Biegunka u niemowlaka – przyczyny, objawy, leczenie przy rotawirusie

Biegunka u niemowlaka i małego dziecka to dosyć powszechna dolegliwość. Mimo wszystko rodzice i opiekunowie nie powinni bagatelizować tego stanu, ponieważ maluchy bardzo szybko się odwadniają. Jest to dla nich szczególnie niebezpieczne i bywa powodem hospitalizacji. Warto wiedzieć, jak rozpoznać biegunkę i kiedy należy zgłosić się do pediatry.

Biegunka – co to jest?

Biegunka u niemowlaka, a także starszych dzieci i osób dorosłych, to jedna z najczęściej występujących dolegliwości układu pokarmowego. Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia można o niej mówić, jeśli chory oddaje kał częściej niż 3 razy w ciągu doby. Do tego nie jest on zwarty i uformowany, ale półpłynny, płynny czy wręcz wodnisty. Biegunka rozróżniana jest ze względu na przyczynę (bakteryjna, wirusowa, pasożytnicza), mechanizm (zapalna, osmotyczna, wydzielnicza), a także czas trwania. W tym przypadku można mówić o:

• biegunce ostrej, która trwa maksymalnie 14 dni, chociaż objawy mogą ustąpić samoistnie już po kilku dobach;
• biegunce uporczywej, trwającej powyżej 14 dni;
• biegunce przewlekłej, trwającej dłużej niż miesiąc.

Niemowlęta najczęściej dotyka biegunka ostra, wywołana zakażeniem wirusami. Uporczywa i przewlekła może świadczyć o poważniejszych chorobach. Jeśli rodzic ma wątpliwości, warto skorzystać z szybkiego rozwiązania, jakim jest konsultacja lekarska online.

Częstotliwość wypróżnień niemowląt

Wytyczne WHO, mówiące o częstotliwości oddawania stolców podczas trwania biegunki, mają zastosowanie jedynie w przypadku dzieci karmionych butelką. Natomiast w przypadku dzieci karmionych piersią normalna liczba to 10 stolców w ciągu doby. Aby rozpoznać biegunkę u niemowlaka, warto przyjąć zasadę, że liczba wypróżnień jest większa niż zazwyczaj. Dochodzi też do zmiany konsystencji stolca, a także jego koloru i zapachu.

Charakter wypróżnień niemowląt karmionym mlekiem matki

Kupka niemowlaka karmionego mlekiem mamy jest niż w przypadku, kiedy główny pokarm stanowi mleko modyfikowane. Stolec wydaje się luźniejszy, wręcz wodnisty, a wypróżnienie może następować bezpośrednio po jedzeniu lub krótko po nim. Jak wspomnieliśmy, pieluchy bywają zmieniane z tego powodu nawet 10 razy w ciągu jednego dnia. Jednak nie powinno być to powodem do niepokoju – nie świadczy bowiem o biegunce u noworodka czy niemowlaka. Dzieje się tak, ponieważ mleko matki w pierwszych tygodniach życia maluch zawiera substancje, które działają na układ pokarmowy dziecka lekko przeczyszczająco.

Wypróżnienia dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym

Dzieci, które piją mleko modyfikowane, mają zupełnie inny stolec. Jest gęstszy i charakteryzuje się bardziej zwartą konsystencją. Do wypróżnień dochodzi rzadziej, maksymalnie 4 razy w ciągu doby. Dzieje się tak, ponieważ dzieci karmione sztucznym mlekiem dłużej trawią jego składniki. Dlatego częsta zmiana pieluszki może być łatwiej zinterpretowana jako biegunka u niemowlaka.

Przyczyny biegunki u niemowlaka

Biegunka u dziecka może być wywołana przez kilka różnych czynników. Jeżeli mówimy o ostrej biegunce, najczęstszym powodem są infekcje wirusowe. U niemowląt i starszych dzieci zazwyczaj rozwolnienie wywołują rotawirusy. Dolegliwość przenosi się przez kontakt z zarażoną osobą, zwłaszcza jeżeli nie przestrzega się higieny rąk. Często łączona jest także z procesem ząbkowania. Jednak chorobę mogą wywoływać również inne przyczyny:

• bakterie takie jak Shigella, Escherichia coli lub Salmonella;
• pierwotniaki lub pasożyty, na przykład Cryptosporidium i Giardia;
• stosowanie antybiotyków, które naruszają naturalną florę bakteryjną jelit;
• zatrucie pokarmowe.

Biegunka przewlekła – co ją wywołuje u niemowląt?

