Biegunka – co ją wywołuje, najczęstsze objawy, przebieg leczenia

Dolegliwość, jaką jest biegunka, może być wywoływana przez różne czynniki. Schorzenie bywa bardzo wyczerpujące dla pacjentów, jednak powinno ustąpić samoistnie po kilku dniach. Charakteryzuje się zmianą w konsystencji kału oraz częstą potrzebą oddawania stolca. W tym czasie warto lepiej o siebie zadbać, by nie dopuścić do odwodnienia organizmu. Należy się nawadniać oraz uzupełniać poziom elektrolitów.

Czym jest biegunka?

Biegunka to zaburzenie trawienia, jakie może dotknąć każdego człowieka – zarówno dorosłych, jak i dzieci. Określamy tak objaw infekcji przewodu pokarmowego, który charakteryzuje się oddawaniem stolca o luźnej konsystencji. Może być płynny, półpłynny lub wodnisty. Zwiększa się również częstość wypróżnień. Aby mówić o biegunce, muszą występować powyżej 3 razy w ciągu jednej doby. Dolegliwość najczęściej wywołują bakterie, wirusy oraz pasożyty. Do jelit dostają się między innymi wraz ze skażoną żywnością, płynami lub w wyniku nieprzestrzegania zasad higieny. Osoby, które zmagają się z biegunką dłużej niż kilka dni, powinny omówić swój stan ze specjalistą. Wygodne rozwiązanie stanowi konsultacja lekarska online – można ją odbyć bez wychodzenia z domu.

Rodzaje biegunki

Można wyróżnić trzy podstawowe rodzaje biegunki (ostra, uporczywa oraz przewlekła). Głównym kryterium jest tu czas trwania. Jednak dolegliwość klasyfikowana jest także na podstawie mechanizmu powstawania, wyglądu stolca oraz jego koloru.

Ostra biegunka

Jest to najbardziej powszechny typ biegunki. Pojawia się nagle, zwykle po spożyciu zakażonego posiłku. Jest spowodowana obecną w jedzeniu toksyną, bakterią lub pasożytem. Zazwyczaj trwa nie dłużej niż 14 dni i charakteryzuje się oddaniem luźnych stolców przynajmniej 3 razy na dobę. Ostra biegunka jest często zakaźna, więc warto ograniczyć kontakty z innymi ludźmi.

Uporczywa biegunka

O tego rodzaju przypadłości można mówić, gdy problem obfitych, wodnistych wypróżnień przedłuża się ponad 2 tygodnie. Zwykle wiąże się ją na przykład z nietolerancją pokarmową albo chorobą, która zaburza prawidłową pracę jelit. W takim wypadku zaleca się spotkanie ze specjalistą i określenie przyczyny problemu. Być może zostanie wdrożona farmakoterapia – do wykupienia leków służy e-recepta online.

Biegunka przewlekła

Przewlekła biegunka jest najbardziej uciążliwa, ale też niebezpieczna dla chorego. Może świadczyć o różnego rodzaju dolegliwościach w obrębie jelita grubego. O biegunce przewlekłej mówimy, jeśli trwa dłużej niż miesiąc. Konieczne jest dokładne określenie przyczyny dolegliwości, ponieważ z dużym prawdopodobieństwem taka infekcja nie ma podłoża bakteryjnego, wirusowego ani pasożytniczego.

Biegunka tłuszczowa

Jest spowodowana zaburzeniami we wchłanianiu tłuszczów. Cechę charakterystyczną stanowi nieprzyjemny zapach oraz błyszcząca powierzchnia stolca, który trudno spłukuje się w toalecie. Tego rodzaju przypadłość pojawia się na przykład przy celiakii oraz chorobach wątroby i trzustki.

Biegunka osmotyczna

Wywołują ją substancje wytworzone w jelicie, które zaburzają wchłanianie wody przez ścianę okrężnicy. Pozostaje ona w kale, co powoduje biegunkę. Poza tym biegunka tego rodzaju bywa charakterystyczna dla osób z niedoborami laktazy. Jest to enzym występujący w jelicie cienkim, odpowiadający za prawidłowe przyswajanie laktozy. Występuje ona w produktach mlecznych. Stąd luźne stolce stanowią jeden z objawów nietolerancji laktozy.

