Wymioty – przyczyny choroby, sposoby leczenia

Wymioty są gwałtownym wyrzutem treści z żołądka na zewnątrz. Nie stanowią osobnej jednostki chorobowej, ale są jedynie objawem niektórych chorób, zatrucia czy też ciąży. Jak działa mechanizm odpowiadający za wymioty? Jak radzić sobie z dolegliwością?

Wymioty zazwyczaj poprzedzają nudności, a czasem ból brzucha. Najczęściej są spowodowane zatruciami pokarmowymi lub chorobami układu pokarmowego. Mogą być także wywołane schorzeniami ośrodkowego układu nerwowego czy problemami z błędnikiem. Nudności i wymioty to jedna z przypadłości, na którą skarżą się kobiety w ciąży. Jest to także objaw tzw. choroby lokomocyjnej. W większości przypadków nie świadczą o poważnej chorobie i nie wymagają konsultacji z lekarzem. Powodem do niepokoju są te powtarzające się cyklicznie, nasilające się – w takim przypadku konieczne jest zdiagnozowanie przyczyny i włączenie odpowiedniego leczenia.

Czym są wymioty?

Wymioty nie są chorobą, lecz jej objawem. Polegają na wyrzuceniu treści z żołądka, co możliwe jest dzięki silnym skurczom mięśni brzucha, przepony oraz klatki piersiowej. Tak zwany ośrodek wymiotny znajduje się w rdzeniu przedłużonym. Na bieżąco docierają do niego sygnały z receptorów w śluzówce gardła, a także rozmieszczonych w narządach jamy brzusznej i otrzewnej, receptorów serca i ucha wewnętrznego, z węchomózgowia, z ośrodków asocjacyjnych kory mózgowej oraz strefy chemoreceptorowej. Treść wyrzucana jest najpierw do przełyku i jamy ustnej – u osób przytomnych i bez zaburzeń pracy układu nerwowego nie dochodzi do przedostania się treści do układu oddechowego, ponieważ następuje zatrzymanie wdechu i zamknięcie głośni. Podczas wymiotowania zwykle obserwuje się spadek ciśnienia tętniczego krwi, wzmożone wydzielanie śliny, blednięcie.

Przyczyny wymiotów

Przyczyną wymiotów mogą być choroba morska, lokomocyjna, przykra woń, budzące obrzydzenie doświadczenia i wydarzenia, ciąża, zatrucie alkoholem, lekami, ale również różnego rodzaju choroby.

Choroby układu pokarmowego

Wyrzut treści pokarmowej najczęściej jest objawem zatrucia pokarmowego, któremu towarzyszą bóle brzucha, wzdęcia, biegunka, mdłości, bóle głowy. Wymioty występują również w przebiegu chorób układu pokarmowego. Należą do nich m.in.:

• niedrożność jelit charakteryzująca się zaparciami, wzdęciami, uczuciem pełności; obserwuje się wymioty żółcią;
• ostre zapalenie wirusowe żołądka i jelit;
• niedrożność porażenna – po zabiegach operacyjnych w obrębie jamy brzusznej (wymioty w krótkim czasie po spożyciu posiłku);
• zapalenie wątroby – występuje żółtaczka, jadłowstręt;
• zapalenie wyrostka robaczkowego;
• zapalenie pęcherzyka żółciowego;
• zapalenie trzustki;
• perforacja przewodu pokarmowego;
• rak żołądka;
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy;
• marskość wątroby;
• choroba Leśniowskiego-Crohna.

Jeśli wymioty są uciążliwe, towarzyszą im inne niepokojące objawy, zaleca się skonsultować z lekarzem. W razie gorszego samopoczucia alternatywą jest konsultacja lekarska online. Specjalista zaleci dalsze postępowanie.

Choroby ośrodkowego układu nerwowego

Wymioty mogą być spowodowane przez wzrost ciśnienia wewnątrz czaszki. Towarzyszą urazom głowy. W jakich przypadkach wymioty pojawiają się na tle neurologicznym? Ich przyczyny to:

• uraz głowy bez złamania kości czaszki;
• krwotok śródczaszkowy;
• krwiaki i guzy;
• infekcje układu nerwowego;
• zapalenie błędnika;
• migrena;
• choroba lokomocyjna;
• zaburzenia psychogenne (na skutek stresu).

Pozostałe przyczyny wymiotów

Często wymioty pojawiają się w trakcie chemioterapii, w zaawansowanych stadiach różnego typu nowotworów. Towarzyszą kwasicy ketonowej w przebiegu cukrzycy, niewydolności nerek, ale także atakowi kolki nerkowej (powodem jest bardzo silny ból). Nudności i wymioty mogą pojawić się w ciąży, przy zatruciu lekami, alkoholem. Są także charakterystyczne dla zaburzeń psychicznych jak bulimia czy anoreksja, a także przewlekły, długotrwały stres.

