USG dopochwowe – profilaktyczne badanie ginekologiczne

Wiele pacjentek odczuwa wzmożony stres przed takim badaniem. Strach najczęściej wiąże się z samym faktem wprowadzenia podłużnej sondy przez narządy płciowe do wnętrza ciała. Prawidłowo wykonywane USG dopochwowe nie boli, a zapewnia znacznie precyzyjniejszy obraz od badań przez powłoki brzuszne czy odbyt. Te alternatywy stosuje się przede wszystkim u kobiet, które nie rozpoczęły współżycia, aktywności seksualnej i istnieje ryzyko przerwania błony dziewiczej. Badania ultrasonograficzne wykonuje się profilaktycznie przed zajściem w ciążę, w jej trakcie oraz w celu diagnostyki wszelkich nieprawidłowości w obrębie miednicy i układu rozrodczego. Wczesne rozpoznanie np. nowotworu pochwy, jajników czy macicy zwiększy szanse na skuteczne leczenie.

USG dopochwowe – podstawowe informacje, odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania

Przezpochwowe badanie ultrasonografem polega na wprowadzeniu do wnętrza pochwy specjalnej głowicy. Sonda, która emituje ultradźwięki, ma najczęściej od 1 do 2 centymetrów średnicy i 15–20 cm długości.

Niektóre urządzenia mogą być wyposażone w jeszcze mniejsze końcówki. W efekcie kobieta nie powinna odczuwać żadnego dyskomfortu. Wszelkie dolegliwości bólowe w trakcie dopochwowego badania USG należy natychmiast zgłosić ginekologowi – ból u pacjentki świadczy albo o nieprawidłowym wykonywaniu procedury, albo o określonych schorzeniach. Bolesności w trakcie transwaginalnego USG najczęściej dotyczą kobiet z następującymi zaburzeniami:

• endometrioza;
• stany zapalne pochwy;
• wady anatomiczne pochwy;
• zapalenie przydatków.

Dopochwowe USG nie powoduje żadnych komplikacji. Ultradźwięki emitowane przez sondę nie zaburzają pracy narządów, nie stwarzają jakiegokolwiek zagrożenia dla rozwijającego się płodu. Samo badanie trwa kilka, maksymalnie kilkanaście minut. W tym czasie głowica emituje sygnały ultradźwiękowe i jednocześnie odbiera fale odbijające się od wewnętrznych organów oraz innych przeszkód. Algorytmy przetwarzają te dane na obraz w 2D lub 3D. USG transwaginalne wykonuje się u kobiet z określonymi wskazaniami. Badania profilaktycznie nie są obowiązkowe, ale specjaliści zalecają współżyjącym pacjentkom przeprowadzanie ich raz w roku lub co 2 lata.

Przygotowanie do USG dopochwowego. Zalecenia dla pacjentek

Jeśli kobieta miała wcześniej wykonywane USG narządów rodnych – bez znaczenia, w jaki sposób – powinna przekazać jego wyniki ginekologowi. Wśród danych niezbędnych do wykonania badania są też informacje o dacie ostatniej miesiączki, wszelkich niepokojących objawach ze strony układu rozrodczego oraz ogólnym stanie zdrowia.

Co do zasady nie przeprowadza się dopochwowego USG w trakcie krwawienia miesiączkowego. Tylko w razie szczególnej potrzeby badanie może zostać wykonane w trakcie tej fazy cyklu – wyniki mogą być jednak mało wiarygodne. Optymalny czas na badanie to przedział od 5. do 10. dnia cyklu miesiączkowego – po zakończeniu krwawienia, a przed owulacją.

Tuż przed USG dopochwowym pacjentka powinna postarać się o opróżnienie pęcherza moczowego. Już w zaciszu gabinetu ginekologicznego pozostaje rozebrać się od pasa w dół i zająć wygodną pozycję na specjalnym fotelu lub kozetce. Czasami potrzeba dodatkowego podparcia pod pośladkami (np. pięści), by lekarz mógł uzyskać większy zakres ruchów sondą. Podczas wizyty u ginekologa nie można bać się zadawania pytań. Wręcz przeciwnie – przed badaniem należy poprosić o wyjaśnienie wszelkich wątpliwości co do jego przebiegu. W ten sposób kobieta może uniknąć niepotrzebnego zdenerwowania.

Jak dziewica powinna się przygotować do badania transwaginalnego?

U kobiet, które jeszcze nie rozpoczęły aktywności seksualnej, zwykle nie wykonuje się transwaginalnego badania USG. Alternatywą dla badania dopochwowego są USG brzucha i wprowadzenie głowicy doodbytniczo. Nie spowodują utraty dziewictwa, ale uzyskany w ten sposób obraz będzie zauważalnie mniej dokładny.

