Brak smaku i węchu. Możliwe przyczyny, objawy dodatkowe

Poważne zaburzenia smaku i brak powonienia faktycznie należą do charakterystycznych objawów koronawirusa i choroby covid. Dlatego w szczytowym okresie pandemii wszelkie problemy z tymi zmysłami powodowały zrozumiałe obawy o infekcję groźnym wirusem. Jednak trudności z odczuwaniem smaków i zapachów występują przy wielu innych dolegliwościach. Mogą mieć też różne nasilenie. Całkowity brak smaku i węchu to odpowiednio ageuzja i anosmia – są jednak też łagodniejsze formy zaburzenia działania tych zmysłów. Odpowiadają za nie m.in. niektóre leki, polipy śluzówki, choroby neurologiczne i psychiczne, powikłania zatok po przeziębieniu czy urazy. Każdy niepokojący objaw ze strony zmysłów węchu i smaku należy skonsultować z lekarzem.

Niecałkowita utrata smaku, częściowa utrata węchu – rodzaje i źródła dolegliwości

Zmysły smaku i węchu są ze sobą ściśle powiązane. Najlepiej pokazuje to wpływ powonienia na doznania podczas jedzenia, za które odpowiadają przede wszystkim kubki smakowe. Upośledzenie receptorów węchowych w jamie nosowej – z powodu COVID-19, niedrożności górnych dróg oddechowych (katar, mechaniczne uszkodzenie lub inne przyczyny) – sprawia, że smaki tracą swoją wyrazistość i intensywność. Osoba, która ma duże problemy z wąchaniem i rozpoznawaniem bodźców zapachowych, często nie jest w stanie poprawnie odróżnić nawet najbardziej charakterystycznych smaków. W takiej sytuacji warto przeprowadzić konsultacje lekarskie online, żeby lekarz jak najszybciej otrzymał informacje o wszystkich symptomach towarzyszących, okolicznościach ich występowania itd.

Niecałkowita utrata smaku, czyli jego pogorszenie, wiąże się ze zmniejszeniem wrażliwości zmysłowej – inaczej hipogeuzja. Osłabienie smaku może być spowodowane m.in. niedoborem cynku i witaminy PP, cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym i niedoczynnością tarczycy. Nadwrażliwość na doznania smakowe to hipergeuzja. Najczęstsze przyczyny dolegliwości to zaburzenia kory nadnerczy i przysadki mózgowej. Do tego dochodzi dysgeuzja (parageuzja), czyli „mylenie” smaków. Z kolei przeczulenie węchu to hiperosmia, a jego osłabienie nosi nazwę hiposmii. Bezpośrednie przyczyny pogorszenia pracy tego zmysłu to najczęściej uszkodzenie nabłonka węchowego w obrębie:

• nosa;
• części ośrodkowej:
• drogi węchowej;
• neuronów węchowych.

Całkowity brak smaku i węchu u chorych na COVID-19. Ageuzja i anosmia po koronawirusie

Czasami zaburzenia smakowe i węchowe są jedynym objawem zakażenia SARS-CoV-2. W niektórych przypadkach pojawiają się też duszności, kaszel, wysoka gorączka i wiele innych, nieswoistych symptomów. Tym, co wyróżnia ageuzję i anosmię w przebiegu COVID-19 na tle grypy i innych infekcji wirusowych, jest brak nieżytu nosa – czyli stanu zapalnego błony śluzowej nosa, który wywołuje katar. To, jak długo może trwać brak smaku i węchu, zależy od wielu czynników. Czasami przewlekłe zaburzenia utrzymują się przez kilka tygodni i miesięcy po przechorowaniu choroby. Są ozdrowieńcy, którzy utracili te zmysły na zawsze. Wskazaniem do terapii kierunkowej w celu przywrócenia smaku i węchu jest brak poprawy po 14 dniach od wystąpienia dolegliwości.

Pozytywny wynik testu nie zawsze jest równoznaczny z kwarantanną. Zamiast tego może być zwolnienie lekarskie z pracy. Jeśli czujesz, że jeszcze lepiej nie wychodzić z domu, żeby nie narażać innych, przedłuż takie L4 online. Po przechorowaniu COVID-19 często pojawiają się problemy z apetytem. Jedną z podstawowych zmiennych, które wpływają na symptomy infekcji koronawirusem i komplikacje po chorobie, jest jego odmiana. W zależności od mutacji patogenu, na brak węchu i smaku skarży się od 30 do 70 procent pacjentów z potwierdzonym COVID-19 – te liczby stale się zmieniają z uwagi na zanikanie części wariantów i pojawianie się nowych. Dlaczego koronawirus wywołuje takie symptomy? Istnieje kilka możliwych wytłumaczeń mechanizmu powstawania tego objawu COVID-19:

• przekrwienie i wzrost objętości śluzówki;
• nagromadzenie komórek wirusa w nabłonku węchowym;
• zmiana składu i ilości wydzielanej śliny.

