Tabletki antykoncepcyjne – rodzaje i ich działanie

Tabletki antykoncepcyjne – podstawowa funkcja i sposób działania

Podstawowym zadaniem wszystkich tabletek antykoncepcyjnych dostępnych na rynku farmaceutycznym jest zapewnienie kobiecie ochrony przed zapłodnieniem. Ich działanie polega na uwolnieniu do krwi precyzyjnej dawki hormonów, które doprowadzają do wstrzymania owulacji oraz zmiany stężenia śluzu w szyjce macicy, tak aby nie dopuścić do zajścia w ciążę. Pigułki antykoncepcyjne są jednak różne, a ich podstawowa różnica sprowadza się do odmiennej zawartości hormonów. Jeden typ tabletek ma ich więcej, inny – mniej. Z tego powodu wyodrębnić można aż cztery warianty doustnych środków antykoncepcyjnych.

Każdy nowo wprowadzany typ pigułek cechuje się niższym poziomem zawartości hormonów, co sprawia, że następne formacje doustnych środków antykoncepcyjnych nie powodują wielu działań niepożądanych. Nie oznacza to jednak, że starsza generacja tabletek antykoncepcyjnych może nie sprawdzić się u niektórych pacjentek. Wręcz przeciwnie – mogą one być bardziej efektywne w terapii typowo kobiecych dolegliwości, np. związanych z bolesnym miesiączkowaniem.

Pigułki dwuskładnikowe – skład, rodzaje i działanie

Antykoncepcyjne tabletki dwuskładnikowe to najpopularniejszy rodzaj pigułek doustnych, a w swoim składzie zawierają dwa rodzaje hormonów – estrogen i progestagen. W zależności od konkretnego produktu, można stosować je na dwa sposoby. Pierwszy schemat polega na zażywaniu tabletek codziennie przez 21 dni i przerwaniu kuracji hormonalnej na 7 dni, w trakcie których u kobiety dochodzi do wystąpienia tzw. krwawienia z odstawienia. Po tym czasie należy od razu rozpocząć kolejne opakowanie preparatu. W drugim schemacie przyjmowania środków dwuskładnikowych stosuje się pigułki aktywne z hormonami codziennie przez 24 dni, a przez następne 4 doby kobieta zażywa tzw. pigułki placebo bez zawartości hormonów, których zadaniem jest wspomożenie pacjentki w utrzymaniu regularności stosowania antykoncepcji. Zawartość hormonalna pigułek dwuskładnikowych nie tylko hamuje owulację poprzez zatrzymanie dojrzewania pęcherzyków Graafa, ale również wpływa na zmianę właściwości błony śluzowej macicy oraz śluzu szyjki macicy, co stanowi przeszkodę w skutecznym zapłodnieniu komórki jajowej.

Wśród preparatów antykoncepcyjnych dwuskładnikowych wyróżnić można ich trzy rodzaje. Pierwszym są pigułki dwuskładnikowe jednofazowe, które cechują się takim samym składem i kolorem. Zawierają najmniejszą możliwą dawkę hormonów, a dzięki swojej uniwersalności, może z nich korzystać wiele kobiet bez względu na wiek, a nawet kobiety aktualnie karmiące piersią.

Drugim rodzajem są środki dwuskładnikowe dwufazowe. Wyróżnia je to, że każda tabletka z opakowania zawiera dokładnie taki sam poziom estrogenu, ale różne stężenie progestagenu, co stanowi odzwierciedlenie naturalnego cyklu rozrodczego kobiety. W jednym opakowaniu znajduje się 11 tabletek w kolorze różowym o niskiej zawartości progestagenu oraz 10 tabletek białych z większą zawartością tej substancji. Pigułki w kolorze różowym należy stosować w pierwszej fazie cyklu, natomiast w kolorze białym – w drugiej fazie. Ten typ środków antykoncepcyjnych zaleca się kobietom, których problemem jest nieregularne i bolesne miesiączkowanie. Niestety nie jest to medykament bez wad. W jego przypadku odnotowuje się niską skuteczność w sytuacji, kiedy pacjentka przyjmie następną pigułkę z opóźnieniem liczącym więcej niż 6 godzin.

Ostatnim rodzajem są pigułki dwuskładnikowe trójfazowe, które są przepisywane pacjentkom dość rzadko. W opakowaniu tego preparatu znajdują się aż 3 typy tabletek doustnych o różnym stężeniu progestagenu i estrogenu. Najczęściej można spotkać połączenie 6 pigułek w kolorze jasnobrązowym, 5 tabletek w kolorze białym i 10 pastylek w kolorze ciemnożółtym. Ponieważ poszczególne kolory medykamentu muszą być stosowane w prawidłowej, ściśle określonej kolejności, kuracja tym preparatem wymaga od kobiety dużej rozwagi. Specjaliści polecają ten typ tabletek kobietom, które w okresie menopauzy chcą uregulować poziom hormonów w organizmie oraz pacjentkom, które z różnych przyczyn nie tolerują pigułek jednoskładnikowych.

