Jaką rolę w naszym organizmie pełni witamina B2?

Odgrywa istotną rolę w produkcji energii oraz metabolizowaniu tłuszczów, leków i sterydów, jest niezbędna do prawidłowego rozwoju skóry, wzrostu komórek krwi, wyściółki przewodu pokarmowego i funkcjonowania mózgu. Co więcej, niektóre badania wykazują potencjał ryboflawiny w łagodzeniu migreny. Z kolei niedobór tej witaminy może powodować zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego i wywoływać stany zapalne błon śluzowych. Z niniejszego artykułu dowiesz się jak zapobiec powyższym problemom oraz czy dodatkowa suplementacja ryboflawinom będzie korzystna dla Twojego zdrowia. Przedstawimy również dzienne zapotrzebowanie na witaminę B i jej źródła dietetyczne. Szczegółowo omówimy znaczenie ryboflawiny dla naszego zdrowia, tak abyś po przeczytaniu poniższych treści wiedział jak prawidłowo uzupełnić niedobory witaminy B. Pamiętaj jednak, że jeśli przyjmujesz leki na e-receptę, warto dodatkową suplementację omówić na teleporadzie z lekarzem online, w celu uniknięcia wystąpienia niepożądanych interakcji z stosowanymi farmaceutykami.

Funkcje ryboflawiny

Witamina B jest niezbędna dla syntezy dwóch ważnych dla organizmu koenzymów, a mianowicie mononukleotydu flawiny (FMN) i dinukleotydu flawoadeninowego (FAD). Powyższe koenzymy uczestniczą w reakcjach utleniania-redukcji wchodzących w skład podstawowych szlaków metabolicznych, np. przemiany węglowodanów, tłuszczy oraz białek, a także uczestniczą w metabolizmie leków, sterydów, przemian niacyny oraz witaminy B6 (pirydoksyny) i w przemianach folianów. Są również konieczne do prawidłowego: wzrostu komórek krwi, rozwoju skóry, funkcjonowania mózgu i wyściółki przewodu pokarmowego. Co więcej po przeszukaniu bazy danych PubMed, Science Direct, Google Scholar i Springer możemy wnioskować o potencjalnej skuteczności ryboflawiny w łagodzeniu migreny, przy dziennej dawce wynoszącej 400 mg. Migrena jest jednostronnym, pulsującym bólem głowy, któremu towarzyszą nudności i wymioty, światłowstręt oraz nadwrażliwość na światło. Niski poziom witaminy B2 może prowadzić do dysfunkcji mitochondriów, przez co może mieć wpływ na patogenezę migreny. Wyniki wielu badań wskazują, że suplementacja witaminy B2 u osób dorosłych może działać korzystnie na zmniejszanie częstości oraz czasu trwania napadów migreny bez wywoływania jednoczesnych poważnych skutków ubocznych. Należy pamiętać, że ryboflawina nie zastąpi przepisywanych na e-receptę leków przeciwbólowym, jednak na teleporadzie z lekarzem online warto omówić skuteczność uzupełnienia diety właśnie o te witaminę.

Zapotrzebowanie na witaminę B i jej dietetyczne źródła

Organizm ludzki nie jest w stanie samodzielnie syntetyzować witaminy B2, dlatego musi ją dostarczać wraz z pożywieniem. Witamina ta jest wchłaniana w jelicie cienkim i naturalnie w żywności, występuje w formie trzech związków, tj. ryboflawiny w wolnej postaci oraz dwóch biologicznie czynnych pochodnych dinukleotydu flawinoadeninowego (FAD) i mononukleotydu flawinowego (FMN). Podstawowym źródłem tej witaminy jest mleko i produkty mleczne, jaja, podroby (np. wątróbka) i chude mięso. Ryboflawina występuje także w produktach zbożowych, lecz pełnoziarniste produkty zbożowe zawierają większe ilości tej witaminy niż wytwarzane z mąk jasnych. Wśród warzyw wartościowym źródłem witaminy B2 są: brokuły, groszek zielony, jarmuż oraz szpinak. Ponadto z przeprowadzonych badań analitycznych wynika, że produkty bezglutenowe przeznaczone dla pacjentów chorych na celiakię zawierają niższe zawartości witamin i składników mineralnych, m.in.: żelaza, witaminy B6, ryboflawiny, tiaminy, niacyny, folianów, manganu i witaminy B5 w porównaniu z produktami zbożowymi zawierającymi gluten. Co więcej, intensywne żółte zabarwienie ryboflawiny sprawia, że jest ona często wykorzystywana jako barwnik do żywności, na etykiecie produktu znajdziemy ją pod nazwą E101. Zarówno wolna ryboflawina, jak i zredukowane koenzymy flawinowe cechują się żółtą barwą (łac. flavus – żółty) i to od niech pochodzi nazwa tej witaminy.