Brak smaku i węchu jako objaw problemów z zatokami, urazów, chorób neurologicznych i nie tylko

Kłopoty z węchem i smakiem należy traktować poważnie, choć problem nie zawsze wynika z zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Inne przyczyny również stanowią ważny sygnał o aktualnym stanie zdrowia i zagrożeniach dla organizmu. Stosunkowo częstą przyczyną braku smaku i węchu jest zapalenie zatok. Może się rozwinąć m.in. na skutek reakcji alergicznej i zakażeń bakteryjnych czy wirusowych. Przewlekłe schorzenia zatokowe niejednokrotnie powstają przez samych pacjentów, np. zlekceważone i nieleczone przeziębienie. Czasami osłabienie lub wręcz paraliż zmysłów wynika z braku odpowiednich składników odżywczych w diecie. Brak zapachów zwykle powiązany jest z niedoborami cynku oraz witamin A i B. Za ageuzję i anosmię mogą odpowiadać także urazy głowy (od złamania nosa po krwotok podpajęczynówkowy) i komplikacje pooperacyjne zabiegów w obrębie mózgu i czaszki.

Stępienie zmysłów pojawia się też u pacjentów w trakcie radioterapii nowotworów głowy i szyi. Brak smaku i węchu może występować przy mniej lub bardziej groźnych zmianach w strukturze narządów. Problemy z odczuwaniem zapachów i smaków mają zarówno pacjenci z polipami nosa, jak i tętniakami czy guzami mózgu. Na liście czynników i chorób, które przyczyniają się do opisywanych zaburzeń, są jeszcze m.in.:

• alergie;
• niektóre schorzenia neurodegeneracyjne, np. choroba Alzheimera i choroba Parkinsona;
• cukrzyca;
• kontakt z silnymi chemikaliami i substancjami toksycznymi;
• marskość wątroby;
• nadużywanie niektórych leków i działania niepożądane, w szczególności:
• antybiotyków;
• leków przeciwdepresyjnych;
• środków kardiologicznych;
• leków przeciwzapalnych;
• preparaty przyjmowane donosowo;
• stwardnienie rozsiane;
• zaburzenia hormonalne i choroby;
• używki – głównie papierosy i kokaina.

Diagnostyka braku węchu i smaku pacjenta. Kiedy zgłosić się na konsultacje do lekarza?

Zlecane badania zależą od informacji uzyskanych podczas wywiadu medycznego. Istnieje wiele specjalistycznych metod, które pozwalają potwierdzić wstępne przypuszczenia lub wykluczyć jakąś przyczynę. Na podstawie wyników wywiadu klinicznego lekarze mogą zlecić m.in.:

• testy alergiczne;
• badania internistyczne;
• wykonanie testu na koronawirusa / covid;
• badania laryngologiczne;
• testy neurologiczne.

Do lekarza na konsultacje najlepiej zgłosić się z każdym przypadkiem braku węchu i smaku. Możliwych przyczyn takich zaburzeń jest tak dużo, że łatwo o pomyłkę przy próbie samodzielnego zdiagnozowania czy leczenia dolegliwości przez pacjenta.

Przykładowe metody leczenia oraz przywracania doznań węchowych i smakowych

To, jakie działania zostaną podjęte w celu polepszenia wrażeń zmysłowych, zależy od rozpoznanej przyczyny. W pierwszej kolejności należy wyeliminować pierwotne źródło braku smaku i węchu – jeżeli dolegliwości nie ustąpią, niezbędna będzie terapia kierunkowa. Najczęściej stosowaną metodą są treningi węchowe, czyli naprzemienne wąchanie zróżnicowanych zestawów zapachów. Do przeprowadzania takich ćwiczeń używa się m.in.:

• cytryny;
• gałki muszkatołowej;
• goździka;
• eukaliptusa;
• kokosa;
• mielonej kawy;
• mięty;
• pomarańczy;
• róży;
• wanilii.

Czasami laryngolog zaleci terapię farmakologiczną, by wyleczyć pierwotną przyczynę. Nie sposób z góry przewidywać, ile potrwa leczenie. Jeśli potrzebujesz kolejnego opakowania przepisanych leków, przyda ci się e-recepta online. Oszczędzisz sobie stania w kolejkach do przychodni tylko po to, by otrzymać zlecenie niezbędne do kontynuowania terapii.