Czym jest hemoglobina – co oznacza niski i wysoki poziom hemoglobiny we krwi?

Hemoglobina jest niezwykle istotna dla człowieka, ponieważ bierze udział między innymi w transportowaniu tlenu do komórek organizmu. Oznaczanie jej stężenia to jedno z badań, które wchodzą w skład pełnej morfologii krwi. Należy wykonywać taką diagnostykę regularnie – przynajmniej raz w roku. Stanowi bowiem znakomite narzędzie, dzięki któremu można kontrolować stan swojego zdrowia. Zarówno zwiększone stężenie hemoglobiny, jak i jej niski stan świadczą o nieprawidłowościach i schorzeniach organizmu. Warto wiedzieć, w jaki sposób maleńka cząsteczka hemoglobiny wpływa na dobre samopoczucie pacjentów.

Czym jest hemoglobina? Najważniejsze informacje

Hemoglobina (HGB) to białko będące składnikiem krwinek czerwonych (erytrocytów). Jego główną funkcją jest transport tlenu z płuc do tkanek ciała. Z tkanek pobiera natomiast dwutlenek węgla, który przekazuje z powrotem do płuc. Jest to możliwe dzięki obecności żelaza w cząsteczkach hemoglobiny. Oprócz tego sprawia, że ludzka krew ma czerwony kolor. Warto również wiedzieć, że jeśli w jej obrębie nastąpią mutacje, może to prowadzić do chorób dziedziczonych z pokolenia na pokolenie. Należą do nich między innymi anemia sierpowata oraz talasemia. Bardzo istotną rolę odgrywa prawidłowa diagnostyka. Aby uzyskać skierowanie na morfologię, warto skorzystać z możliwości, jakie daje konsultacja lekarska online.

Budowa hemoglobiny

Co ciekawe u dorosłego człowieka hemoglobina zbudowana jest nieco inaczej niż u płodu oraz niemowlęcia. Cząsteczka hemoglobiny składa się z połączonych ze sobą łańcuchów globulin. U dorosłych są to po dwa łańcuchy alfa- i beta-globuliny. Każda z tych podjednostek zawiera cząsteczkę hemu, gdzie z kolei znajduje się żelazo. Jak już wspominaliśmy, bierze ono udział w transporcie tlenu do wszystkich tkanek organizmu. Natomiast w przypadku płodów i noworodków beta-globuliny nie występują – pojawiają się za to łańcuchy gamma. Wraz z wiekiem są oczywiście zastępowane łańcuchami beta, dzięki czemu hemoglobina zyskuje prawidłową strukturę.

Rodzaje hemoglobiny

Ze względu na omówioną wyżej budowę można wyróżnić trzy rodzaje hemoglobiny, którymi są:

• hemoglobina prawidłowa HbA (u dorosłych);
• hemoglobina właściwa HbA2 (u dorosłych), która stanowi od 1,5 do 3 procent całkowitej hemoglobiny;
• hemoglobina płodowa HbF.

Normy hemoglobiny we krwi – ile wynoszą?

Prawidłowy poziom hemoglobiny może się różnić w zależności od płci i wieku, a nawet faktu ciąży. Określa go jedynie pełne morfologiczne badanie krwi, które wykonywane jest w laboratorium. Jest to podstawowe badanie diagnostyczne zlecane przez lekarza. Skierowanie, podobnie jak e-recepta online, może zostać wystawione podczas wirtualnej konsultacji. Warto regularnie kontrolować poziom hemoglobiny we krwi. Jej wartości powinny mieścić się w następujących normach:

• 11,5-15,5 g/dl – norma dla kobiet;
• 11,5-13,5 g/dl – norma dla kobiet w ciąży;
• 14-18 g/dl – norma dla mężczyzn;
• 20 g/dl – norma dla noworodków;
• 10 g/dl – norma dla niemowląt w wieku około 3 miesięcy;
• 11,5-11,8 g/dl – norma dla dzieci w wieku od 4 do 12 miesięcy;
• 13 g/dl – norma dla dzieci, które ukończyły 1. rok życia.