Pigułki jednoskładnikowe – skład, rodzaje i działanie minipigułek

Antykoncepcyjny preparat jednoskładnikowy, jak sama nazwa wskazuje, zawiera wyłącznie jeden hormon – progestagen. Cechuje się łagodniejszym działaniem, niż tabletki dwuskładnikowe i z tego powodu przejawia mniej działań niepożądanych. Jednak nie każda kobieta może go stosować.

Opakowanie antykoncepcyjnych tabletek jednoskładnikowych zawiera 28 pigułek do stosowania codziennego. Dlatego po ukończeniu jednego blistra preparatu pacjentka od razu rozpoczyna drugi blister bez robienia przerwy. Chociaż mechanizm przyjmowania tego rodzaju tabletek jest uproszczony, mają one jedną wadę – w wielu przypadkach są przyczyną nieregularnych krwawień, które z biegiem czasu nie występują w ogóle.

Działanie pigułek jednoskładnikowych polega na zmianie konsystencji śluzu w szyjce macicy, co sprawia, że plemniki nie mogą przemieszczać się w stronę komórki jajowej, a nawet jeśli to zrobią – nie dochodzi do skutecznego zapłodnienia. Niektóre warianty preparatów jednoskładnikowych wpływają również na zatrzymanie się owulacji. Ten typ antykoncepcji hormonalnej, ze względu na brak estrogenu w swojej zawartości, dedykowany jest przede wszystkim matkom karmiącym w sposób naturalny, ponieważ nie wstrzymuje laktacji, a także młodym kobietom poniżej 25 roku życia i nastolatkom. Ze stosowania mini pigułek powinny być również zadowolone osoby, które nie tolerują wysokiej dawki hormonów, znajdującej się w tabletkach dwuskładnikowych.

Czym jest antykoncepcja awaryjna?

Tabletki „po” to antykoncepcja awaryjna w formie pojedynczej pigułki do stosowania maksymalnie 3 lub 5 dnia od niezabezpieczonego współżycia. Gwarancją jej prawidłowego działania i zapobieżenia niechcianej ciąży jest szybkie przyjęcie tego preparatu. Pigułka awaryjna zawiera wyższe stężenie progestagenu niż tradycyjna doustna tabletka antykoncepcyjna, dzięki czemu może zahamować owulację nawet w przypadku, kiedy jajeczkowanie się rozpoczęło. Ta metoda antykoncepcji powoduje zmiany w błonie śluzowej macicy, dzięki czemu zagnieżdżenie zarodka jest utrudnione. Tabletka „po” nie zadziała w sposób prawidłowy, jeśli zarodek już się zagnieździł. Nie wywoła również poronienia u kobiety, która już jest w ciąży, ponieważ została stworzona, by zabezpieczyć użytkowniczkę wyłącznie przed potencjalnym zapłodnieniem, do którego mogłoby dojść w krótkim czasie przed przyjęciem tego preparatu.

Jak dobrać odpowiednią antykoncepcję hormonalną?

Ponieważ tabletki antykoncepcyjne, tak jak każdy inny farmaceutyk, mogą spowodować działania niepożądane, aby je możliwie skutecznie ograniczyć, ważny jest prawidłowy dobór środków hormonalnych. Dzięki temu pacjentka będzie czuła się komfortowo i bezpiecznie. W dopasowaniu odpowiedniej antykoncepcji doustnej pomaga lekarz ginekolog, który wybiera konkretny preparat w oparciu o ocenę stanu zdrowia kobiety oraz jej indywidualne potrzeby. Przed wydaniem pierwszej recepty na tabletki antykoncepcyjne wskazane jest również wykonanie szczegółowych badań ginekologicznych i laboratoryjnych, które pomogą stwierdzić lub wykluczyć prawdopodobieństwo wystąpienia skutków ubocznych stosowania preparatu. Rzetelny wywiad lekarski i dodatkowe badania to jednak nie wszystko. Na początku terapii hormonalnej może bowiem okazać się, że antykoncepcja została dobrana niewłaściwie. Dlatego istotna jest samoobserwacja pacjentki oraz stały kontakt ze specjalistą, któremu można zgłosić pewne nieprawidłowości, np. gwałtowny wzrost masy ciała, nagromadzenie wody w organizmie, kołatanie serca, itp. Wówczas możliwa jest zmiana preparatu na inny, który działa mniej inwazyjnie na kobiecy organizm. Ponieważ antykoncepcję hormonalną stosuje się długoterminowo, wielu lekarzy wystawia receptę na kilka opakowań preparatu z góry. W przypadku regularnego przyjmowania konkretnych pigułek antykoncepcyjnych pacjentka może więc przedłużyć receptę nawet u lekarza rodzinnego. W takiej sytuacji warto skorzystać z możliwości jakie dają konsultacje medyczne online, podczas których można uzyskać receptę na stosowany lek w kilka minut.