Nietolerancja laktozy – przyczyny i objawy. Leczenie nietolerancji laktozy

Nietolerancja laktozy – zapamiętaj!

• Nietolerancja laktozy jest problemem z trawieniem produktów mlecznych, jej objawy mogą być bardzo uciążliwe.
• Przyczyną nietolerancji jest niedobór enzymu laktazy, który jest niezbędny do prawidłowego rozkładu laktozy na prostsze cukry.
• Laktoza jest cennym źródłem energii i składników odżywczych oraz pełni funkcję prebiotyku.
• Nietolerancja laktozy to nie to samo, co alergia na mleko. Alergia jest bowiem reakcją układu odpornościowego na białka mleka, a nietolerancja laktozy występuje, gdy organizm nie jest w stanie trawić cukru mlecznego. 
• Leczenie nietolerancji laktozy polega na unikaniu produktów zawierających laktozę.

Czym jest laktoza?

Laktoza to organiczny związek chemiczny z grupy węglowodanów, nazywany także cukrem mlekowym. Składa się z dwóch cukrów prostych – D-galaktozy i D-glukozy – połączonych wiązaniem β-1,4-glikozydowym. Występuje głównie w mleku wszystkich ssaków, ale również w innych produktach spożywczych oraz przetworach mlecznych, takich jak sery czy jogurty. Dość powszechnym problemem jest nietolerancja laktozy. Jej symptomy mogą wymaha przyjmowania leków – można je otrzymać dzięki usłudze e-recepta.

Znaczenie laktozy dla organizmu

Istnieją dwie główne grupy osób, które mają problemy z trawieniem laktozy. Pierwszą są pacjenci z nietolerancją laktozy, którzy nie posiadają wystarczającej ilości enzymu, odpowiedzialnego za rozkład laktozy na cukry proste, w swoim organizmie. Drugą są osoby z alergią na białka mleka krowiego, które powodują u nich reakcję immunologiczną. Laktoza ma duże znaczenie, ponieważ stanowi cenne źródło energii i składników odżywczych, takich jak białka i witaminy. Szczególnie ważna jest dla noworodków, które otrzymują ją wraz z mlekiem matki. Pełni także rolę prebiotyku, czyli substancji, która pozytywnie wpływa na rozwój i funkcjonowanie korzystnych dla organizmu bakterii jelitowych.

Czym jest nietolerancja laktozy?

Nietolerancja laktozy to rodzaj nietolerancji pokarmowej. Zazywczaj pojawia się po spożyciu produktów zawierających ten cukier mleczny. Może występować równolegle z nietolerancją glutenu, charakterystyczną dla celiakii. Przyczyną tej przypadłości jest niedobór laktazy – enzymu trawiennego, niezbędnego do prawidłowego rozkładu laktozy na prostsze cukry (glukozę i galaktozę). Z tego powodu cukier w niezmienionej postaci do jelita grubego, gdzie pod wpływem bakterii jelitowych ulega fermentacji, wywołując nieprzyjemne objawy ze strony układu pokarmowego. Tego rodzaju dolegliwości często są powodem do korzystania z L4 online.

Czy nietolerancja laktozy to alergia na mleko?

Nietolerancja laktozy a alergia na mleko to dwa różne zaburzenia związane z reakcją organizmu na produkty mleczne. Nietolerancja występuje, gdy organizm nie jest w stanie trawić cukru mlecznego (laktozy) z powodu niedoboru enzymu laktazy. Z kolei alergia na mleko to reakcja układu odpornościowego na białka. W tym przypadku konieczne jest wyeliminowanie mleka i jego przetworów, w tym twarogu, masła, śmietany, kefirów i jogurtów. Przy nietolerancji laktozy należy powstrzymać się od spożycia produktów zawierających laktozę.

Różnice pomiędzy nietolerancją laktozy a alergią na laktozę

Alergia na mleko jest mniej powszechna niż nietolerancja laktozy. Aby odróżnić te dwie przypadłości, warto wykonać badanie genetyczne sprawdzające, jaki wariant genu kodującego laktazę posiada dziecko. Pomocne mogą okazać się badania alergologiczne, oceniające ilość przeciwciał klasy IgE, specyficznych w stosunku do białkowych alergenów mleka.

