Ból mięśni nóg. Przyczyny dolegliwości, objawy towarzyszące

Poprzez ból organizm wysyła sygnał o potencjalnym problemie zdrowotnym. Jak poważnym? To zależy od pierwotnej przyczyny, nasilenia objawów i wielu innych czynników. Bóle mięśni nóg można podzielić na wiele rodzajów, w tym zlokalizowane i ogólnoustrojowe. W pierwszej grupie znajdują się objawy, w których bolesności są skupione wokół jednej struktury anatomicznej lub grupy tkanek mięśniowych. W drugim przypadku objawy zwykle dotyczą całego ciała, ale w niektórych miejscach mogą być odczuwalnie silniejsze. Czasami – wbrew przypuszczeniom pacjenta – bolą nie mięśnie, tylko stawy albo kilka różnych tkanek jednocześnie.

Najczęstszą przyczyną bólu mięśni nóg są urazy i przeciążenia fizyczne

Nagły, ostry ból w trakcie jakiegoś wysiłku sugeruje uszkodzenie mięśni, ścięgien lub więzadeł. Bolesności w stanie spoczynku po intensywnej pracy często określa się mianem zakwasów – niektórzy lekarze mówią o obecności kwasu mlekowego w mięśniach, inni o mikrourazach. Kontuzjom i bolesnościom sprzyjają m.in. brak rozgrzewki i rozciągania przed treningiem czy zaniedbania kondycyjne. Niektórzy muszą przedłużać zwolnienie lekarskie online wystawione po kontuzji. W wyniku nadmiernego wysiłku fizycznego, uderzeń i obciążeń mięśnie mogą ulec:

• naciągnięciu;
• naderwaniu,
• całkowitemu zerwaniu;
• stłuczeniu.

Kiedy nie lekceważyć bólu?

Nieprawidłowe odżywianie i brak elektrolitów może powodować bolesnym skurczom podczas i po zakończeniu aktywności fizycznej. Tego rodzaju ból mięśni nóg powinien minąć samoistnie po odpoczynku, nawodnieniu i dostarczeniu organizmowi potrzebnych składników odżywczych oraz minerałów. Jeśli uciążliwe symptomy nie przechodzą lub są wyjątkowo dokuczliwe, nie należy lekceważyć takiego sygnału. Zwłaszcza gdy towarzyszą im dodatkowe objawy, takie jak:

• oznaki stanu zapalnego:
  • gorączka lub stan podgorączkowy;
  • obrzęk;
  • zaczerwienienia i inne zmiany skórne;
  • miejscowa ciepłota;
• nadmierna potliwość;
• bóle i zawroty głowy;
• utrata wagi.

Mięśniowe dolegliwości bólowe występują przy wielu chorobach ustrojowych

Ból mięśnia określa się ogólnie jako mialgia – to objaw nieswoisty, trudny do jednoznacznej oceny. Na podstawie jednego symptomu nie sposób dokładnie ustalić źródło problemu. Czasami odczuwanie bólu mięśni nóg wynika z tzw. zespołu ciasnoty powięziowej – zwiększonego ciśnienia i ucisku, jaki wywiera krew, inna wydzielina czy obrzęk wewnątrz ciała. Możliwe są też zaburzenia na tle neurologicznym, np. zespół niespokojnych nóg (niektórzy jako główną przyczynę RLS wskazują niedobory żelaza).

W wyniku zakażenia tkanki mięśniowej lub powięzi mięśnia rozwija się ropne zapalenie. Bóle nóg często mają związek z zaburzeniami krążenia i układu krwionośnego. Dotyczy to zwłaszcza łydek, a jeśli objawy występują podczas ruchu, po pokonaniu pewnego dystansu, to tzw. chromanie przestankowe. Przewlekłe niedokrwienie może mieć jeszcze poważniejsze konsekwencje, z koniecznością amputacji kończyny włącznie.

Schorzenia, które objawiają się bólami mięśni – nóg, rąk, oraz innych części ciała:

• borelioza po zakażeniu bakteryjnym;
• infekcje wirusowe (od przeziębienia i grypy po COVID 19);
• krętkowica, włośnica i inne dolegliwości wywoływane przez pasożyty;
• fibromialgia;
• polimialgia reumatyczna;
• zapalenie wielomięśniowe;
• niedoczynność tarczycy;
• różyczka;
• choroba Addisona (niedoczynność kory nadnerczy);
• toczeń rumieniowaty układowy;
• zapalne miopatie (choroby autoimmunologiczne);
• rabdomioliza (rozpad tkanek mięśniowych);
• choroby naczyń obwodowych;
• cukrzyca;
• miażdżyca tętnic;
• działanie niepożądane niektórych leków, np. obniżających poziom cholesterolu;
• dolegliwości psychosomatyczne – depresja, zaburzenia lękowe, silny stres.

