatką;
• podwieszeniu macicy do kości krzyżowej;
• odtworzeniu więzadeł aparatów podtrzymujących narządy rodne;
• zastąpieniu osłabionych więzadeł taśmą polipropylenową.

Po operacji pacjentka najczęściej musi unikać nadmiernego wysiłku i dźwigania przez ok. 2 miesiące. Każda kobieta otrzymuje indywidualne zalecenia, w zależności od stanu, rodzaju zabiegu oraz ewentualnych komplikacji.

Wypadanie pochwy – profilaktyka. Ćwiczenia wzmacniające mięśnie Kegla

Najważniejszym elementem profilaktyki wypadania pochwy jest dbanie o właściwy przebieg akcji porodowej. To wysiłek związany z wydaniem potomstwa na świat siłami natury najmocniej obciąża mięśnie odpowiedzialne za statykę narządów rodnych. W przypadku konieczności nacięcia krocza lekarze muszą to zrobić w prawidłowy sposób. Inaczej pacjentka może mieć poważne kłopoty z ponownym zajściem w ciążę.

Regularne ćwiczenia mięśni Kegla mają wiele zalet – nie tylko zapobiegają wypadaniu pochwy i macicy, ale też pomagają odzyskać komfort po porodzie, poradzić sobie z nietrzymaniem moczu czy poprawiają satysfakcję z życia seksualnego kobiety. Podczas treningu należy zaktywizować obszar pomiędzy kością guziczną, łonową i odbytnicą. W ten sam sposób powstrzymuje się strumień moczu.