Czy podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych skuteczność działania jest zapewniona?

Czy w przypadku tabletek antykoncepcyjnych skuteczność działania jest zagwarantowana?

Przy porównaniu prezerwatyw i środków plemnikobójczych z tabletkami antykoncepcyjnymi skuteczność tych drugich, czyli preparatów hormonalnych, jest zdecydowanie większa. Potwierdza to tzw. wskaźnik Pearla, który służy do oceny ryzyka zajścia w ciążę pomimo praktykowania antykoncepcji. Im niższa jest jego wartość, tym prawdopodobieństwo zapłodnienia jest mniejsze. Dla tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych wartość wskaźnika Pearla wynosi 0,001, podczas gdy dla prezerwatyw, które również są uważane za skuteczną metodę antykoncepcji, jest to 3,0. W praktyce oznacza to, że przez cały rok spośród 100 000 kobiet, które korzystają z hormonalnej metody zapobiegania nieplanowanej ciąży – tylko u jednej osoby doszło do zapłodnienia – najprawdopodobniej z powodu nieregularnego przyjmowania pigułek. U pozostałych osób doustna metoda antykoncepcji działa już od pierwszego dnia stosowania. W przypadku zażywania tabletek antykoncepcyjnych skuteczność ich działania zależy właśnie od ich dopasowania i regularnego stosowania według zaleceń ginekologa. Chociaż wskazane jest przyjmowanie pigułek codziennie o tej samej porze, nawet 60% pacjentek stosujących antykoncepcję hormonalną potwierdza, że ma problem z systematycznością.

W jaki sposób w czasie stosowania tabletek antykoncepcyjnych skuteczność ich może zostać obniżona? Jak się okazuje wcale nie musi to wynikać z pominięcia pigułki. Tabletki antykoncepcyjne mogą nie zadziałać pomimo prawidłowego zastosowania, np. w przypadku objawów zatrucia pokarmowego lub spożycia dużej ilości alkoholu przez kobietę. Jeśli pacjentka połknęła pigułkę i w niedługim czasie doznała wymiotów lub biegunki, środek hormonalny może nie wchłonąć się w całości do organizmu, co może być powodem nieprawidłowego działania specyfiku. W takiej sytuacji, jeśli kobieta ma zamiar odbyć stosunek seksualny, wskazane jest zastosowanie dodatkowej ochrony w postaci prezerwatywy.

Niektórzy specjaliści nie zalecają również łączenia antykoncepcji hormonalnej z innymi produktami farmakologicznymi lub substancjami. Należą do nich np. ziołowe napoje z dziurawca, które wpływają na zmianę metabolizmu oraz preparaty wspomagające odchudzanie, które hamują proces wchłaniania się branych hormonów. Działanie antykoncepcji w formie tabletek doustnych może zostać również zakłócone poprzez stosowanie silnych antybiotyków, psychotropów, antydepresantów i leków uspokajających, środków przeciwgrzybiczych i moczopędnych, a także preparatów nasennych. Tabletki antykoncepcyjne mogą nie zadziałać też u kobiet, które długoterminowo stosują medykamenty przeciwzapalne i przeciwbólowe (np. paracetamol). Z tego powodu przed rozpoczęciem terapii hormonalnej należy zapytać lekarza, czy w przypadku stosowania przez pacjentkę określonych środków farmaceutycznych w połączeniu z tabletkami antykoncepcyjnymi skuteczność preparatów zapobiegających ciąży nie zostanie obniżona. Jeśli tak jest, wówczas konieczne jest stosowanie mechanicznej metody antykoncepcji.

Jakie są przeciwwskazania do stosowania tabletek antykoncepcyjnych?

Choć tabletki antykoncepcyjne uważa się za jedną z najskuteczniejszych metod zapobiegania ciąży, nie każda kobieta może je stosować. Przeciwwskazaniem do przyjmowania tego rodzaju antykoncepcji są choroby zakrzepowo-zatorowe oraz sercowo-naczyniowe. Ginekolog nie przepisze pacjentce recepty na tabletki antykoncepcyjne jeśli choruje ona na ciężkie choroby wątrobowe lub zmaga się z nowotworem tego narządu. Z kuracji hormonalnej nie powinny również korzystać kobiety cierpiące na migrenę i inne objawy neurologiczne oraz choroby oczu o podłożu naczyniowym. Przeciwwskazaniem jest również zapalenie trzustki, cukrzyca z powikłaniami, nowotwory stref intymnych i piersi oraz niezdiagnozowane krwawienia z dróg rodnych. Pacjentka nie otrzyma recepty na tabletki antykoncepcyjne jeśli wykazuje alergię lub nadwrażliwość na substancje, które znajdują się w nich. Ponadto nie zaleca się stosowania antykoncepcji hormonalnej u osób palących, poniżej 21 roku życia, kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz jeśli w rodzinie pacjentki występowały przypadki chorób układu krążenia, zakrzepowo-zatorowych i nowotworowych. O możliwości rozpoczęcia terapii hormonalnej przy zastosowaniu tabletek antykoncepcyjnych decyduje lekarz. Z tego powodu środki te są dostępne wyłącznie na receptę.