Ból nóg może oznaczać zwyrodnienia i zapalenia stawów czy kości

Nadmierne obciążanie szkodzi nie tylko włóknom mięśniowym, ale też strukturom kostnym i wszelkiego rodzaju połączeniom pomiędzy nimi. Przykładowo bóle stawów wynikają z różnego rodzaju kontuzji – skręcenia, zwichnięcia, stłuczenia czy pęknięcia torebki stawowej. O ile okoliczności nie są oczywiste, nie można zbyt wcześnie wykluczać poważnej choroby. Dlatego należy skonsultować się ze specjalistą. „Nie masz czasu”, żeby iść do lekarza z „błahostkami”? Weź L4 online i upewnij się, że nawroty objawów to rzeczywiście nic groźnego!

Objawy, które łatwo uznać za bóle mięśni nóg, pojawiają się także przy chorobach takich, jak:

• reumatoidalne zapalenie stawów;
• zapalenie kaletki maziowej;
• reaktywne zapalenie stawów;
• młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów;
• osteomalacja (zmiękczenie kości);
• osteoporoza;
• zespoły bólowe kręgosłupowo-korzeniowe;
• dyskopatia, zmiany zwyrodnieniowe i inne schorzenia kręgosłupa lędźwiowego, krzyżowego.

Promieniowanie, przenoszenie i rodzaje bólu

Niemal całe ciało oplata sieć neuronów, które mogą wysyłać sygnału powodujące odczuwanie bolesności. Jej budowa sprawia, że nie zawsze boli dokładnie w tym miejscu, gdzie powstał problem zdrowotny. Wspólne unerwienie w jednym odcinku rdzenia kręgowego umożliwia promieniowanie i przeniesienie (rzutowanie) dolegliwości bólowych. Dużą rolę w tym procesie odgrywają punkty spustowe mięśni. Jednym z przykładów takiego zjawiska mogą być objawy rwy kulszowej:

• nerw kulszowy ulega uszkodzeniu, np. w wyniku schorzeń kręgosłupa;
• ból promieniuje z pleców na pośladki, tylną część uda i dalej, aż do stopy.

W zależności od przyczyny ból mięśni nóg – lub objaw do niego zbliżony – może przybierać zróżnicowane formy. Dla niektórych schorzeń charakterystyczne jest bezustanne kłucie. Pewne choroby dają o sobie znać poprzez pieczenie o zmiennej intensywności. Czasami podstawowym objawem jest ból pulsujący, który „rozlewa się” wokół ogniska bólowego. Jak stwierdzić, co spowodowało poszczególne typy dolegliwości? Skonsultować się z lekarzem! Wystarczy wspomnieć, że samo pojęcie reumatyzm mieści w sobie ok. 200 różnych chorób zapalnych.

Diagnozowanie i leczenie bóli mięśnia nogi

Każda diagnoza zaczyna się od wywiadu medycznego i podstawowych badań przedmiotowych. Zakres wykonywanych testów wynika ze wstępnego rozpoznania. Pacjent, który zgłasza się do lekarza z bólem mięśni nóg, może mieć przeprowadzane:

• badania obrazowe – głównie MRI i TK, czasami USG, RTG, ultradźwięki;
• badania moczu;
• analizę laboratoryjną zawartości krwi.

Proces leczenia dopasowuje się do konkretnej przyczyny. Niektóre urazy goją się samoistnie, inne wymagają usztywnienia kończyny albo zabiegu chirurgicznego. W pewnych sytuacjach nieodzowna będzie farmakoterapia.

Leki, które mogą pomóc na ból mięśni nóg

Są ogólnodostępne środki przeciwbólowe czy niesteroidowe leki przeciwzapalne, ale nawet ich użycie należy uzgodnić z lekarzem. Sięganie po farmaceutyki bez odpowiedniej diagnozy i zbadania przeciwwskazań to zbyt duże ryzyko. Na niektóre produkty, np. leki zwiotczające mięśnie, potrzebna będzie e-recepta. Inny przykład to leczenie boreliozy – w takim przypadku lekarz może przepisać:

• Ceroxim;
• Tarsime;
• Zinoxx.

Domowe sposoby na ból mięśni nóg

Nie zawsze jest konieczność leczenia farmakologicznego czy operacyjnego. Przy łagodniejszych objawach można wypróbować:

• ciepłe i chłodne okłady;
• masaże;
• ćwiczenia rozciągające;
• zmiany w diecie (więcej potasu, magnezu, żelaza, błonnika).

Po wystąpieniu bólu mięśnia nogi należy przede wszystkim odciążyć bolącą kończynę. Jeśli objawy utrzymują się przez tydzień unikania fizycznych obciążeń i nieskutecznych prób łagodzenia, są silne lub bolesnościom towarzyszą dodatkowe dolegliwości, należy zgłosić się do lekarza. Reszta zależy od diagnozy.