Ból głowy u dziecka – z czym jest związany i jak można mu przeciwdziałać?

Ból głowy u dziecka – skąd bierze się to schorzenie?

Ból głowy jest dolegliwością, z którą często muszą mierzyć się zarówno dzieci, jak i dorośli. Cierpieć mogą na niego nawet niemowlęta, wśród których objawia się w postaci bladości, apatii, wrażliwości na bodźce zewnętrzne oraz niepokoju. Charakterystycznym odruchem jest przykładanie przez nie rączek do głowy.  Ból głowy u dziecka nie jest zatem niczym dziwnym i często nie zwiastuje nic niebezpiecznego, jednak zwykle należy obserwować jego stan i konkretne objawy, by tym samym postawić trafną diagnozę. 

Przyczyn bólu głowy może być wiele. Nalezą do nich między innymi zmęczenie, stres, guzy mózgu czy krwiaki pourazowe. Jeśli ból głowy u dziecka przychodzi nagle i nie ma jasnego powodu tego, co mogłoby go wywołać, zalecana jest konsultacja ze specjalistą.

Ból głowy u dziecka – przyczyny choroby

Można wyróżnić wiele przyczyn, z powodu których dzieci odczuwają ból głowy. Może być on rożnie umiejscowiony i odczuwany z większą bądź mniejszą intensywnością, a co więcej, oprócz niego mogą doskwierać młodemu choremu także inne symptomy. Należą do nich wymioty, utrata równowagi, zaburzenia widzenia, a nawet utrata przytomności.

Do przyczyn bólu głowy u dziecka należą w szczególności:

• odczuwany przez najmłodszych stres, powodujący ból umiejscowiony głównie w okolicach skroni, potylicy i czoła
• picie zbyt małej ilości płynów
• zbyt mała ilość snu
• niewłaściwa dieta, zawierająca zbyt dużo przetworzonych produktów i słodyczy lub powodująca byt niski poziom glukozy (spowodowany nieregularnością w przyjmowaniu kolejnych posiłków)
• bierny tryb życia z małą dawką codziennej aktywności fizycznej
• duża ilość czasu spędzona przed ekranem komputera czy telewizora
• wady wzroku, przez które ból głowy pojawia się zwykle późnym popołudniem i w godzinach wieczornych
• infekcje, przy których oprócz niego można zauważyć u dziecka także gorączkę, katar czy kaszel
• migrena (podczas której ból głowy jest silny i objawia się na po jednej stronie, jest odczuwany pulsacyjnie, przy czym nasila się podczas ekspozycji na światło czy dźwięki oraz może być poprzedzony aurą)
• nadciśnienie krwi
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, padaczka, guzy mózgu i wady wrodzone organizmu
• problemy emocjonalne związane z depresją czy chorobami psychicznymi
• jako dolegliwość towarzysząca urazom głowy bądź upadkowi

Do pozostałych, rzadziej spotykanych przyczyn bólu głowy u dziecka można zaliczyć także między innymi kontakt z drażniącymi substancjami chemicznymi, zatrucie alkoholem czy zatrucie tlenkiem węgla. Większość z powodów jego wystąpienia nie jest niebezpieczna i nie zagraża zdrowiu i życiu dziecka, ale zdarzają się też takie, których przechodzenie może spowodować poważne działania niepożądane.

Czy ból głowy u dziecka może być niebezpieczny?

Ocena tego, czy ból głowy u dziecka może stać się zwiastunem towarzyszących mu skutków ubocznych, wynika z trzech kwestii, które trzeba wziąć pod uwagę podczas oceny konieczności wizyty lekarskiej. Należą do nich nasilenie bólu, podejrzewane okoliczności wynikające z jego pojawienia się oraz symptomy, które mu towarzyszą. 

Rodziców dziecka powinno najczęściej zaniepokoić nagłe pojawienie się stanów bólowych, które się nasilają bądź od samego początku są bardzo dolegliwe. Z kolei w przypadku oceny okoliczności, w jakich ból głowy się pojawił, najbardziej niebezpieczne jest zauważanie go w przypadku wcześniejszego urazu głowy. Do symptomów towarzyszących chorobie, które wymagają konsultacji lekarskiej, zaliczyć można przede wszystkim nudności i wymioty, problemy z artykułowaniem słów, trudności z utrzymaniem równowagi, a w szczególności utrata przytomności i drgawki. W przypadku tych dwóch ostatnich objawów konieczna jest jak najszybsza pomoc lekarska.

Rodzaje bólu głowy u dziecka

Można wyróżnić kilka rodzajów bólu głowy u najmłodszych pacjentów. Występuje on bowiem samoistnie, wynika z innych objawów, z neuralgii nerwów czaszkowych bądź jest rezultatem nieklasyfikowanych bólów o nietypowych symptomach. W przypadku bólu głowy u dziecka który wynika z walki organizmu z toczącym się w nim procesem chorobowym, konieczne jest zwrócenie uwagi na to, jak duże jest jego nasilenie i w jakim miejscu jest zlokalizowany. Znacznie pomoże to w zdiagnozowaniu chorób czy schorzeń, których jest których jednym z symptomów może być. Wśród najczęstszych spotykanych u dzieci wyróżnić można bóle klasterowe, napięciowe i migrenowe.

Jakie objawy alarmujące ból głowy mogą sugerować poważną chorobę?