Jak przygotować się do rozpoczęcia kuracji tabletkami antykoncepcyjnymi?

Każda kobieta, która chce rozpocząć kurację hormonalną w celu zapobiegania ciąży, powinna skonsultować dobór odpowiedniego środka ze swoim ginekologiem. W tym celu wskazane jest przeprowadzenie konsultacji lekarskiej i wykonanie badań ginekologicznych i laboratoryjnych.

Wywiad lekarski zazwyczaj opiera się na rozmowie o trybie życia pacjentki, aktywności seksualnej, chorobach genetycznych i nabytych schorzeniach przewlekłych oraz stosowaniu używek i farmaceutyków. Pacjentka powinna również opowiedzieć o specyfice cyklów menstruacyjnych i dolegliwościach im towarzyszących. Wskazane jest przeprowadzenie cytologii, badania USG narządów rodnych i piersi. Wykluczenie przeciwwskazań do stosowania farmakologii hormonalnej oraz redukcja zagrożeń związanych z prawdopodobieństwem wystąpienia skutków ubocznych są możliwe dzięki odpowiednim badaniom, dzięki którym specjalista może poznać szczegółowo stan zdrowia pacjentki i ocenić możliwość przyjmowania przez nią hormonów. Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych będzie skuteczne i bezpieczne dla kobiety, jeśli skorzysta ona z badań laboratoryjnych, morfologii, badania poziomu cukru we krwi, badania krwi pod kątem jej krzepliwości i poziomu lipidów, prób wątrobowych i profilu hormonalnego. Istotne jest to, aby tego typu kontrole przeprowadzać nie tylko przed wdrożeniem kuracji, ale również regularnie – przede wszystkim po dłuższym stosowaniu antykoncepcji, ponieważ dzięki nim możliwa jest ocena stanu zdrowia pacjentki – w tym wątroby oraz zminimalizowanie ryzyka schorzeń zakrzepowo-zatorowych, wywołanych przez długoterminowe przyjmowanie hormonów. Jeśli produkt antykoncepcyjny został dobrany prawidłowo, a kobieta przestrzega jego regularnego stosowania, będzie on dla niej najskuteczniejszym sposobem ochrony przed niechcianą ciążą, dzięki któremu będzie mogła uprawiać spontaniczny seks bez konieczności stosowania innych form zabezpieczenia.

Zalety i wady stosowania antykoncepcji hormonalnejSzacuje się, że skuteczność doustnych tabletek antykoncepcyjnych w zapobieganiu ciąży wynosi 99% pod warunkiem, że są one stosowane regularnie i w oparciu o zasady przedstawione w ulotce dołączonej do opakowania konkretnego preparatu. Warto pamiętać, że antykoncepcja hormonalna to metoda w pełni odwracalna. Oznacza to, że kobieta jest zazwyczaj płodna zaraz po odstawieniu pigułek, choć specjaliści twierdzą, że pierwsze cykle po przerwaniu antykoncepcji hormonalnej mogą być bezowulacyjne. Nie każda pacjentka wie o tym, że w przypadku przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych skuteczność ich polega również na efektywnym zmniejszaniu dolegliwości związanych z zespołem napięcia przedmiesiączkowego oraz obfitości i bolesności występujących miesiączek. Ponadto w przypadku tabletek antykoncepcyjnych skuteczność ich wiąże się z ograniczeniem ryzyka występowania mięśniaków macicy i torbieli jajników, a także zmniejszeniem prawdopodobieństwa zachorowania kobiety na nowotwory jajnika lub trzonu macicy. Niestety u niektórych pacjentek mogą wywołać odwrotne skutki – być przyczyną wystąpienia poważnych skutków ubocznych oraz wpłynąć na pojawienie się raka narządów intymnych. Ich wadą jest również to, że nie stanowią zabezpieczenia przed zarażeniem się wirusem HIV i innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową. Ponadto mogą przyczynić się do wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych u kobiet, które palą papierosy. Dlatego istotne jest, aby podczas terapii hormonalnej pacjentka znajdowała się pod stałą opieką lekarską.