Biegunka sekrecyjna

Biegunka tego rodzaju występuje wtedy, gdy jelito cienki oraz grube uwalnia do kału wodę i sole mineralne. Pojawia się między innymi przy nadużywaniu środków przeczyszczających oraz w przypadku zaburzeń związanych z przyswajaniem węglowodanów.

Krwawa biegunka

Biegunka z krwią powinna być powodem do obaw. Jeśli ta domieszka jest niewielka, a sama krew jasna, wtedy może to świadczyć o podrażnieniach odbytnicy lub hemoroidach. Jednak gdy płyn ma ciemniejszą barwę, wskazuje to na pochodzenie jelitowe. Krwawienie z przewodu pokarmowego to objaw wielu groźnych chorób – łącznie z nowotworem. Konieczne jest zdiagnozowanie oraz prawidłowe leczenie.

Biegunka u niemowląt

Taka przypadłość u bardzo małych dzieci jest o wiele trudniejsza do rozpoznania. Niemowlęta mogą wypróżniać się częściej, nawet kilka razy w ciągu jednego dnia. Zawartość ich pieluszek również trudno jednoznacznie scharakteryzować, gdyż zależy od diety. Kupki mogą być zarówno luźne, jak i bardziej zwarte. Również barwa waha się od zielonej, przez żółtą, aż do brązowej. Tym, co powinno zaniepokoić rodziców i opiekunów, jest bardzo nieprzyjemny zapach, obecność śluzu lub krwi oraz jej ciemniejszy kolor niż normalnie. Najczęstszą przyczyną tego stanu u dzieci jest rotawirus.

Najczęstsze przyczyny biegunki

Do przyczyn biegunki należą zakażenia bakteryjne, które mogą być spowodowane przez Salmonellę, bakterię Escherichia Coli, czy cholerę (w krajach rozwijających się). Występują przede wszystkim w jedzeniu lub wodzie. Na podobnej zasadzie przenoszą się też wirusy, które dodatkowo to organizmu trafiają drogą kropelkową.

Pozostałe przyczyny występowania biegunki to między innymi:

• zatrucie lekami;
• wahania hormonalne;
• stres i inne czynniki psychosomatyczne;
• alergia;
• niezachowywanie higieny osobistej;
• zapalenie trzustki i jelit;
• choroba Leśniowskiego-Crohna;
• nadużywanie alkoholu;
• nietolerancja laktozy;
• niedobór odporności.

Czy antybiotyki mogą powodować biegunkę?

Wśród przyczyn biegunki warto wymienić również antybiotykoterapię. Stanowi jej efekt uboczny, który może wystąpić w każdym momencie przyjmowania leku, a także po zakończeniu leczenia. Antybiotyki zaburzają bowiem naturalną florę bakteryjną jelit. Niektóre bakterie mogą okazać się na nie bardziej odporne, wiec dochodzi do ich namnażania, co działa toksycznie na jelita.

Charakterystyczne objawy rozwolnienia

Biegunka może mieć wiele objawów, które różnią się w zależności od czynnika, jaki ją wywołuje oraz przebiegu dolegliwości. Symptomy nie zawsze występują jednocześnie, ale wspólnym jest luźny stolec. Jeśli choroba przebiega łagodnie, wówczas dodatkowo pojawiają się nudności oraz pojawiająca się nagle potrzeba wyróżnienia. W bardziej gwałtownym wariancie dochodzą do tego także silne bóle brzucha, gorączka, wymioty oraz odwodnienie. Konsekwencją tego stanu jest również utrata wagi.

Czas trwania biegunki

Czas trwania dolegliwości zależy od jej rodzaju. Biegunka ostra, mimo że może trwać 14 dni, zwykle ustępuje przed upływem tygodnia. Zazwyczaj dzieje się to samoistnie lub wystarczy zażycie ogólnodostępnych leków. Warto jednak skorzystać z możliwością, jaką daje zwolnienie lekarskie online. Można wtedy poświęcić czas odzyskanie dobrego samopoczucia. W przypadku innych biegunek, dolegliwości trwają zazwyczaj:

• powyżej 2 tygodni – biegunka uporczywa;
• powyżej miesiąca – biegunka przewlekła.

