Borelioza – objawy i leczenie choroby z Lyme. Czy każdy kleszcz ją wywołuje?

Chorych na boreliozę przybywa – co jest powodem takiego stanu? Mimo że wiele mówi się o samej dolegliwości oraz jej profilaktyce, trudno całkowicie się przed nią zabezpieczyć. Borelioza przenoszona jest przez kleszcze, ale nie każdy spacer do parku lub lasu kończy się zachorowaniem. Jednak zawsze warto kontrolować się pod tym kątem, ponieważ świadomość zagrożenia ułatwia późniejsze rozpoznanie objawów oraz wdrożenie leczenia. Warto zaznaczyć, że diagnostyka boreliozy bywa dość trudna, a symptomy choroby mogą ujawniać się nawet po kilku latach od zakażenia i sugerować zupełnie inną dolegliwość.

Czym jest borelioza?

Borelioza, która nazywana jest także boreliozą z Lyme, chorobą z Lyme lub krętkowicą kleszczową, to przypadłość wywoływana przez krętkę Borrelia burgdorferi. Bakterię przenoszą kleszcze pospolite (Ixodes ricinus), a można się nią zarazić poprzez bezpośredni kontakt z tym pajęczakiem. Borelioza daje szereg różnych objawów, które zależą od obszaru, jaki zaatakuje. Najbardziej charakterystycznym symptomem jest rumień wędrujący, należy jednak pamiętać, że nie będzie on obecny w każdym przypadku choroby. Osoby, które doświadczyły ukąszenia przez kleszcza, powinny dokładnie obserwować to miejsce. W przypadku wątpliwości można skorzystać z szybkiego rozwiązania, jakim jest konsultacja lekarska online.

Jak przebiega zakażenie?

Aby doszło do zakażenia i zachorowania na boreliozę, kleszcz musi mieć kontakt ze skórą człowieka. Osoba ukąszona praktycznie tego nie wyczuwa. Pajęczaki wyposażone są bowiem w aparaty ssąco-kłujące, za pomocą których wprowadzają substancję znieczulającą przyszłego żywiciela. Później zaczynają żerować, karmiąc się krwią. Do zakażenia krętkami dochodzi poprzez wydzieliny kleszczy (ślinę bądź wymioty), które roznoszone są później przez układ krwionośny do innych narządów. Niezwykle istotny jest czas, w jakim zostanie zauważony pasożyt. Borrelia burgdorferi przedostaje się do skóry w ciągu 24-48 godzin od ugryzienia, jeśli więc kleszcz zostanie w porę usunięty, zmniejsza się ryzyko zakażenia boreliozą. Później miejsce należy zdezynfekować i obserwować przez kolejny miesiąc. Jeśli pojawią się symptomy choroby, takie jak rumień wędrujący, konieczna jest wizyta u lekarza. Gdzie najczęściej można znaleźć tych niechcianych gości? Szukając ich na ciele, warto zwracać uwagę na takie miejsca jak:

• okolice pachwin;
• pośladki;
• pachy;
• owłosiona skóra głowy;
• uda i przedramiona (przede wszystkim wewnętrzna strona).

Czy każdy kleszcz jest nosicielem boreliozy?

Zanim w obawie przed boreliozą ludzie zamkną się w domu, śpieszymy z informacją, że nie każdy kleszcz jest nosicielem bakterii Borrelia burgdorferi. W Polsce żyje ponad dwadzieścia gatunków tych pajęczaków, a chorobę przenosi jedynie kleszcz pospolity. Szacuje się, że krętkami zagrożonych jest ledwie kilka procent ich populacji. Warto również wiedzieć, w jaki sposób pajęczaki zarażają się Borrelią. Ich cykl rozwojowy obejmuje cztery stadia, a przed każdym przeobrażeniem żerują na żywicielu. Samice składają jaja na przełomie jesieni i zimy, a wiosną wykluwają się z nich larwy. W tej formie kleszcze karmią się krwią niewielkich gryzoni. Następną formą rozwojową są nimfy, które nadal żerują na niedużych kręgowcach, choć mogą atakować większe ssaki. Ostatnim stadium jest postać dorosła – żywicielami kleszczy są wtedy duże zwierzęta i ludzie. Szczególnie niebezpieczne dla człowieka mogą okazać się nimfy, które latem stają się niezwykle aktywne. Ze względu na niewielkie rozmiary trudno je dostrzec oraz skutecznie usunąć z powierzchni skóry.

