Wymioty i biegunka – przyczyny, diagnostyka i sposoby leczenia

Wymioty i biegunka są najczęściej objawami grypy żołądkowej, czyli ostrego wirusowego zakażenia. Stan ten trwa najczęściej kilka dni. Powikłaniem może być odwodnienie organizmu. Jak leczyć dolegliwości? Kiedy udać się do lekarza?

Wymioty i biegunka to problem, który może dotknąć każdego, niezależnie od wieku. Postawienie prawidłowej diagnozy wymaga określenia okoliczności, które towarzyszyły pojawieniu się problemu, analizy objawów współistniejących oraz częstotliwości wypróżnień i wymiotów. Choć najczęściej przyczyną jest zakażenie przewodu pokarmowego, biegunka i wymioty mogą pojawić się także w przebiegu innych chorób – zakażenia pasożytniczego, alergii lub nietolerancji pokarmowej, ale także jako efekt zatrucia pokarmowego oraz przyjmowanie niektórych leków (antybiotyków). Z lekarzem należy skonsultować się, gdy stan taki powtarza się lub pojawiają się dodatkowe niepokojące objawy.

Biegunka i wymioty – przyczyny

Główną przyczyną jednoczesnego występowania wymiotów i biegunki jest zakażenie wirusowe potocznie nazywane grypą żołądkową lub jelitówką. Choroba charakteryzuje się zwykle gwałtownym początkiem – pojawiają się wymioty, biegunka i gorączka. Dodatkowo choremu dokuczają skurcze, ból brzucha, głowy i mięśni, ogólne osłabienie, gorsze samopoczucie, dreszcze, brak apetytu. Okres wylegania się choroby trwa zazwyczaj 1-3 dni, a dolegliwości utrzymują się około 3-7 dni. Wśród innych przyczyn biegunki i wymiotów należy wymienić:

• alergie i nietolerancje – często powodują biegunki, rzadziej wymioty; najczęściej wywołują je produkty zawierające gluten, laktozę. Dolegliwości ustępują samoistnie po 1-2 dniach;
• zatrucia pokarmowe będące rezultatem spożycia nieświeżego produktu oraz przedawkowania alkoholu; profilaktyka polega na odpowiednim przechowywaniu produktów spożywczych, pilnowaniu daty przydatności do spożycia, myciu rąk przed posiłkiem;
• reakcję na leki – preparaty stosowane w terapii onkologicznej, leki na cukrzycę, antybiotyki, środki antykoncepcyjne hormonalne, niesteroidowe leki przeciwzapalne;
• silny stres – pojawiające się sporadycznie na tle emocjonalnym nie są niepokojące, występujące często wymagają konsultacji lekarskiej;
• nadwrażliwość jelit i zespół jelita drażliwego.

Biegunka – charakterystyka

W diagnostyce biegunek pod uwagę bierze się częstotliwość wypróżnień, konsystencję, kolor stolca. W przypadku biegunki, podczas której oddawany jest stolec z domieszką krwi i śluzu można podejrzewać zmiany zapalne lub nowotworowe. Kał rozluźniony, smolisty obserwuje się w przypadku krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego. Jeśli dodatkowo pojawią się wymioty, pod uwagę należy wziąć zapalenie błony śluzowej żołądka.

Częste oddawanie nadmiernie uwodnionego stolca spowodowane jest przyspieszonym ruchem perystaltycznym podrażnionych jelit. Jeśli stolec w płynnej postaci oddawany jest częściej niż cztery razy na dobę, można mówić o biegunce. Dolegliwości utrzymujące się dłużej niż kilka dni nazywane są biegunką przewlekłą. W takiej sytuacji należy zasięgnąć porady lekarskiej – może to być konsultacja lekarska online. Konieczne będzie wykonanie badań kału i krwi, a czasem także kolonoskopii czy gastroskopii. Przewlekła biegunka może być objawem m.in. celiakii, zaburzeń wchłaniania, choroby Leśniowskiego-Crohna. Przewlekłą biegunkę można rozpoznać na podstawie wyglądu stolca. Niepokoić powinny wypróżnienia o konsystencji ciasta, wodniste, z domieszką krwi, śluzu lub ropy.

