Antybiotyki

Odkrycie przez Aleksandra Fleminga w 1929 roku penicyliny, było momentem przełomowym i w gruntowny sposób zrewolucjonizowało medycynę. Jednak po pierwszej fascynacji efektywności antybiotyków, zaczęły się ujawniać także ich negatywne działania, np. działanie alergenne, działanie toksyczne oraz szerzenie się lekooporności wśród drobnoustrojów, na co istotny wpływ miała stosowana przez lata polityka promująca stosowanie antybiotyków, która obecnie zbiera żniwo w postaci pojawiania się bakterii opornych na leczenie. Chodzi między innymi o szczepy bakterii, które nie poddają się żadnej antybiotykoterapii przez co stanowią niemałe wyzwanie medyczne. Tymczasem rodzice dzieci zmagających się z infekcjami oraz sami dorośli często, podczas konsultacji lekarskiej nalegają, aby lekarz wypisał leki z grupy antybiotyków, które według nich błyskawicznie zakończą wszelkie dolegliwości chorobowe. Jednak znaczna część osób nie ma świadomości, że zdecydowana większość infekcji jest spowodowana wirusami, a tu preparaty tego typu nie są skuteczne. Informacje o tym, kiedy stosować antybiotyki, jak stosować oraz jakie mogą być ewentualne skutki uboczne ich stosowania zawarte zostaną w poniższej treści. Dowiesz się także jak szybko uzyskać e-zwolnienie lekarskie i e-receptę na skuteczny lek w momencie, gdy dopadnie Cię infekcja.

Spis treści

Czym są antybiotyki?
Historia antybiotyków
Działanie antybiotyków
Najczęstsze błędy popełniane przy stosowaniu antybiotyku
Antybiotykooporność - skąd się bierze?
Bakterie oporne na antybiotyki
Skutki uboczne antybiotyków i toksyczność wynikająca z ich zażywania
Rodzaje antybiotyków i ich interakcje z innymi lekami
Interakcje antybiotyków z żywnością
Antybiotyki w ciąży i okresie karmienia piersią
Antybiotyki a spożywanie alkoholu

Czym są antybiotyki?

Antybiotyk (ant - przeciw, biotikos - zdolny do życia). Nazwa wprowadzona została przez Selmana Waksmana w 1942 roku. Pierwotnie mianem antybiotyku określano każdą substancję pochodzenia naturalnego wykazującą aktywność bakteriobójczą. Obecnie za antybiotyki uznaje się również chemioterapeutyki, czyli substancje wytworzone przez człowieka z wykorzystaniem metod chemicznych. Antybiotyki zabijają drobnoustroje lub hamują ich rozmnażanie, ułatwiając organizmowi gospodarza opanowanie zakażenia i szybszy powrót do zdrowia. Działają one na komórkę bakteriobójczo (antybiotyki bakteriobójcze) lub bakteriostatycznie (antybiotyki bakteriostatyczne), prowadząc do zabicia lub zahamowania procesów życiowych drobnoustrojów. Ich działanie na bakterie, w zależności od rodzaju leku, polega na blokowaniu syntezy ściany komórkowej, uszkodzeniu błony komórkowej, blokowaniu syntezy białek lub blokowaniu syntezy DNA. Antybiotyki dostępne są tylko na receptę i wykorzystujemy do leczenia chorób takich jak angina wywołana przez paciorkowce, zapalenie zatok, zapalenie ucha, zapalenie pęcherza moczowego, zapalenie gruczołu krokowego, bakteryjne zapalenie płuc czy też infekcje w obrębie nerek lub dróg oddechowych, a także przy gruźlicy i chorobach wenerycznych (kiła, rzeżączka).