Diagnostyka biegunki

Jeśli objawy nie ustąpią po kilku dniach, wtedy konieczna jest konsultacja lekarska. Ważne jest zebranie wywiadu, który często pozwala określić powód występowania dolegliwości. Bardziej zaawansowane badanie wykonuje się zazwyczaj, biegunka znacznie się przedłuża (nie jest ostra). Zwykle są to testy mikologiczne, parazytologiczne oraz mikrobiologiczne. Jeśli lekarz podejrzewa bardziej złożoną przyczynę, może zlecić badanie endoskopowe z pobraniem wycinka tkanki.

Leczenie biegunki

W przypadku biegunek trwających powyżej 2 tygodni leczenie dostosowane jest do jej przyczyny. Natomiast jeśli to jej ostra forma, wtedy może być leczona objawowo. Biegunka u osoby dorosłej często prowadzi do odwodnienia, dlatego należy dbać o uzupełnianie wody i elektrolitów. Warto podawać płyny nawadniające, w których znajduje się sód, potas oraz chlor. Uzupełnieniem terapii są też probiotyki, a także węgiel leczniczy. Pomaga w wiązaniu substancji, które przyśpieszają perystaltykę, czyli ruchy jelit. Stanu, zwłaszcza długotrwałego, nie można bagatelizować. Zaniedbania prowadzą do poważnych powikłań.

Biegunka – powikłania

Biegunka prowadzi do odwodnienia, które jest groźne zarówno dla osób dorosłych, jak i dla dzieci. Wtedy mogą pojawiać się omdlenia, drgawki, a także problemy z wydalaniem moczu i nerkami. Bardzo groźne następstwo to wstrząs hipowolemiczny – ten stan zagraża nie tylko zdrowiu, ale i życiu chorego.

Jak skutecznie zapobiegać biegunce?

Aby skutecznie zapobiegać biegunce, wystarczy przestrzegać kilku prostych zasad. Najważniejsze to dokładne mycie rąk po powrocie do domu, skorzystaniu z toalety, a także przed przygotowaniem posiłków oraz jedzeniem. Z tego samego powodu zawsze trzeba myć owoce oraz warzywa przed spożyciem. Ostrożność trzeba zachować również w podróży – unikać jedzenia ze straganów ulicznych czy picia wody z kranu (lepiej polegać na wodzie butelkowanej). Dzieci poniżej pierwszego roku mogą zostać zaszczepione przeciwko rotawirusom. Nie jest to szczepionka obowiązkowa, a jedynie rekomendowana i dodatkowo płatna – może jednak uratować maluchowi życie.

Rozwolnienie – domowe sposoby

Ostrej biegunki nie należy leczyć specjalnym sposobem. Wystarczy dbać o odpowiednie nawodnienie, można także wdrożyć bardziej naturalne metody. Przede wszystkim należy postawić na lekkostrawną dietę. W menu powinny znaleźć się kleiki, biały ryż (ugotowany na miękko) oraz delikatne zupy. Należy zrezygnować ze smażonych potraw, na rzecz pieczonych lub gotowanych (w wodzie albo na parze). Na czas rekonwalescencji trzeba odłożyć picie kawy oraz gazowanych napojów. Można spróbować także siemienia lnianego. Ziarna wystarczy zagotować wraz z wodą i wypić tak powstałą zawiesinę.. Jeśli przyczyną jest nietolerancja laktozy, powinno się wyeliminować z jadłospisu produkty mleczne. W przypadku celiakii produktami zakazanymi są wszystkie, zawierające zboża (żyto, pszenica, owies).

Biegunka, mimo że jest powszechną przypadłością, może bardzo utrudnić życie. Charakteryzuje się przede wszystkim częstymi wizytami w toaelcie. Oddawaniu stolca towarzyszą przykre objawy nie tylko ze strony układu pokarmowego, ale także gorączka. Przypadłość trwa zwykle kilka dni, jednak jeśli się przedłuża, warto odwiedzić lekarza. Może to być symptom groźniejszej choroby, więc konieczne będzie przeprowadzenie odpowiedniej diagnostyki. Natomiast w przypadku ostrej i krótkotrwałej biegunki najlepszym lekarstwem jest odpoczynek oraz niedopuszczanie do odwodnienia organizmu.