U wielu dziewczyn i kobiet błona dziewicza jest na tyle elastyczna, że istnieje możliwość bezpiecznego przeprowadzenia USG transwaginalnego – zwykle na środku struktury znajduje się otwór, który wystarczy do bezpiecznego wprowadzenia sondy. Nie ma jednak konieczności stawiania pacjentki w niekomfortowej sytuacji. Do przeprowadzenia dopochwowego USG dziewicy za każdym razem potrzeba odrębnej zgody. Jeśli kobieta nie życzy sobie takiego badania, a istnieje konieczność diagnozy ultrasonografem, ma do wyboru wskazane powyżej metody alternatywne.

USG transwaginalne – przebieg badania dopochwowego w gabinecie ginekologicznym

Wiele kobiet zastanawia się, jak wygląda USG dopochwowe. Za szczególnie istotne uważa kwestie higieny i bezpieczeństwa swojego zdrowia. Pod tym względem standardy dla tej procedury są bardzo precyzyjne. Ginekolog ma obowiązek zrobić USG transwaginalne z użyciem specjalnej, jednorazowej osłonki oraz żelu. Lateksowe nakładki są bardzo podobne do kondomów, czasami to po prostu zwykła prezerwatywa. Z kolei substancja nawilżająca, za pomocą której wykonuje się USG dopochwowo, ma za zadanie zminimalizować tarcie i nieprzyjemne odczucia związane z ruchami głowicy wewnątrz pochwy.

Wyniki badania są dostępne dla pacjentki od razu po jego zakończeniu. Lekarz tworzy słowny opis do dokumentacji medycznej, często w trakcie USG ginekologicznego na bieżąco komentuje i tłumaczy to, co widzi na ekranie. W razie podejrzeń chorób bądź niepokojących zmian wykonuje zdjęcie. Jeżeli pierwsze USG dopochwowe wykryje jakąś nieprawidłowość, kolejny specjalista będzie miał porównanie obrazu z poprzedniego badania pacjentki. Niektóre dolegliwości można rozpoznać dopiero na podstawie obserwacji zmian zachodzących w czasie.

USG dopochwowe u kobiety w ciąży. Jak często przeprowadzać USG transwaginalne w odmiennym stanie?

Badanie ultrasonografem pozwala potwierdzić wczesną ciążę. Pęcherzyk ciążowy może być widoczny ok. 4–5 tygodnia ciąży, po kolejnych 7–14 dniach powinno być widać również tętno zarodka. USG dopochwowe, które ma potwierdzić zapłodnienie i prawidłowy przebieg wczesnych etapów ciąży, zaleca się przeprowadzić do 10. tygodnia ciąży. Kobieta z objawami brzemienności powinna sama zgłosić się na takie badanie – termin 10 tygodni należy liczyć od ostatniej miesiączki. Za pomocą ultrasonografu można też ustalić wiek ciąży czy wcześnie rozpoznać ciążę pozamaciczną.

Takie pierwsze badanie USG w czasie ciąży (czyli drogą transwaginalną) nie jest obowiązkowe według Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego – co nie zmienia faktu, że należy do bezpieczniejszych badań prenatalnych. Zgodnie z wytycznymi PTG obligatoryjne są 3 kolejne zabiegi USG, zazwyczaj wykonywane już przez powłoki brzuszne. Uzasadnieniem dla nieobowiązkowego USG dopochwowego w pierwszym trymestrze ciąży są następujące cele medyczne:

• zlokalizowanie pęcherzyka ciążowego;
• ocena stanu i liczby zygot (ciąża mnoga);
• określenie wieku ciążowego;
• pomiary czynności serca (FHR) i długości ciemieniowo-siedzeniowej (CRL);
• potwierdzenie liczby i stanu zarodków;
• ocena stanu macicy i szyjki macicy.

Inne wskazania do wykonania USG dopochwowego. Jakie zaburzenia wykrywa się w ten sposób?

Podstawowe wskazania do dopochwowego USG obejmują m.in. problemy z zajściem w ciążę i jej donoszeniem, zaburzenia miesiączkowania oraz nierozpoznane bóle podbrzusza. Brak miesiączki i plamienia pomiędzy miesiączkami mogą oznaczać zaburzenia hormonalne lub poważniejsze dolegliwości. Niepokojącym objawem u ciężarnych są krwawienia we wczesnej fazie brzemienności.

Wśród zaburzeń wykrywanych dzięki USG transwaginalnemu są takie schorzenia, jak:

• endometrioza;
• guzy, rak jajnika;
• mięśniaki i polipy macicy;
• macica dwurożna;
• macica przegrodzona;
• przodozgięcie i tyłozgięcie macicy;
• torbiel na jajnikach;
• zespół policystycznych jajników;
• inne zmiany w obrębie jajników, macicy, pochwy etc.

USG dopochwowe pozwala szybko, bezpiecznie i nieinwazyjnie zbadać wszystkie narządy miednicy mniejszej u kobiety. Warto, by pacjentki korzystały z możliwości, jakie dają współczesna medycyna oraz związane z nią technologie.