Historia antybiotyków

Antybiotyki istniały w naszym otoczeniu od zawsze, nie znaliśmy tylko sposobów ich izolowania i produkcji. Pierwsze potencjalnie zdrowotne użycie piwa zawierającego tetracyklinę miało miejsce już w starożytnej Nubii około 350-550 lat p.n.e. Z anegdot znana jest nam również metoda używania pajęczyn zagniecionych z chlebem wraz z rosnącą na nim pleśnią do opatrywania ran, co w świetle naszej obecnej wiedzy o antybiotykach nie jest tak niedorzeczne, jakby się to mogło wydawać na pierwszy rzut oka. To Aleksandrowi Flemingowi, wielkiemu odkrywcy antybiotyków przypisuje się zdanie „To natura wyprodukowała penicylinę, ja ją tylko odkryłem”. W 1928 r. to on przypisał hamowanie wzrostu bakterii przez grzyby pleśniowe substancji przez nie wydzielanej – penicylinie. Fleming pragnął, by penicylina stała się lekiem zwalczającym skutecznie choroby wywoływane przez bakterie, np. zapalenie płuc, które stanowiły poważny problem ludzkości w tamtych latach. Po ponad 10 latach od odkrycia penicyliny dwaj naukowcy, Ernst B. Chain i Howard W. Florey, wyizolowali tę substancję w czystej chemicznie postaci. Od tej pory cały świat zainteresował się antybiotykoterapią, sam antybiotyk został nazwany ,,cudownym lekiem”, a penicylina udowodniła swoją skuteczność na frontach II Wojny Światowej. Ze względu na wielkie znaczenie odkrycia penicyliny trzej wybitni naukowcy zostali uhonorowani Nagrodą Nobla w 1945 r. Samo określenie antybiotyk zostało wprowadzone przez wspomnianego powyżej Selmana Waksmana, kolejnego uczonego niezwykle zasłużonego na polu odkryć antybiotyków. Waksman odkrył cały szereg antybiotyków, z czego najbardziej pionierska okazała się streptomycyna, wyizolowana w roku 1944 z promieniowca Streptomyces griseus. Wyizolowana przez niego i jego studenta streptomycyna była pierwszym antybiotykiem należącym do grupy aminoglikozydów. Dziś szacuje się, że w naturze występuje ponad 70 tysięcy związków będących naturalnymi antybiotykami.

Działanie antybiotyków

Ze względu na działanie antybiotyki dzieli się na bakteriobójcze (bezpośrednio zabijają one komórki bakteryjne, to np. B-laktany, glikopeptydy, aminoglikozydy) i bakteriostatyczne (w obecności skutecznego stężenia takiego leku bakterie się nie namnażają, zaliczamy do nich np. sulfonamidy, tetracykliny, sulfonamidy, ketolidy). Podział ten również nie ma charakteru bezwzględnego, a rodzaj aktywności może zależeć na przykład od zastosowanego stężenia leku. Ponadto niektóre antybiotyki mogą wykazywać działanie bakteriobójcze wobec jednych szczepów bakterii, a bakteriostatyczne wobec innych, przykładem tego są glikopeptydy, które wykazują działanie bakteriobójcze wobec gronkowców, a bakteriostatyczne wobec paciorkowców z rodzaju Enterococcus). Natomiast u chorych w ciężkim stanie i neutropenii przesłanki teoretyczne uzasadniają preferencyjne stosowanie antybiotyków o działaniu raczej bakteriobójczym niż bakteriostatycznym. Mechanizm działania antybiotyków na drobnoustroje: Blokowanie biosyntezy ściany komórkowej (p-laktany, bacytracyna, fosfomycyna, glikopeptydy); Uszkodzenie błony protoplazmatycznej (polimyksyny oraz leki przeciwgrzybicze); Blokowanie syntezy DNA (leki przeciwwirusowe, chinolony, nitrofurany, metronidazol, rifamycyny, kotrimoksazol); Blokowanie biosyntezy białka (kwas fusydowy, makrolidy, tetracykliny, aminoglikozydy, chloramfenikol) Skoro mamy ,,cudowny lek”, czy infekcje bakteryjne nadal są groźne? Tak, ponieważ pojawiają się bakterie oporne na antybiotyki. Zakażenia wywoływane przez szczep bakterii oporny na dany antybiotyk nie poddają się leczeniu tym lekiem. Rozprzestrzenianie się antybiotykooporności stanowi przez to zagrożenie dla zdrowia publicznego. Tak więc, skuteczność antybiotyków nie jest wieczna. Dbajmy o to, by trwała jak najdłużej i używajmy ich według wskazówek lekarza. Antybiotyk jest bezpieczny tylko wtedy, gdy przyjmujemy go zgodnie z zaleceniami lekarza.