Przewlekłe rozwolnienie u niemowlaka może zostać wywołane na przykład przez nietolerancję pokarmową. Maluchy reagują tak zazwyczaj na zmianę sposobu karmienia i białko mleka krowiego. Biegunkę u niemowląt wywołują także choroby jelit (na przykład choroba Leśniowskiego-Crohna), a oprócz tego alergie pokarmowe. To również przypadłość dorosłych, którym zdarza się zapomnieć o uzupełnieniu zapasu leków. W takiej sytuacji warto skorzystać z usługi, jaką jest e-recepta przez internet.

Rozwolnienia u niemowląt – objawy biegunki

Rozwolnienie u dzieci do 12. miesiąca życia jest bardzo niebezpieczne. Szybko pojawiają się bowiem objawy odwodnienia, gdyż dziecko ma problem z przyjmowaniem większej ilości płynów. Jeśli objawy nie znikną, koniecznie trzeba iść z dzieckiem do lekarza. Odwodnienie to nie jedyna przypadłość, jaka może pojawić się wraz z wystąpieniem biegunki. Charakterystyczne symptomy to wymioty, gorączka, ból brzucha, wzdęcia czy odgłos przelewania się w jelitach.

Kiedy trzeba iść do lekarza?

Biegunka może prowadzić to groźnych powikłań, dlatego niezależnie od wieku dziecka lepiej nie czekać zbyt długo z wizytą u lekarza pierwszego kontaktu. Powinny do tego skłonić takie sytuacje jak:

• rzadkie oddawanie moczu;
• płacz bez łez;
• suchość skóry;
• suchość błon śluzowych;
• gorączka powyżej 38 stopni Celsjusza;
• zapadnięte ciemiączko;
• odmawianie przyjmowania płynów;
• nadmierna senność;
• towarzyszące biegunce wymioty;
• krew w stolcu.

Obecność śluzu i krwi w stolcu – co to oznacza?

Obecność krwi w kale (niewielkiej ilości), a także śluzu oraz ropy, którym towarzyszy nieprzyjemny zapach, to niektóre z objawów biegunki u niemowlaka. Krew nie zawsze świadczy o groźnym powikłaniu, może ją spowodować na przykład podrażnienie odbytu po wycieraniu. Jeżeli jednak wzbudza to niepokój rodzica lub opiekuna, warto zebrać próbkę stolca w celu jego przebadania. Śluz natomiast nie powinien budzić obaw, ponieważ generuje go większa liczba wypróżnień. Powstaje, by chronić i nawilżać błonę śluzową układu pokarmowego.

Biegunka rotawirusowa

Biegunka rotawirusowa ma gwałtowny przebieg. Okres inkubacji wirusa jest krótki – może dać o sobie znać już na drugi dzień. Wypróżnienia mogą być dosyć gwałtowne, a dziecko oddaje wodniste stolce. Dolegliwości towarzyszą lekka gorączka i wymioty. Wymienione objawy bardzo szybko mogą doprowadzić do odwodnienia. Stan jest bardzo groźny dla niemowląt, a także dzieci do 5. roku życia.

Biegunka u niemowlaka – leczenie

Podstawą leczenia jest podawanie doustnych płynów nawadniających, a także wody i elektrolitów. Nie zaleca się natomiast antybiotyków (a już na pewno nie można ich stosować na własną rękę), węgla aktywowanego oraz leków wpływających na perystaltykę jelit. Płyny nawadniające nie dopuszczają do odwodnienia, a dodatkowo łagodzą wymioty i wypróżnienia (przez zmniejszenie ich objętości). Najpierw podaje się dziecku jedną porcję płynu, a mniejsze po każdym luźnym wypróżnieniu. Rodzic, który opiekuje się dzieckiem, ma prawo pójść na L4. Można je otrzymać bez wychodzenia z domu dzięki usłudze, jaką jest zwolnienie lekarskie online.

Dieta dziecka a biegunka

W przypadku dzieci karmionych naturalnie (wyłącznie piersią) nie ma powodu, by zmieniać dietę. Natomiast jeśli dziecko jest karmione w inny sposób, zaleca się, by wrócić do jadłospisu najszybciej jak to możliwe. Zazwyczaj można to zrobić już po pierwszym podaniu płynu nawadniającego.

Jak zapobiegać biegunce? Skuteczne sposoby

Aby zapobiegać biegunce, należy przestrzegać higieny. Mycie rąk po powrocie do domu, wyjściu z toalety czy przed przygotowaniem posiłku dla dziecka powinno stać się nawykiem. Poza tym należy przestrzegać harmonogramu szczepień. Szczepionki przeciw rotawirusom stały się obowiązkowe (a tym samym refundowane) dla dzieci urodzonych po 31 grudnia 2020 roku. Wykonuje się je pomiędzy 6. a 24. tygodniem życia.

Biegunka u niemowlaka nie musi być groźna. Najważniejsze, by nie dopuścić do odwodnienia dziecka, a w przypadku wątpliwości dotyczących jego zdrowia natychmiast zgłosić się do lekarza.