Przyczyny nietolerancji laktozy

Jak wspomniano wcześniej, nietolerancja laktozy to zaburzenie trawienia, które polega na braku lub niewystarczającej ilości enzymu laktazy, odpowiedzialnego za rozkład cukru mlecznego. Występuje po spożyciu mleka oraz produktów, mających je w składzie. Głównymi przyczynami nietolerancji laktozy są pierwotny niedobór laktazy (dziedziczny) oraz wtórny niedobór laktazy, który może wynikać z uszkodzenia nabłonka i kosmków jelitowych lub innych chorób. Można wyróżnić także pierwotny niedobór enzymu, niezbędnego do prawidłowego trawienia laktozy.

Wrodzony niedobór laktazy

Wrodzony niedobór laktazy jest rzadkim schorzeniem, występuje on u około 1,5-2% niemowląt i małych dzieci. W przypadku wrodzonego niedoboru laktazy, objawy pojawiają się już w pierwszych dniach po porodzie i zazwyczaj utrzymują się przez całe życie. Osoby z wrodzonym niedoborem laktazy nie są w stanie strawić laktozy, co prowadzi do różnych objawów ze strony układu pokarmowego.

Pierwotny niedobór laktazy

Pierwotny niedobór laktazy to rodzaj nietolerancji laktozy, który występuje u osób dorosłych. Jest to cecha dziedziczona jako autosomalna recesywna i jest najczęstszą formą genetycznie uwarunkowanego niedoboru laktazy. W przypadku pierwotnej nietolerancji laktozy, aktywność enzymu laktazy stopniowo zmniejsza się już od okresu dojrzewania lub we wczesnym wieku dorosłym. To oznacza, że organizm produkuje coraz mniej laktazy, ale bardzo rzadko dochodzi do całkowitego zaniku enzymu. Pacjenci mogą trawić pewne ilości laktozy, ale mają problemy z trawieniem większych ilości tego cukru. Powinni więc sięgać po produkty z obniżoną zawartością laktozy.

Wtórny niedobór laktazy

Wtórna nietolerancja laktozy spowodowana jest zwykle przez uszkodzenie błony śluzowej jelit. Mogą się do tego przyczynić się choroby zakaźne, zapalne lub inne schorzenia, które uszkadzają nabłonek i powodują zmniejszenie aktywności laktazy. Przykładami takich chorób są nieżyt żołądka i jelit, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie okrężnicy, a także chemioterapia. W przypadku wtórnego niedoboru laktazy, enzym ten może być wytwarzany w mniejszej ilości lub wcale, co skutkuje niemożnością lub ograniczeniem trawienia laktozy.

Charakterystyczne objawy nietolerancji laktozy

Objawy nietolerancji laktozy są niespecyficzne. Mogą objawiać się tak, jak wiele chorób przewodu pokarmowego, na przykład zespół jelita drażliwego. Jeśli odczuwasz je po spożyciu produktów mlecznych, warto skonsultować się z lekarzem. Do najczęstszych objawów nietolerancji laktozy należą: 

• wzdęcia;
• biegunki (stolce mają charakterystyczny kwaśny zapach);
• bóle brzucha;
• przelewanie w jamie brzusznej;
• oddawanie nadmiernej ilości gazów;
• kolki oraz nudności i wymioty;
• mogą pojawiać się też objawy skórne.

Badania na nietolerancję laktozy. Diagnostyka uczulenia na laktozę

Aby zdiagnozować tę chorobę, lekarz może zlecić kilka badań, w tym wodorowy test oddechowy, test doustnego podania laktozy, badanie pH kału, badanie molekularne polimorfizmu w obrębie genu laktazy (LCT), test tolerancji laktozy oraz biopsję jelita cienkiego. W testach doustnego podania laktozy pacjentowi podaje się określoną dawkę laktozy, a następnie monitoruje się jego reakcję. W teście oddechowym wodorowym pacjent otrzymuje laktozę, później mierzy się stężenie wodoru w wydychanym powietrzu. W badaniu pH kału sprawdza się kwasowość kału pacjenta, a w badaniu molekularnym polimorfizmu w obrębie genu laktazy (LCT) sprawdza się mutacje w genie, które wpływają na wytwarzanie laktazy.