Najczęstsze błędy popełniane przy stosowaniu antybiotyku

Najczęstsze błędy popełniane przy stosowaniu antybiotyku: stosowanie leku o szerokim spektrum działania w sytuacji, gdy wystarczy o wąskim zakresie zbyt długi czas leczenia podawanie leku dożylnie w sytuacji, gdy forma doustna jest wystarczająca stosowanie leczenia skojarzonego, mimo że pojedynczy antybiotyk jest wystarczający niedostosowanie dawki leku w sytuacji niewydolności wątroby (nie należy stosować w chorobach wątroby antybiotyków o znacznej hepatotoksyczności) czy nerek (nie należy stosować w chorobach nerek antybiotyków o znacznej nefrotoksyczności) brak świadomość wobec wpływu antybiotyków na mikroflorę jelitową i niestosowanie leków osłonowych brak wiedzy o aktualnej odporności

Antybiotykooporność - skąd się bierze?

Narastająca oporność bakterii na dostępne obecnie antybiotyki stanowi niezmiernie duży problem w terapii zakażeń. Na świecie zanotowano pojawienie się bakterii niosących wiele genów warunkujących oporność, czego efektem może być niewrażliwość na wszystkie dostępne klasy antybiotyków, jak w przypadku bakterii opornych na kolistynę. Kolistyna to lek ostatniej szansy, w przypadku leczenia infekcji wywołanych bakteriami opornymi na antybiotyki β-laktamowe. Współcześnie dostępne klasy antybiotyków mają różne cele, takie jak osłony komórkowe, i procesy w komórce takie jak hamowanie syntezy białek, transkrypcja, replikacja, czy zaburzanie szlaków syntezy niektórych metabolitów w komórkach bakterii. Ciągle jednak trwa swojego rodzaju „wyścig zbrojeń” i poszukiwania nowych sposobów walki z opornymi mikroorganizmami. Zjawisko oporności bakterii na antybiotyki przewidział już Fleming, wspomniany odkrywca penicyliny. Podczas ceremonii wręczenia nagrody nobla, 11 grudnia 1945 r. swoje obawy zawarł on w słowach: ,,Mogą nadejść czasy, gdy penicylina będzie mogła być kupiona przez każdego w sklepie. Istnieje więc niebezpieczeństwo, że nieświadomy człowiek będzie ją przyjmował w zbyt niskiej dawce i drobnoustroje poddawane nieodpowiednim dawkom leku staną się oporne.”

Co to jest oporność?

Jeśli antybiotyk nie zabija albo nie hamuje namnażania się bakterii, to o takim szczepie bakteryjnym mówimy, że jest on oporny na dany antybiotyk, a leczenie tym lekiem jest wtedy nieskuteczne. Wyróżniamy oporność naturalną lub nabytą. Niemal każdy gatunek bakterii jest z natury oporny na jakąś grupę antybiotyków. Głównym źródłem problemów jest jednak nabywanie oporności przez szczepy bakterii wywołujących zakażenia, czemu sprzyja intensywne i niewłaściwe stosowanie antybiotyków. Antybiotyk sam z siebie nie wywołuje oporności bakterii, a jedynie selekcjonuje komórki, u których pojawiła się ona spontanicznie. Sprzyja temu szczególnie zbyt niskie stężenie leku lub zbyt krótki czas jego stosowania. Dlatego też, aby antybiotykoterapia była skuteczna i bezpieczna leki należy przyjmować w oparciu o zalecenia uzyskane na konsultacji z lekarzem online. Ważne jest także, aby antybiotykoterapię zawsze doprowadzać do końca.

Skąd bierze się oporność?

Oporność nabyta pojawia się wskutek samoistnych zmian w komórce bakterii lub otrzymania gotowego mechanizmu od innych drobnoustrojów. Niektóre z nich, w tym naturalnie występujące w organizmie człowieka, stanowią swoiste magazyny mechanizmów oporności. Zdobyte umiejętności unikania działania antybiotyku są trwałe i dziedziczone, przez co lawinowo zwiększa się liczba opornych komórek bakteryjnych. Mogą też być przekazywane następnym szczepom tego samego lub nawet innych gatunków bakterii. Sposób w jaki bakterie bronią się przed antybiotykami: modyfikują ścianę komórkową tak, by uniemożliwić wnikanie antybiotyku do komórki wytwarzają czynniki usuwające lek z komórki produkują enzymy niszczące cząsteczki antybiotyku zmieniają budowę komórki tak, że antybiotyk nie może rozpoznać celu swego działania