Wymioty – charakterystyka

Wymioty są odruchem obronnym organizmu i polegają na gwałtownym wyrzuceniu treści pokarmowej na zewnątrz – do przewodu pokarmowego, a następnie jamy ustnej. Są one objawem chorób układu pokarmowego, ale mogą także pojawić się w trakcie stosowania antybiotyków lub radio- i chemioterapii. Towarzyszą chorobie lokomocyjnej, chorobom ośrodkowego układu nerwowego, są jednym z objawów zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2. Nudności i wymioty doskwierają przyszłym mamom – są reakcją organizmu na zachodzące w nim zmiany hormonalne. Pojawiające się sporadycznie nie powinny być powodem do niepokoju. Konsultacji wymagają wymioty powtarzające się, nasilające, długotrwałe, fusowate, z domieszką krwi, żółci. W takiej sytuacji konieczne jest wykonanie badań diagnostycznych i wykluczenie chorób przewodu pokarmowego.

Jak postępować przy biegunce i wymiotach?

Biegunki czy wymiotów nie należy bagatelizować. Niezależnie od tego, czy objawy współwystępują, czy pojawiają się oddzielnie, mogą doprowadzić do groźnego dla zdrowia i życia odwodnienia. Najważniejszym postępowaniem jest zatem nawadnianie organizmu i uzupełnianie poziomu elektrolitów. W tym celu można sięgnąć po gotowe płyny nawadniające, które są dostępne w aptekach bez recepty. Pojawienie się biegunki to moment na włączenie probiotyków pomagających odbudować florę bakteryjną jelit. Do picia można podawać choremu napary z mięty, rumianku lub melisy, które złagodzą nudności. Niezwykle ważna jest także dieta – w czasie choroby i okresie zdrowienia powinna być lekkostrawna, oparta na daniach gotowanych. W przypadku nasilenia objawów należy udać się do specjalisty, który na podstawie wywiadu lekarskiego i badania przedmiotowego zaleci wykonanie dodatkowych badań. Może skierować na badania laboratoryjne i obrazowe.

Leki na biegunkę

Biegunkę wywołaną grypą żołądkową można próbować powstrzymać, sięgając po preparaty dostępne bez recepty. Jednym z nich jest węgiel aktywowany, który wiąże toksyny i pomaga usunąć je z organizmu. Przydatne będą także wspomniane probiotyki. W przypadku przedłużającej się biegunki kluczowe jest znalezienie przyczyny – wtedy można wdrożyć leczenie choroby podstawowej. Niekiedy konieczne jest podawanie leków dostępnych jedynie na receptę – dobrym rozwiązaniem jest e-recepta online, którą można uzyskać bez wychodzenia z domu. W zależności od schorzenia lekarz może zaordynować:

• Debridat;
• Debretin;
• Controloc 40;
• Helicid 20;
• Zentel.

Leki na wymioty

Najczęściej wymioty nie wymagają leczenia. Leki podaje się zazwyczaj w przypadku choroby lokomocyjnej oraz w sytuacji, gdy pacjent bardzo źle reaguje na chemioterapię. Odpowiednie leczenie wdraża się też u osób, u których wymioty spowodowane są np. zawrotami głowy – w takich sytuacjach należy bezwzględnie skonsultować się ze specjalistą. Jeżeli uciążliwe objawy uniemożliwiają normalne funkcjonowanie, pacjent powinien zostać w domu, korzystając z L4 – zwolnienie lekarskie online można uzyskać bez wychodzenia z domu. Do leków stosowanych w leczeniu nudności i wymiotów należą:

• Torecan-tabletki-powlekane;
• Torecan-czopki;
• Atossa;
• Duspatalin.

Wymioty i biegunka mogą być spowodowane wieloma czynnikami – od tych naprawdę błahych do bardzo poważnych. Mogą pojawić się w wyniku procesu zapalnego, alergii, nietolerancji pokarmowej, stresu. Takie objawy występują również w przypadku koronawirusa czy guzów nowotworowych. Dlatego nigdy nie należy ich bagatelizować, ale trzeba bacznie obserwować swój organizm i sygnały, jakie wysyła. Nie warto też odkładać na później wizyty u specjalisty, jeśli dolegliwości nie występują incydentalnie.