Ból mięśni. Przyczyny i leczenie

Ostry lub przewlekły ból mięśni pojawia się m.in. przy dolegliwościach narządów ruchu, zaburzeniach układu nerwowego, zakażeniach, stanach zapalnych oraz wielu poważnych chorobach układowych. Duże znaczenie dla diagnozy mają dokładna lokalizacja ogniska bólowego, rodzaj bolesności (kłucie, pieczenie, pulsowanie), sytuacje nasilające symptomy czy pozostałe objawy. Mogą to być np. ból stawów, ograniczenie ruchomości, gorączka, złe samopoczucie, obrzęki, ból gardła i wiele innych oznak problemów ze zdrowiem. Sposób złagodzenia lub wyleczenia bolesności wynika z ustalonej przyczyny pierwotnej, stanu pacjenta oraz wskazań i przeciwwskazań medycznych.

Główne przyczyny bólu mięśni – nadmierny wysiłek, urazy podczas aktywności fizycznych

Długa przerwa w treningach oraz niewystarczająca rozgrzewka i rozciąganie przed wysiłkiem fizycznym zwiększają prawdopodobieństwo kontuzji lub łagodniejszych dolegliwości. Sztywność i ból różnych części ciała odczuwane przez jakiś czas po męczącej pracy czy obciążających ćwiczeniach to najczęściej zakwasy. To potoczne określenie na nagromadzenie dużych ilości kwasu mlekowego (jednego z produktów beztlenowej przemiany glukozy) w tkance mięśniowej. Taki stan może poważnie wpływać na samopoczucie i utrudniać wykonywanie niektórych czynności, ale nie jest w żaden sposób groźny. U osób, które utrzymują wysoką aktywność fizyczną, czasami występuje tzw. zespół opóźnionego bólu mięśniowego (DOMS).

W ludzkim ciele znajduje się ponad 650 różnych mięśni. Każdy z nich odpowiada za wykonywanie określonych ruchów. Niektóre grupy mięśniowe są bardziej narażone na urazy od pozostałych. Nadmierny wysiłek fizyczny może przyczynić się do uszkodzenia tkanek miękkich – mięśnie i ścięgna ulegają nadwyrężeniom, naciągnięciom, naderwaniom czy zerwaniom również w wyniku wypadków. Ból po takim zdarzeniu może być odczuwalny dopiero po pewnym czasie, kiedy minie związany z nim szok i obniży się poziom adrenaliny oraz innych hormonów w organizmie.

Infekcje wirusowe – ból mięśni spowodowany przeziębieniem, grypą

Bóle mięśniowo-stawowe są objawem wielu chorób wywoływanych przez wirusy. W przypadku infekcji bolesność ma charakter ogólny. Pacjent odczuwa ból całego układu mięśniowego, również podczas braku jakiejkolwiek aktywności ruchowej. Oprócz tego pojawiają się inne objawy zakażenia oraz wzmożonej aktywności układu odpornościowego. Najczęściej są to gorączka, kaszel, katar, intensywne pocenie się na całym ciele – poszczególne przypadłości mają też swoje specyficzne zespoły symptomów. Najczęstsze dolegliwości wirusowe to:

• przeziębienie;
• grypa;
• COVID-19;
• ospa wietrzna;
• różyczka.

Wirusy odpowiadają również za powstawanie choroby popularnie określanej jako żółtaczka. Aktualnie wyróżnia się 5 wariantów wirusowego zapalenia wątroby – o różnicowaniu decyduje rodzaj wykrytych drobnoustrojów. W przebiegu każdego z wariantów na początkowym etapie występują bóle głowy i mięśni, które ciężko odróżnić od grypy. Dopiero w kolejnych fazach pojawiają się objawy swoiste. Chcesz mieć pewność, że „zwykła infekcja” to nic poważniejszego? Weź zwolnienie lekarskie online z powodu niedyspozycji spowodowanej bólem mięśni i zarezerwuj termin wizyty u lekarza!