Bakterie oporne na antybiotyki

Obecnie niektóre bakterie są już oporne na prawie wszystkie znane nam antybiotyki, dlatego infekcja bakteriami wieloopornymi wciąż może oznaczać zagrożenie dla życia. Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) powszechnie zasiedla m.in. przedsionek nosa oraz powierzchnię skóry ludzi oraz zwierząt, nie wywołując objawów chorobowych. To pierwsza bakteria, u której wykryto nabytą oporność na penicylinę, co miało miejsce wkrótce po rozpoczęciu masowej produkcji tego antybiotyku. U osób o obniżonej odporności gronkowiec może powodować zakażenia skóry, kości, stawów, krwi lub zapalenie płuc. Ciężkie zakażenia gronkowcem, zwłaszcza szpitalne, mogą być niezwykle trudne w leczeniu, ponieważ niektóre jego szczepy wykazują oporność na prawie wszystkie dostępne lekarstwa. Pałeczka ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa) najczęściej atakuje pacjentów szpitali, wywołując zakażenia układu oddechowego, ran lub dróg moczowych. Powszechna oporność na antybiotyki sprawia, że infekcje tymi bakteriami należą do jednych z najtrudniejszych w leczeniu. Pamiętaj! Rozsądna antybiotykoterapia, to mniej bakterii wieloopornych.

Antybiotyki w żywności

Przez lata w produkcji zwierząt i roślin stosowano antybiotyki w celu uzyskania lepszych efektów ekonomicznych. W efekcie czego doprowadziło to do niekontrolowanego używania ogromnych ilości tych leków poza medycyną człowieka. W organizmie zdrowych zwierząt przeżywają te bakterie, które nabyły oporność na antybiotyki zawarte w paszy. Z produktami pochodzenia zwierzęcego bakterie mogą dostać się do organizmu człowieka i wywołać zakażenie trudne do zwalczenia ze względu na oporność, którą wywołało podawanie antybiotyków zwierzętom. W leczeniu zwierząt hodowlanych często trudno jest zapewnić odpowiednią dawkę i reżim podawania antybiotyków, co także sprzyja selekcji szczepów opornych. Drobnoustroje, których znaczenie wzrosło z powodu nadużywania antybiotyków w rolnictwie, to m.in. Salmonella, Campylobacter i enterokoki. Antybiotyki miały być potężną bronią służącą ochronie zdrowia ludzi, ale ich masowe wykorzystywanie do innych celów, jak przemysłowa hodowla zwierząt przyczynia się do postępującego zmniejszania ich skuteczności jako leków.

Skutki uboczne antybiotyków i toksyczność wynikająca z ich zażywania

Działanie szkodliwe antybiotyków na organizm człowieka zostało dokładnie i niejednokrotnie przebadane. Preparaty antybiotykowe mogą wywoływać działania niepożądane np. nadwrażliwość na jakiś składnik leku, czy też działać toksycznie na niektóre narządy (np. działanie hepatoksyczne i nefrotoksyczne). Najczęściej jednak są one skutecznym lekarstwem dobrze tolerowanym przez organizm. Do niepożądanych działan antybiotyków zaliczamy:

Bezpośrednie działania toksyczne

Tetracykliny, cechuje działanie hepatotoksyczne, zwłaszcza u kobiet w ciąży i po podaniu dożylnym, a odkładając się w tkance kostnej i zębowej mogą wywoływać uszkodzenie stref wzrostu kości oraz zawiązków zębów u płodów i małych dzieci. Tetracykliny mogą też wywoływać zaburzenia czynności układu pokarmowego, a co za tym idzie nudności, wymioty czy biegunki. Aminoglikozydy charakteryzuje znaczna nefrotoksyczność, z tego powodu np. neomycyny nie stosuje się w przypadku występujących chorób nerek. Streptomycyny mogą natomiast powodować np. zaburzenia równowagi i uszkodzenie nerwu słuchowego. Bardzo duże dawki penicyliny mogą prowadzić do drgawek padaczkowych, a chloramfenikol i nowobiocyna mogą działać uszkadzająco na szpik. Dlatego niezwykle istotne jest, aby stosując antybiotykoterapię przestrzegać wszelkich zalecen lekarza. Reakcje alergiczne. Jeśli pacjent jest nadwrażliwy na jakikolwiek składnik leku, to po podaniu antybiotyku mogą u niego wystąpić objawy silnej reakcji alergicznej lub nawet wstrząs anafilaktyczny. Taka nadwrażliwość będzie objawiała się np. poprzez wysypki, obrzęki, gorączkę, zmiany we krwi (leukopenia) czy wstrząs uczuleniowy.