Interpretowanie wyniku hemoglobiny

Aby określić, czy pacjent ma prawidłową hemoglobinę, nie wystarczy polegać jedynie na określonych wyżej wartościach. Trzeba zdawać sobie sprawę, że mogą się one różnić także z powodu metody oznaczania, na ją zdecydowało się laboratorium.

Kiedy warto zbadać hemoglobinę?

Na oznaczenie stężenia hemoglobiny warto decydować się regularnie. Morfologię najlepiej wykonywać co roku w ramach badań okresowych, bo tylko dzięki temu można wykryć we wczesnym stadium wiele chorób oraz innych dolegliwości. Stanowi jedno z podstawowych badań, które są zlecane przez lekarzy. Zdarza się jednak, że sam organizm wysyła sygnały, że dzieje się z nim coś złego. Do określenia ilości hemoglobiny we krwi mogą skłaniać takie objawy jak:

• chroniczne zmęczenie;
• blady odcień skóry;
• uporczywe bóle głowy;
• szumy uszne;
• uczucie osłabienia;
• ciągła senność;
• trudności z zapamiętywaniem i koncentracją;
• częste infekcje;
• obfite miesiączki.

Kiedy jeszcze oznaczana jest hemoglobina?

Określenie stężenia hemoglobiny zasadne jest także w sytuacjach, kiedy lekarz zdiagnozował już przypadłość i chce potwierdzić swoje podejrzenia. Dotyczy to takich schorzeń jak anemia. Badanie służy również do sprawdzania skuteczności zaproponowanego leczenia. Stosuje się przy terapiach onkologicznych, a także przy cukrzycy. Wtedy najczęściej oznaczana jest hemoglobina glikowana. Jeśli jej poziom okaże się zbyt wysoki, wtedy istnieje ryzyko pojawienia się powikłań tej choroby.

Jak wygląda badanie hemoglobiny?

Badanie hemoglobiny u dorosłych wchodzi w zakres pełnej morfologii krwi. W jej trakcie wykonuje się między innymi pomiar erytrocytów, trombocytów, a także leukocytów. Jeśli wynik testu diagnostycznego ma być miarodajny, materiał pobiera się z palca albo żyły łokciowej. Obecnie do badania hemoglobiny dla osób, którym potrzebna jest tego rodzaju diagnostyka, wykorzystuje się metodę cyjanomethemoglobinową (została zatwierdzona przez Międzynarodowy Komitet Standaryzacji w Hematologii). Polega na rozcieńczaniu krwi za pomocą odczynnika Drabkina, w którego składzie znajdują cyjanek potasowy i żelazicyjanek potasowy. Następnie próbka trafia do laboratorium, a wyniki są dostępne w ciągu jednego dnia. Nie jest to więc mocno skomplikowana procedura, dlatego tym bardziej warto korzystać z niej regularnie.

Badanie poziomu hemoglobiny. Tak trzeba się przygotować

Oznaczanie poziomu tego składnika czerwonych krwinek musi przebiegać w odpowiednich warunkach. Wiele zależy od samego pacjenta – trzeba bowiem zastosować się do zaleceń. W przeciwnym wypadku otrzymane wyniki mogą zakłamywać faktyczny stan zdrowia osoby skierowanej na badanie.

1. Na pobranie krwi do morfologii najlepiej udać się rano. Jedna z wytycznych mówi bowiem, by przynajmniej przez 8 godzin przed tą procedurą powstrzymać się przed jedzeniem.
2. Oprócz tego przez 3 dni przed badaniem trzeba zrezygnować z alkoholu.
3. Dobę wcześniej nie należy pić herbaty i kawy.
4. Jeśli pacjent przyjmuje leki, powinien dopytać, jak w tym czasie je dawkować.

Niski poziom hemoglobiny – co oznacza?

Należy zaznaczyć, że ciężarne mogą mieć niższy poziom hemoglobiny, niż wskazuje to ich norma. W tym przypadku nie ma raczej przesłanek do niepokoju. Jednak w przypadku innych osób niskie stężenie hemoglobiny powinny być powodem do obaw. Za taki stan najczęściej odpowiada niedokrwistość, chociaż przyczyn można dopatrywać się również w innych przypadłościach. Najczęściej wymienia się przy tym:

• niedobór witaminy B12;
• niedobór kwasu foliowego;
• niedobór żelaza;
• przewlekłe choroby nerek;
• zaburzenia w pracy szpiku kostnego, który odpowiada za produkcję czerwonych krwinek;
• anemię sierpowatą;
• choroby takie jak gruźlica czy reumatoidalne zapalenie stawów.