Według polskich norm RDA zalecane dzienne spożycie ryboflawiny wynosi:

• 0,3-0,4 mg dla niemowląt;
• 0,5-0,6 mg dla dzieci w 1-6 r.ż.;
• 0,9-1 mg dla dzieci w wieku 7-12 lat;
• 1,1 mg dla dziewczynek powyżej 13 r.ż. i kobiet w każdym wieku;
• 1,3 mg dla chłopców powyżej 13 r.ż. i mężczyzn w każdym wieku;
• 1,4 mg dla kobiet w ciąży;
• 1,6 mg dla kobiet karmiących piersią.

Powyżej opisane dawki witaminy B2 powinny zaspokoić dobowe zapotrzebowanie na te witaminę u większości zdrowych osób.

Skutki niedoborów i przedawkowania

Objawy niedoboru ryboflawiny, zazwyczaj pojawiają się późno i występują równocześnie z niedoborami innych witamin, pojawiają się one przede wszystkim u osób uzależnionych od alkoholu. Braki witaminy B2 najczęściej manifestują się poprzez stany zapalne jamy ustnej, gardła, kącików ust oraz zmiany łojotokowe skóry. Wśród widocznych konsekwencji niedoboru wymienia się głównie przekrwione oczy, zajady w kącikach ust, popękane wargi i wypadanie włosów. Co więcej niedobory witaminy B2 mogą wiązać się także z problemami z płodnością, zwyrodnieniem wątroby, zaćmą czy też dolegliwościami ze strony układu nerwowego. Objawom tym niekiedy towarzyszy również niedokrwistość. W przypadku niedoboru ryboflawiny może także dojść do niedoborów innych składników odżywczych, takich jak witamina B3 i B6, ponieważ witamina B2 jest ważnym elementem metabolizowania i produkcji wspomnianych witamin.

Spożyty nadmiar witaminy B2 jest wydalany, głównie z moczem, a maksymalna dawka ryboflawiny, jaką organizm jest w stanie wchłonąć z przewodu pokarmowego, wynosi 27 mg. Powyżej tej wartości gwałtownie spada wchłanianie tej witaminy. Dotychczas nie ustalono jej maksymalnego dziennego spożycia, gdyż nie zostały zgłoszone niepożądane skutki wysokiego przyswajania witaminy B2 z żywności i/lub suplementów, co nie oznacza jednak, że nadmierne spożycie tej witaminy będzie korzystne dla naszego zdrowia.

Kto jest narażony na braki ryboflawiny i jak je zdiagnozować?