Dyspekteriozy i ich następstwa

Dysbakterioza jest konsekwencją hamowania rozwoju wielu drobnoustrojów saprofitycznych, składających się na mikrobiotę jelitową organizmu człowieka. Może ona prowadzić do zmian patologicznych błon śluzowych, nadkażen i hipowitaminoz (niedobory witaminowe). Zmiany w błonach śluzowych objawiają się m.in. zapaleniem języka, gardła, żołądka i jelit (biegunka). Natomiast nadkażeniem nazywamy zakażenie organizmu drobnoustrojami opornymi na stosowany lek. Najczęściej jest to zakażenie grzybicze, zakażenie penicylinoopornymi gronkowcami lub pałeczkami Gram-ujemnymi zwłaszcza odmieca, ropy błękitnej i okrężnicy. W celu zahamowania zaburzen biocenozy wprowadzono zasadę równoczesnego stosowania probiotyków (np. preparaty zawierające bakterie kwasu mlekowego).

Rodzaje antybiotyków i ich interakcje z innymi lekami

Interakcja, to wpływ jednego leku na końcowy efekt działania drugiego równocześnie stosowanego leku. Jeden z leków może wzmagać czy też osłabiać działanie innego leku lub skracać bądź przedłużać czas jego działania.

Antybiotyki β-laktamowe

Są to jedne z najczęściej wykorzystywanych antybiotyków w leczeniu infekcji bakteryjnych. Należą do nich penicyliny takie jak amoksacylina (np. Amotaks), kloksacylina (np. Syntarpen, cefaklor (np. Ceclor), cefadroksyl (np. Duracef), karpapenemy (np. Imiprenem, Cilastin Kabi), monobaktamy (np. Cayston) i inne. Antybiotyki z tej grupy, a w szczególności penicyliny, mogą zwiększać ryzyko powikłań krwotocznych u pacjentów przyjmujących jednocześnie antykoagulanty, takie jak acenokumarol. Co więcej, antybiotyki z tej grupy mogą zmniejszać skuteczność doustnych środków antykoncepcyjnych. Z kolei stosowany w leczeniu dny moczanowej probenacyd może zwiększać działanie antybiotyków β-laktamowych jednocześnie zwiększając ich toksyczność. Imipenem nie powinien być łączony z innymi antybiotykami z tej grupy, ponieważ mogą one znosić swoje działanie. Z kolei cefalosporyny stosowane razem z diuretykami pętlowymi takimi jak furosemid, torasemid czy aminoglikozydami takimi jak neomycyna czy gentamtycyna, mogą zwiększać działanie nefrotoksyczne tych leków, na co szczególną uwagę należy zwrócić w przypadku występujących chorób nerek.

Antybiotyki tetracyklinowe

Do tetracyklin zalicza się m.in. doksycyklinę (np. Unidox Solutab), limecyklinę (np. Tetralysal) czy tetracyklinę (np. Tetracyclinum TZF). Ta grupa antybiotyków znosi wzajemnie swoje działanie z wcześniej już wspomnianymi cefalosporynsmi i penicylinami. Tetracykliny, podobnie jak antybiotyki b-laktamowe zmniejszają działanie doustnej antykoncepcji. Nasilają za to działanie leków przeciwcukrzycowych, dlatego w przypadku istniejącej cukrzycy nie zaleca się stosowania antybiotyków z tej grupy. Podobnie jak penicyliny, nasilają działanie leków przeciwzakrzepowych. Tetracykliny nie powinny być stosowane łącznie z cyklosporyną (np. Equoral), metoksyfluranem (np. Penthrox), teofiliną np. (Theospirex) i metotreksatem (np. Metex), ponieważ mogą nasilać działania niepożądane tych substancji. Dodatkowo środki alkalizujące sok żołądkowy (np. Manti), zawierające jony wapnia, glinu czy magnezu, w tym również mleko czy nabiał znacznie zmniejszają wchłanianie z przewodu pokarmowego tetracyklin. Z tego względu antybiotyk należy podawać około 2-3 h po spożyciu lub przyjęciu tych produktów.

Antybiotyki aminoglikozydowe

Do tej grupy antybiotyków należą np. neomycyna (np. Neomycinum TZF), gentamycyna (np. Gentamycin Krka), streptomycyna (np. Streptomycinum TZF) czy amikacyna (np. Biodacyna). Jak już wspomniano łączenie tej grupy antybiotyków z cefalosporynami, czy lekami diuretycznymi zwiększa ryzyko działania nefrotoksycznego aminoglikozydów. Podobna interakcja jest obserwowana w przypadku ich łącznego stosowania z antybiotykami glikopeptydowymi takimi jak wankomycyna (np. Edicin) oraz antybiotykami polipeptydowymi takimi jak kolistyna (np. Colistin TZF).