Wymioty – powikłania

Krótkotrwałe wymioty nie wiążą się z żadnymi powikłaniami i nie powodują poważnych skutków ubocznych. Inaczej jest w przypadku długotrwałych wymiotów połączonych z biegunką – w takiej sytuacji może dojść do odwodnienia organizmu, a także zachwiania równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Gwałtowne, długo trwające wymioty mogą spowodować pęknięcie błony śluzowej jelita lub jego ściany. Odwodnienie jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci i starszych osób i często skutkuje dalszymi powikłaniami:

• zawrotami głowy;
• omdleniami;
• skąpomoczem;
• suchością skóry;
• tachykardią;
• utratą masy ciała.

Przy wymiotach istotne jest nawadnianie organizmu i uzupełnianie poziomu elektrolitów. W tym celu można sięgnąć po preparaty dostępne w aptekach bez recepty. Jeśli lekarz podczas telekonsultacji oceni, że konieczne jest podanie innych specyfików, może wystawić e-receptę online.

Wymioty – diagnostyka i leczenie

Najczęściej wymioty nie są objawem poważnej choroby i pacjent radzi sobie samodzielnie. Nasilające się, powtarzające, z towarzyszącymi dodatkowymi objawami są zawsze wskazaniem do wizyty u specjalisty. Lekarz przeprowadzi wywiad, badanie fizykalne i zleci dodatkową diagnostykę, która obejmuje USG jamy brzusznej, gastroskopię, morfologię, badanie moczu, tomografię komputerową głowy i jamy brzusznej. Szczególną uwagę należy zwrócić na wymioty, którym towarzyszy silny ból brzucha, niemożność wypróżnienia, zaburzenia świadomości, wysoka gorączka. Również wymioty po urazie głowy wymagają pilnej diagnostyki. Nietypowy wygląd wymiocin powinien wzbudzić niepokój – fusowate wymioty, z domieszką krwi, żółci.

Zastosowane leczenie zależy od przyczyny wystąpienia wymiotów. Obejmuje uzupełnianie poziomu wody i elektrolitów, podawanie specjalnych preparatów przeciwwymiotnych – niektóre z nich wydawane są jedynie na podstawie ważnej recepty:

• Torecan tabletki powlekane
• Torecan czopki;
• Atossa;
• Duspatalin.

Zalecane jest również stosowanie probiotyków umożliwiających przywrócenie równowagi flory bakteryjnej jelit. Przy wymiotach towarzyszących konkretnemu schorzeniu konieczne jest leczenie choroby podstawowej. Jeśli wymioty wywołane są przez czynnik szkodliwy, taki jak lek (niesteroidowe leki przeciwzapalne, antybiotyki, leki nasercowe, tabletki hormonalne), alkohol, składnik diety, kluczowe jest wyeliminowanie sprawczego czynnika. Niekiedy konieczne jest leczenie chirurgiczne – objawy gwałtownie się rozwijają i stanowią zagrożenie dla życia. Najczęściej jednak wdrażane jest leczenie przyczynowe i objawowe.

Jak poradzić sobie z wymiotami?

Wymioty są odruchem obronnym, pozwalają pozbyć się z organizmu szkodliwych substancji – doskonałym przykładem mogą być wymioty spowodowane nadużyciem alkoholu. W przypadku pojawiania się samych nudności można spróbować techniki głębokiego i wolnego oddychania. Należy także pamiętać o niedopuszczeniu do odwodnienia i przyjmować płyny – najlepiej często, ale w minimalnych ilościach. Wymioty, choć są naturalnym odruchem fizjologicznym, mogą wyczerpać i osłabić. W takiej sytuacji niezbędne może okazać się spędzenie kilku dni w domu. Osoby, które potrzebują L4, mogą skorzystać z możliwości, jaką jest zwolnienie lekarskie online. To szybki i prosty sposób na załatwienie formalności. Czas wolny od pracy należy przeznaczyć na odpoczynek i powrót do zdrowia.

Wymioty podczas ciąży

Wyróżnia się wiele rodzajów wymiotów – jednymi z nich są wymioty w czasie ciąży. Zwykle nie wiążą się z chorobą przewodu pokarmowego, ale zmianami hormonalnymi zachodzącymi w organizmie kobiety. Najczęściej pojawiają się rano, jeszcze przed zjedzeniem posiłku i towarzyszą młodym matkom przez pierwszy trymestr ciąży. Odruch wymiotny można powstrzymać, stosując kilka prostych zasad:

• unikać stresu;
• w ciągu dnia dużo odpoczywać;
• włączyć do diety spore ilości warzyw i owoców;
• nie wstawać gwałtownie z łóżka;
• unikać zapachów i produktów, na które kobieta źle reaguje;
• zadbać o nawodnienie organizmu;
• pić wodę z imbirem.

Wymioty pomagają pozbyć się z organizmu szkodliwych substancji, są odruchem obronnym. Sporadyczne, przemijające nie są powodem do niepokoju. Konsultacji wymaga sytuacja, gdy powtarzają się, są bardzo silne, towarzyszą im inne objawy. Konieczne jest znalezienie przyczyny, która wywołuje wymioty i wdrożenie odpowiedniego leczenia.