Inne metody w diagnostyce nietolerancji laktozy

Próba eliminacji laktozy z diety i prowokacja pokarmowa to także częste metody diagnostyczne. W pierwszej, pacjent nie spożywa produktów mlecznych przez okres kilku tygodni, a następnie obserwuje się jego reakcję na ponowne spożycie laktozy. W drugiej, podaje się pacjentowi laktozę i monitoruje się jego reakcję. Wybór odpowiedniego testu zależy od indywidualnej sytuacji pacjenta i nasilenia objawów, oraz od decyzji lekarza. W przypadku nietolerancji laktozy ważne jest, aby zdiagnozować chorobę, ponieważ nieleczona może prowadzić do poważnych komplikacji.

Leczenie nietolerancji laktozy

Leczenie polega na eliminacji produktów zawierających laktozę z diety. W przypadku wrodzonego niedoboru laktazy, pacjenci muszą dożywotnio unikać produktów mlecznych. W innych sytuacjach warto określić próg tolerancji dla produktów zawierających cukier mleczny, aby uniknąć całkowitej eliminacji z diety. W przypadku objawów nietolerancji laktozy, warto skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia odpowiedniej diety eliminacyjnej. Niekiedy stosuje się także suplementację enzymów trawienia laktozy. Proces leczenia nie wymaga abesncji w pracy. Zwolnienie lekarskie online jest uzasadnione, jeśli pacjent odczuwa dokuczliwe symptomy, czego efektem bywa niezdolność do wykonywania obowiązków zawodowych.

Jak łagodzić objawy nietolerancji pokarmowej?

Nietolerancja pokarmowa to zjawisko coraz częściej występujące w społeczeństwie. Jeśli cierpisz na nią, wiesz, jak nieprzyjemne mogą być objawy, takie jak bóle brzucha, biegunka, wzdęcia, kaszel, skurcze brzucha i wiele innych. Na szczęście istnieją sposoby, aby złagodzić objawy nietolerancji pokarmowej:

• należy wyeliminować ze swojej diety produkty, na które organizm reaguje. Można to zrobić poprzez przeprowadzenie testów alergicznych lub eliminacyjnych. Następnie można zacząć wprowadzać do diety produkty o niskim potencjale alergizującym;
• spożywanie probiotyków, które wspierają układ trawienny. Dobre bakterie mogą pomóc w redukcji stanu zapalnego i poprawie wchłaniania składników odżywczych;
• ważne jest również utrzymanie odpowiedniej diety, bogatej w składniki odżywcze. Powinna zawierać wiele błonnika, który pomaga utrzymać równowagę w jelitach. Należy również unikać pokarmów wysokoprzetworzonych, bogatych w cukier i tłuszcze, które mogą zwiększyć stan zapalny organizmu.

Dieta przy niedoborze laktazy – produkty bez laktozy

Osoby z nietolerancją laktozy muszą przestrzegać specjalnej diety, aby uniknąć objawów schorzenia. Powinna opierać się oczywiście na produktach bez laktozy. Można spożywać m.in. mleko roślinne, takie jak sojowe, migdałowe, ryżowe czy kokosowe, a także jogurty, sery i śmietany bezlaktozowe. Należy jednak uważać na produkty zawierające mleko w proszku, które mogą zawierać dużą ilość laktozy.

Dieta bez laktozy. Co wykluczyć z jadłospisu?

Dieta przy nietolerancji laktozy wyklucza produkty mleczne oraz takie, w których składzie znajduje się laktoza. Warto pamiętać, że może być dodawana do wielu dań na etapie produkcji, dlatego należy uważnie czytać etykiety. Nietolerancja laktozy nie musi oznaczać rezygnacji z wartościowych składników odżywczych. Aby uniknąć niedoborów, warto spożywać produkty bogate w wapń, takie jak orzechy, nasiona, zielone warzywa, tofu i ryby.

Netolerancja laktozy jest najczęstszym rodzajem nietolerancji pokarmowej i może powodować wiele nieprzyjemnych objawów. Osoby cierpiące na nietolerancję laktozy powinny mieć świadomość faktu, że mogą one uniknąć nieprzyjemnych objawów, ograniczając spożycie produktów mlecznych lub wybierając produkty mleczne bez laktozy.