Antybiotyki makrolidowe

Do tej grupy antybiotyków należą klarytromycyna (np. Klacid), erytromycyna (np. Zineryt), roksytromycyna (np. Rolicyn), azytromycyna (np. Sumamed) i inne, a najczęściej stosowana jest azytromycyna, która wykazuje najmniej interakcji lekowych i charakteryzuje się najmniejszą liczbą działań niepożądanych w tej grupie antybiotyków. Pozostałe, ze względu na hamujący wpływ na metabolizm wątrobowy i hepatotoksyczność, powinny być stosowane z zachowaniem ostrożności, ponieważ wykazują interakcje z bardzo dużą grupą innych leków.

Interakcje antybiotyków z żywnością

Niektóre z antybiotyków mogą wchodzić w niekorzystne interakcje z substancjami zawartymi w pożywieniu. Dlatego też, stosując antybiotyki należy wystrzegać się pewnych interakcji lek-pożywienie, ponieważ mogą one doprowadzać do zmniejszenia skuteczności prowadzonej antybiotykoterapii przez co wydłużać czas trwania infekcji lub wywoływać niepożądane skutki uboczne. Interakcje antybiotyków z żywnością, które warto mieć na uwadze podczas kuracji to: Fluorochinolony (cyprofloxacyna, norfloksacyna, pefloksacyna) i Tetracykliny (Tetracyklina, Doksycyklina) Produkty mleczne (mleko, jogurt, twaróg, ser i inne) będą zmniejszać ich wchłanianie z przewodu pokarmowego, powodując zmniejszenie o około 50% stężenia leku we krwi, co skutkuje brakiem lub zmniejszeniem efektów terapeutycznych. Przykładowe lekarstwa, których nie należy łączyć z nabiałem to: CIPRINOL CIPROBAY CIPRPNEX, NOLICIN, ABAKTAL PEFLACINE, TETRACYCLINUM, DOXYCYCLINUM. Nitrofurany (furazolidon) Poprzez zablokowanie monoaminooksydazy hamowany jest metabolizm tyraminy. Produkty zawierające tyraminę to np. salami, pepperoni, sery (np. cheddar, emmentaler), ryby (marynowane, solone, wędzone), wątroba wołowa (przechowywana), wątróbka z kurczaka (przechowywana), sos sojowy, kawior, koncentrat mięsny, awokado, banany (przejrzałe) czekolada, figi (z puszki lub przejrzałe), bób, suplementy z drożdży, ekstrakt drożdżowy, kofeina (duże ilości), wina typu wermut, wino chianti. Spożycie tych produktów wraz z nitrofuranami może wywołać pobudzenie psychoruchowe, przyspieszenie czynności serca, gwałtowny wzrost ciśnienia krwi czy nawet udar krwotoczny mózgu. Należy więc wystrzegać się powyższych produktów, jeśli Twoja e-recepta opatrzona zostanie w FURAZOLIDON. Makrolidy (azytromycyna, erytromycyna) Spożycie posiłku wraz z lekiem zwiększa degradację leku, powodując zmniejszenie jego stężenia we krwi, co skutkuje brakiem lub zmniejszeniem efektów terapeutycznych. Unikamy więc łączenia posiłku z lekami takimi jak AZITROX SUMAMED czy ERYTHROMYCINUM DAVERCIN.