Borelioza – objawy

Warto zaznaczyć, że borelioza nie zawsze przebiega objawowo. Wiele przypadków zakażenia krętkami jest niszczona przez układ odpornościowy, czego dowodzą przeciwciała u całkowicie zdrowych osób. Natomiast jeśli organizm nie poradzi sobie z bakterią, wtedy symptomy nie zawsze są jednoznaczne. Pochodzą z wielu różnych układów oraz narządów, między innymi skóry, układu nerwowego, serca, a także stawów. Na dolegliwości mogą pomóc leki na receptę – ich wykupienia umożliwia również e-recepta online.

Najbardziej charakterystyczne objawy boreliozy

Do typowych objawów boreliozy należy rumień wędrujący, który pojawia się w ciągu maksymalnie 30 dni od zakażenia. Pierwszym charakterystycznym objawem jest czerwona grudka. Później jej pole stopniowo się powiększa, a w jego centrum pojawia się jaśniejsze pole. Rumieniowi wędrującemu mogą towarzyszyć objawy grypopodobne, takie jak ogólne osłabienie, powiększenie węzłów chłonnych czy gorączka. Jego pojawienie się jest wskazaniem do zastosowania antybiotyków, nie trzeba wykonywać badania serologicznego. Jakie inne symptomy mogą wskazywać na boreliozę? Pozostałe główne objawy to:

• objawy skórne, takie jak przewlekłe zanikowe zapalenie skóry albo chłoniak limfocytowy. Jest to niebolesny guz w kolorze czerwono-niebieskim, który może pojawić się na małżowinie usznej, sutkach albo mosznie;
• porażenie nerwu twarzowego, charakteryzujące się opadniętym kącikiem ust oraz problemami z opuszczeniem powieki;
• aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
• neurologiczna postać boreliozy (neuroborelioza);
• objawy zapalenia mięśnia sercowego;
• zapalenie stawów, które może pojawić się zarówno w początkowej, jak i późniejszej fazie choroby.

Inne objawy boreliozy

Boreliozie mogą także towarzyszyć objawy, które nie są dla niej charakterystyczne. Chorzy niekiedy skarżą się na problemy ze snem, kłopoty z koncentracją, zmęczenie oraz trudności z zapamiętywaniem. W bardziej zaawansowanym stadium choroby pojawiają się symptomy psychopatologiczne, czyli na przykład stany depresyjne, zespół chronicznego zmęczenia lub encefalopatia. Na ich podstawie niezwykle trudno przeprowadzić prawidłową diagnostykę zakażenia krętkiem Borrelii. Osoby, które nie przejawiały typowych objawów boreliozy, często przez lata nie są poddawane prawidłowemu leczeniu. Tego rodzaju symptomy znacznie utrudniają życie, bywa, że chorzy mają trudności z opuszczeniem domu. W takich sytuacjach dobrym rozwiązaniem jest zwolnienie lekarskie online. Pozwala ono dojść do siebie po atakach choroby.

Borelioza z Lyme – stadia choroby

Borelioza jest chorobą, która występuje w kilku fazach o zróżnicowanych objawach klinicznych. Można wymienić trzy podstawowe stadia zakażenia:

• wczesne ograniczone, kiedy pojawia się rumień wędrujący, rzadziej inne objawy ze strony skóry;
• wczesne rozsiane, które występuje w ciągu kilku tygodni od zakażenia boreliozą. W tej fazie mogą występować liczne zmiany skórne, ból głowy czy ból mięśni. Często towarzyszy jej zapalenie stawów, dochodzi też do zaburzeń kardiologicznych oraz neurologicznych. To znak, że zakażenie rozprzestrzenia się po całym organizmie;
• późne, które rozwija się nawet przez kilka lat od zakażenia przez kleszcza. Chory cierpi na przewlekłe dolegliwości ze strony wielu układów, w tym neurologicznego. Przypadłości, jakie mogą pojawiać się w tej fazie to zapalenie mózgu, zanikowe zapalenie skóry kończyn, przewlekłe zapalenie stawów czy powikłania kardiologiczne.