Objawy niskiego stanu hemoglobiny

O niskim poziomie hemoglobiny mogą świadczyć takie objawy jak zaburzenia miesiączkowania, obniżone libido, blada cera, szybkie bicie serca bez wyraźnej przyczyny (tachykardia), zawroty głowy i omdlenia, złe samopoczucie. Uczucie osłabienia i inne symptomy obniżonej hemoglobiny utrudniają życie zawodowe, dlatego warto rozważyć zwolnienie lekarskie online. Jest to sposób na spokojny powrót do zdrowia, ponieważ przypadłość można skutecznie leczyć.

Leczenie niskiej hemoglobiny

Co zrobić, by niskie stężenie hemoglobiny wróciło do normy? To, na jaką terapię zdecyduje się lekarz, zależy od głównej przyczyny stanu pacjenta. Jeśli odpowiadają za to na przykład braki witamin czy żelaza, należy przyjmować preparaty, które wyrównają ich poziom. Nie można tego bagatelizować, ponieważ właśnie żelazo odpowiada za sprawność intelektualną i wspiera regenerację komórek nerwowych. Istnieją także inne sposoby. Jest to na przykład przetaczanie czerwonych krwinek, a także uzupełnianie erytropoetyny, hormonu odpowiadającego za ich produkcję.

Wysoki poziom hemoglobiny – co oznacza wysoka hemoglobina?

Bywa również tak, że wynik morfologii wskazuje na wysokie stężenie hemoglobiny. Zazwyczaj nie świadczy o przewlekłej chorobie, a zwykłym odwodnieniu organizmu w momencie kiedy wykonywane jest badanie. Standardową procedurą w takim wypadku jest ponowne pobranie materiału i wykonanie kolejnego testu. Wcześniej należy oczywiście uzupełnić płyny. Poza tym podwyższony poziom hemoglobiny często występuje u osób, które uprawiają sporty wytrzymałościowe, a także długo przebywają na wysoko położonych terenach. Niestety, w niektórych sytuacjach wysoka hemoglobina świadczy między innymi o nadkrwistości wtórnej. Pojawia się ona podczas takich chorób jak przewlekłe choroby płuc, wady serca czy nowotwory nerek.

Utrzymanie prawidłowego poziomu – skuteczne sposoby

O prawidłowy poziom hemoglobiny pośrednio mogą zadbać sami pacjenci. Wystarczy odpowiednio zoptymalizować swoją dietę, uwzględniając w niej produkty, które są bogate w żelazo. Wysoką zawartość tego pierwiastka ma wątróbka, jednak znajduje się on również w innych podrobach i chudym czerwonym mięsie. Poza tym do jadłospisu warto włączyć kasze, pomidory, rośliny strączkowe, szpinak brokuły, sałatę czy orzechy. W utrzymywaniu prawidłowego poziomu hemoglobiny pomaga również witamina C. Dzięki niej żelazo jest łatwiej przyswajane przez organizm. Poziom kwasu askorbinowego można uzupełniać suplementami, ale występuje ona naturalnie w cytrusach i takich warzywach jak papryka, szpinak czy pomidory.

Hemoglobina to białko, które jest niezwykle istotnym składnikiem krwi. Odpowiada za transport cząsteczek tlenu do komórek organizmu. Odbiera stamtąd dwutlenek węgla, przekazując go do płuc. Utrzymanie prawidłowego poziomu hemoglobiny jest niezwykle istotne dla zdrowia. Zbyt niskie jej stężenie świadczy o niedokrwistości, ale też o szeregu innych przypadłości. Również podwyższony poziom powinien skutkować powtórzeniem badań. Trzeba przy tym zaznaczyć, że jakakolwiek terapia musi być skonsultowana z lekarzem. W przypadku zaburzeń stężenia hemoglobiny często stosuje się suplementy żelaza, jednak nie można przyjmować ich na własną rękę. Mogą pojawić się skutki uboczne, równie groźne dla zdrowia jak nieleczony niedobór hemoglobiny.