Antybiotyki w ciąży i okresie karmienia piersią

Prawidłowe rozpoznanie choroby i jej właściwe leczenie, jest bezwzględną koniecznością w ciąży i okresie karmienia piersią. Jednak stosowanie antybiotyków w tym czasie wymaga zawsze bardzo dokładnego rozważenia przez lekarza, czy istnieje potencjalne ryzyko tego leczenia dla przyszłej mamy i płodu i czy korzyści wynikające z antybiotykoterapii przewyższają to ryzyko. Przeciwwskazane w ciąży są prawie wszystkie antybiotyki tak jak większość innych leków, dlatego tak istotne jest prawidłowe rozpoznanie zakażenia i wyważenie stosunku korzyści do ryzyka oraz wybranie właściwego, najbardziej bezpiecznego antybiotyku. Zgodnie z bezpieczeństwem stosowania antybiotyków w ciąży, leki zaklasyfikowano do 4 kategorii: KLASA A: Bezpieczne w ciąży (badania u ludzi nie wykazały ryzyka stosowania w pierwszym trymestrze i późniejszych okresach ciąży): nystatyna stosowana dopochwowo; KLASA B: Bezpieczne w ciąży i w okresie karmienia piersią – nie są znane związki z wadami wrodzonymi płodu lub powikłaniami w ciąży: azytromycyna, cefalosporyny, erytromycyna, metronidazol, klindamycyna, nitrofurantoina, penicylina (+inhibitory β-laktamaz); KLASA C: Prawidłowe rozpoznanie jest bezwzględnie konieczne w całym okresie ciąży i karmienia piersią. Brak wystarczających informacji, także wynikających z nielicznych badań na zwierzętach nie mniej, nie ma potwierdzenia o występowaniu wad wrodzonych u ludzi: chinolony, chloramfenikol, imipenem, klarytromycyna, kolistyna, ryfampicyna, wankomycyna; Klasa D: Przeciwwskazane w ciąży i w okresie karmienia piersią: aminoglikozydy, tetracykliny. W okresie karmienia, jeśli tak zaleci lekarz, można stosować następujące antybiotyki: penicyliny (amoksycylina, ampicylina, penicylina); penicyliny z inhibitorem (amoksycylina/ klawulanian); cefalosporyny (cefadroksyl, cefaklor, ceftriakson, cefuroksyn aksetyl, cefaleksyna, cefradyna, cefiksym); makrolidy (erytromycyna, roksytromycyna); aminoglikozydy (prawdopodobnie bezpieczne).

Antybiotyki a spożywanie alkoholu

Picie alkoholu podczas walki z infekcją może prowadzić do odwodnienia, zakłócać normalny sen i utrudniać naturalną zdolność organizmu do regeneracji i walki z patogenem. Ponadto niektóre antybiotyki wchodzą w specyficzne i niekiedy niebezpieczne w skutkach interakcje z alkoholem. Antybiotykiem, najczęściej wchodzącym w interakcje z alkoholem, jest środek przeciwbakteryjny metronidazol. Jest on stosowany w różnych infekcjach, w tym w infekcjach żołądka lub jelit, skóry, stawów czy płuc. Przyjmowanie metronidazolu i jednoczesne spożywanie alkoholu może spowodować reakcję zwaną „reakcją podobną do disulfiramu” (disulfiram, to lek stosowany w leczeniu alkoholizmu). Do jej objawów zaliczamy: nudności i wymioty; zaczerwienienie skóry; skurcze żołądka, wymioty; bóle głowy; przyspieszone tętno; ból w klatce piersiowej; trudności w oddychaniu. Ponadto mertonidazol i antybiotyki o podobnym działaniu stosowane wraz z alkoholem, a także przez co najmniej 72 godziny po zaprzestaniu ich przyjmowania, mogą prowadzić do objawów niepożądanych ze strony ośrodkowego układu nerwowego (OUN), do których należą: senność; zawroty głowy; dezorientacja i rozkojarzenie. Spożywanie niewielkich ilości alkoholu nie musi obniżać skuteczności antybiotykoterapii, jednak z uwagi na fakt, że alkohol jest metabolizowany w wątrobie przy pomocy enzymów, a niektóre leki również są metabolizowane przez te same lub podobne enzymy to zmiany w tych enzymach mogą wpływać na rozkład leków w organizmie. Spożycie dużej dawki alkoholu w krótkim czasie sprawia, że niektóre enzymy są hamowane, a co za tym idzie, że lek nie może być zmetabolizowany tak skutecznie, jak zwykle. Poziom antybiotyku w organizmie może wtedy wzrosnąć, ponieważ nie jest on w pełni rozkładany i wydalany, co zaś może doprowadzić do zwiększenia toksyczności leku i skutków ubocznych. Z kolei, gdy alkohol jest nadużywany w sposób przewlekły, może dojść do indukowania poziomów enzymów, co powoduje, że lek rozkłada się w bardziej efektywnym tempie, a jego poziom w organizmie może się zmniejszać, a kiedy poziom antybiotyków we krwi spada, infekcja może nie zostać wyleczona, a także może wystąpić opisana powyżej oporność na antybiotyki.