Występowanie bólu głowy może być powiązane z poważnymi schorzeniami neurologicznymi, których nie należy bagatelizować. Ta dolegliwość powinna zaniepokoić szczególnie rodziców tych maluchów poniżej trzeciego roku życia i w przypadku zauważenia go u nich, zalecane jest pilne skontaktowanie się z lekarzem celu zdiagnozowania tego faktu. Być może będzie wtedy potrzebny tomograf bądź rezonans magnetyczny. Do pozostałych objawów alarmujących poważne dolegliwości chorobowe na tle neurologicznym można wyróżnić także występowanie go wcześnie rano, nagły początek bólu głowy, nasilanie go w trakcie wykonywania aktywności fizycznej, towarzyszące mu zmiany skórne bądź odbarwienia, zaburzenia równowagi czy utrata świadomości oraz pobudka rano z towarzyszącymi bólowi głowy wymiotami.

Bóle głowy mogą być także skutkiem ubocznym przyjmowania niektórych leków, dlatego tak szczególnie ważne jest stosowanie się do zaleceń lekarskich oraz informacji zawartych na ulotce dołączonej do opakowania, dotyczących dawkowania danego medykamentu. Pomoże to uchronić pacjenta od działań niepożądanych wynikających z niewłaściwego stosowania. 

Jak farmakologicznie leczyć ból głowy u dziecka?

Najczęściej wybieraną ścieżką przeciwdziałania bólowi głowy u dziecka jest podawanie mu środków przeciwbólowych. Nie wszystkie mogą być jednak podawane dzieciom. Wiele zależy od wieku, w którym się znajdują. Najbezpieczniejsze jest podawanie dziecku leków opartych na paracetamolu bądź ibuprofenie. Należy pamiętać o tym, że w stosunku do dzieci do 12. roku życia przeciwwskazaniem jest podawanie aspiryny. Z kolei w stosunku do dzieci powyżej 15. roku życia, cierpiących na ostry ból głowy, czasem zdarza się podawanie leków migrenowych, stosowanych zazwyczaj przez osoby dorosłe, tyle że w zmniejszonych dawkach. Takie działanie powinno być jednak konsultowane z lekarzem.

Podczas dawkowania dzieciom leków przeciwbólowych należy stale kontrolować, czy są one skuteczne i niwelują bądź zmniejszają ten objaw. Jeśli nie, konieczna może okazać się wizyta lekarska.

Domowe sposoby na ból głowy

Leczenie bólu głowy u dziecka może odbywać się także z wykorzystaniem domowych sposobów. Do najczęściej stosowanych przez rodziców należy przygotowywanie zimnych okładów na głowę. Ich stosowanie pomaga obkurczyć naczynia krwionośne i złagodzić ból. Oprócz tego zaleca się także zapewnienie dziecku odpowiedniej dawki odpoczynku i snu, picie dużej ilości płynów oraz ograniczenie bodźców, które mogą prowadzić do zaostrzenia bólu. Czasem w leczeniu bólu głowy stosuje się także napary ziołowe.

Do jakiego lekarza udać się z bólem głowy u dziecka?

W przypadku najmłodszych pierwsza pomoc lekarska udzielana jest zwykle przez lekarza rodzinnego, pediatrów bądź neurologów dziecięcych. Później dziecko jest kierowane ewentualnie do innych specjalistów, do których zaliczyć można między innymi laryngologa, okulistę, alergologa czy stomatologa. Wszystko zależy od tego czy ból głowy zależy od czynników towarzyszących, czy następuje samoistnie bez konkretnej przyczyny. W przypadku konieczności leczenia choroby przewlekłej dziecko diagnozuje wtedy neurolog dziecięcy.

Podczas wywiadu lekarskiego rodzic powinien być przygotowany na odpowiedzenie na kilka pytań, takich jak częstotliwość występowania bólu głowy u dziecka, jego czas trwania, okoliczności pojawienia się, stosowanie leków, występowanie go jednocześnie także u innych członków rodziny oraz zachowanie dziecka podczas przechodzenia dolegliwości bólowych. Pozwoli to na szybsze postawienie diagnozy i rzetelniejszy wywiad lekarski.

Czego nie robić podczas bólu głowy u dziecka?

Podczas rozpoznania u dziecka bólu głowy, nie należy samodzielnie wprowadzać procesu leczenia, jeśli tej dolegliwości towarzyszą także inne objawy. Do takich należą między innymi zaburzenia równowagi, utrata świadomości czy wymioty. Szczególnie istotne jest to w przypadku, gdy ból głowy nasila się lub występuje nagle. W takiej sytuacji konieczna jest wizyta lekarska, która pozwoli trafnie zdiagnozować źródło problemu i wprowadzić odpowiednie leczenie. Podczas bólu głowy u dziecka nie należy także podawać salicylanów, które znacznie obciążają wątrobę i mogą doprowadzić do jego uszkodzenia. W przypadku zwalczania tego objawu należy stosować leki takie jak paracetamol czy ibuprofen.

Należy pamiętać jednak o tym, by dobrze monitorować stan zdrowia dziecka, ponieważ może zdarzyć się także tak, że symuluje ono ból głowy w wyniku trudnego dnia w szkole czy innego wyzwania, z jakim musi się tego dnia mierzyć. Z drugiej strony nie wolno także nie dowierzać najmłodszym i całkowicie bagatelizować informacje na temat bólu. Najważniejsze jest zdrowe podejście w tej kwestii.