Rozpoznanie boreliozy

Borelioza jest rozpoznawana zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych. Proces diagnostyczny prowadzony jest na podstawie objawów klinicznych, które zostaną potwierdzone badaniami serologicznymi (nie dotyczy to rumienia). Nie wymaga on również badania kleszcza. Testy przeprowadzane są dwuetapowo. Najpierw wykonuje się test przesiewowy ELISA, który ma wykryć we krwi swoiste przeciwciała. Ujemny wynik badania wyklucza boreliozę i nie wymaga dalszego postępowania diagnostycznego. Natomiast dodatni wynik sugeruje zakażenie i wtedy należy przeprowadzić test potwierdzający multiplex lub Western Blot. Ich zadaniem jest wykrywanie przeciwciał IgM i IgG charakterystycznych dla choroby z Lyme. Jeśli wykluczyły one boreliozę, wtedy nawet dodatni wynik badania ELISA nie ma znaczenia. Tego rodzaju badania w kierunku boreliozy wykonuje się kilka tygodni po potencjalnym zakażeniu. Innego rodzaju badania na boreliozę polegają na wykonaniu testu PCR. W laboratorium poszukiwane jest DNA bakterii, wywołującej boreliozę. W tym celu można przebadać kleszcza, ale także pobrać próbkę płynu mózgowo-rdzeniowego, płynu stawowego lub wycinek tkanki. Trzeba wziąć pod uwagę, że tego rodzaju badanie wykonuje się rzadziej niż wspomniane wcześniej testy serologiczne.

Jak przebiega leczenie boreliozy?

W przypadku boreliozy leczenie polega na wdrożeniu antybiotykoterapii. Wywołuje ją bowiem bakteria, więc lekarz wybierze najskuteczniejszy sposób walki z nią. U pacjentów z boreliozą stosuje się przede wszystkim amoksycylinę lub doksycyklinę. Należy je przyjmować do 14 do 21 dni. Przeciwwskazaniem jest ciąża, karmienie piersią, uczulenie na tego rodzaju antybiotyki lub młody wiek (poniżej 8 lat). W takich wypadkach terapia dobierana jest indywidualnie. Poza tym borelioza jest także leczona objawowo.

Powikłania choroby z Lyme

Jeśli kleszcz zostanie szybko usunięty, istnieje szansa, że nie zdąży zarazić boreliozą swojego żywiciela. Mimo wszystko warto sprawdzać miejsce ukąszenia, by szybko wyłapać najbardziej charakterystyczne objawy ogólne choroby. Najbardziej niebezpieczna dla pacjenta jest sytuacja, kiedy bakteria działa w ukryciu – nie daje symptomów lub są one źle rozpoznawane. Wtedy chory zmaga się z wieloma objawami neurologicznymi czy zaburzeniami ze strony innych układów i narządów. Borelioza może poczynić również szkody w psychice, wywołując depresję, różnego rodzaju psychozy lub prowadząc do zaburzeń odżywiania.

Borelioza – jak uniknąć zakażenia?

Borelioza jest chorobą, przed którą nie można się całkowicie zabezpieczyć. Mimo że prace nad szczepionką przeciwko niej trwają, preparat nadal nie został wprowadzony do powszechnego użycie. Jedynym sposobem, jaki w tej chwili pozwala uniknąć zarażenia, jest dokładne kontrolowanie ciała po powrocie z parku, łąki czy lasu. Kleszcze świetnie się czują przede wszystkim w wysokich trawach, a także w lasach liściastych lub mieszanych. Przed spacerem warto dokładnie osłonić ciało, a także założyć zakryte buty. Mozna również sięgnąć po środki, które skutecznie je odstraszą.

Borelioza to choroba roznoszona przez kleszcze, będące nosicielami bakterii Borrelia burgdorferi. Wykryta we wczesnym stadium, może zostać wyleczona odpowiednio dobranym antybiotykiem. Jeśli natomiast jej objawy zostaną przegapione lub źle zinterpretowane, wtedy prawdopodobnie spustoszy organizm. Wpływa bowiem na wiele różnych układów, drastycznie pogarszając jakość życia.