Niedobór witaminy B2 może powodować objawy związane z niedoborem witaminy B3 oraz B6. Niedobór ten nie jest powszechny, lecz szczególnie narażone na niego są osoby palące i nadużywające alkoholu, uprawiające intensywną aktywność fizyczną oraz osoby starsze. Braki tej witaminy wystąpić mogą także u osób stosujących niewłaściwą dietę, u wegan (przy wysokim spożyciu zielonych warzyw niedobory nie występują), u osób poddawanych hemodializie, u pacjentów z zespołem złego wchłaniania, u chorych na nowotwory czy u osób z rzadkim niedoborem transportera ryboflawiny. Również przyjmowanie niektórych leków takich jak chloropromazyna (dostępny na receptę lek przeciwpsychotyczny) czy spironolaktonu (lek moczopędny z grupy antagonistów aldosteronu stosowany np. w zastoinowej niewydolności serca) obniża zawartość ryboflawiny w organizmie. Niedobór ryboflawiny może pojawić się także u noworodków poddawanych fototerapii z powodu hiperbilirubinemii. Pod działaniem światła rozpada się zarówno bilirubina, jak i wrażliwa na światło ryboflawina. Dotyczy to również pacjentów stosujących długotrwałą terapię światłem w leczeniu chorób skóry. Zapotrzebowanie na ryboflawinę powinno być zaspokajane głównie poprzez dietę, jednak u powyżej wymienionych osób korzystna może okazać się także suplementacja.

Dość łatwym testem na wykrycie niedoboru ryboflawiny jest pomiar aktywności reduktazy glutationowej w świeżym hemolizacie, czyli w erytrocytach (EGRAC). Niedobór ryboflawiny sprawia, że ilość FAD w komórkach zmniejsza się, a wspomniany enzym wykazuje tylko niewielką aktywność. Dodanie brakującego FAD do układu reagującego powoduje znaczący przyrost aktywności tego enzymu. Wartości EGRAC >1,2 wskazują na niedobory ryboflawiny. Nie jest to jednak pomiar stosowany rutynowo.

Niekorzystne interakcje ryboflawiny z innymi lekami

Zażywanie preparatów z ryboflawiną w połączeniu z tetracykliną może prowadzić do osłabienia działania tego antybiotyku. Natomiast powyżej wspomniany lek przeciwpsychotyczny – chlorpromazyna, doustne leki antykoncepcyjne oraz poszczególne leki moczopędne (np. hydrochlorotiazyd, spironolakton czy indapamid) obniżają poziom witaminy B2 w naszym organizmie, dlatego w tej sytuacji warto wdrożyć do diety produkty obfitujące w te witaminę.

Literatura:

1. Riboflavin-Fact Sheet for Health Professionals; ods.od.nih.gov- 20.06.2018.
2. Namazi N, Heshmati J, Tarighat-Esfanjani A. Supplementation with Riboflavin (Vitamin B2) for Migraine Prophylaxis in Adults and Children: A Review. Int J Vitam Nutr Res. 2015;85(1-2):79-87. doi: 10.1024/0300-9831/a000225. PMID: 26780280.
3. Laskowski W., Górska-Warsewicz H., Rejman K. i wsp., How Important are Cereals and Cereal Products in the Average Polish Diet?, Nutrients, 2019, 21, 11, 3, 679
4. Said H.M., Ross A.C., Riboflavin, [w:] Modern Nutrition in Health and Disease, [red.] A.C. Ross wsp., Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia, USA, 2012.
5. Larretxi I., Txurruka I., Navarro V. i wsp., Micronutrient Analysis of Gluten-Free Products: Their Low Content Is Not Involved in GlutenFree Diet Imbalance in a Cohort of Celiac Children and Adolescent, Foods, 2019, 7, 8, 8.
6. Porter K.M., Ward M., Hughes C.F. i wsp., Hyperglycemia and Metformin Use Are Associated With B Vitamin Deficiency and Cognitive Dysfunction in Older Adults, J. Clin. Endocrinol. Metab., 2019, 104, 10, 4837–4847.
7. Aljaadi AM, Devlin AM, Green TJ. Spożycie i status ryboflawiny oraz związek z niedokrwistością. Nutr Rev. 2022 grudzień 6;81(1):114-132. doi: 10.1093/nutrit/nuac043. PMID: 36018769.
8. Mahabadi N, Bhusal A, Banki SW. Niedobór ryboflawiny. 18 lipca 2022 r. W: StatPearls [Internet]. Treasure Island (Floryda): Wydawnictwo StatPearls; 2023 styczeń–. PMID: 29262062.