Bóle mięśni to główny objaw fibromialgii, polimialgii reumatycznej i zapalenia

Istnieją choroby, w których bolesności mięśniowe są głównym, podstawowym objawem. Najważniejsze spośród nich to:

• fibromialgia – zaburzenie reumatologiczne, najprawdopodobniej w zakresie przewodnictwa nerwowego. Dokładne przyczyny nie są jeszcze znane. Kryterium rozpoznania fibromialgi to występowanie bólów mięśni (kłucia, pulsowania) przy ucisku na przynajmniej 11 spośród 18 dokładnie wyznaczonych punktów na ciele. Chory odczuwa dolegliwości głównie w stanie spoczynku, do symptomów choroby należą również drętwienie, mrowienie, sztywnienie i osłabienie mięśni;
• polimialgia reumatyczna – jedna z zapalnych chorób układowych tkanki łącznej. Podstawowym objawem jest sztywność bioder, obręczy barkowej oraz karku. Ból mięśni występuje w tych samych miejscach;
• zapalenie mięśni – uszkodzenie komórek mięśniowych, najczęściej spowodowane zakażeniami wirusowymi, bakteryjnymi oraz zaburzeniami autoimmunologicznymi. Poza bólem występuje obrzęk, wzrost temperatury ciała i punktowa tkliwość.

Bóle mięśniowe w przewlekłych chorobach tkanki łącznej

Za rozwój dolegliwości określanych jako kolagenozy zazwyczaj odpowiadają zaburzenia układu odpornościowego i długotrwałe stany zapalne, które obejmują skórę i wiele mięśni. Zmiany skórne występują głównie w okolicach klatki piersiowej, oczu, z wierzchu dłoni oraz na bokach ud – z kolei bóle mięśni odczuwane są przede wszystkim w obrębie barków i bioder. Oczywiście każde schorzenia może mieć szereg wariantów i dodatkowych objawów. Wśród chorób tkanki łącznej – oprócz wymienianej wcześniej polimalgii reumatycznej – są również:

• układowe zapalenie naczyń obwodowych;
• reumatoidalne zapalenie stawów;
• toczeń rumieniowy układowy;
• choroba Stilla (młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów)
• rumień guzowaty;
• twardzina układowa;
• zespół antyfosfolipidowy;
• guzkowe zapalenie mięśni;
• zespół Sjögrena.

Ból mięśni z powodu niedoczynności tarczycy i innych zaburzeń organu

Jeden z największych gruczołów w ciele człowieka odpowiada m.in. za wydzielanie hormonów T3 i T4 – to substancje, które odgrywają kluczową rolę w metabolizmie kolagenu. To białka niezbędne do prawidłowej pracy układu mięśniowo-szkieletowego. Tym samym zaburzenia tarczycy mogą prowadzić do bólu kości, mięśni, stawów oraz ścięgien. Niektóre przypadłości charakteryzują się też postępującymi sztywnościami, osłabieniem i skurczami. Do głównych chorób z tej kategorii należą:

• niedoczynność tarczycy;
• nadczynność tarczycy;
• Hashimoto;
• guzy tarczycowe.

Jakie przypadłości zdrowotne mogą wywoływać ból mięśni?

Lekarzowi trudno powiedzieć coś więcej o stanie zdrowia pacjenta, jeżeli ma informacje tylko na temat jednego objawu. Rozpoznanie można poprawadzić w wielu różnych kierunkach – zakażeń bakteryjnych, schorzeń o podłożu neurologicznym, zaburzeń elektrolitowych, zatrucia, przedawkowania lub nawrażliwości na leki oraz inne substancje, chorób reumatycznych… Bóle mięśni mogą towarzyszyć jeszcze wielu przypadłościom, takim jak:

• borelioza;
• zespół ciasnoty podbarkowej;
• choroba posurowicza;
• dławica piersiowa;
• hipertermia złośliwa;
• zapalenie kaletki maziowej;
• krętkownica;
• nerwobóle;
• niewydolność żylna;
• osteoporoza;
• zapalenie rdzenia kręgowego;
• refluks żołądkowo-przełykowy;
• choroba Shulmana;
• tężec;
• włośnica;
• zakrzepica;
• zespół niespokojnych nóg;
• zawał mięśnia sercowego;
• skutki nieprawidłowej postawy ciała.

Diagnostyka pacjenta z bólem mięśni i stawów

Do lekarza należy się zgłosić, gdy nie ma wyraźnej przyczyny występowania ostrych bóli mięśni, dolegliwości mają charakter przewlekły lub nie słabną i nie przechodzą po kilku, kilkunastu dniach oraz pojawiają się niepokojące objawy. Lista symptomów, które powinny skłaniać do wzięcia L4 online i skorzystania z podstawowej opieki zdrowotnej lub porady specjalisty, jest bardzo długa i rozbudowana. Wśród okoliczności współwystępujących z bolesnościami mięśni i stawów, które wskazując na konieczność przeprowadzenia konsultacji medycznych, najczęściej wymienia się takie przesłanki, jak:

• stan gorączkowy;
• wysypka, zaczerwienienia i inne zmiany skórne;
• osłabienie, rozbicie, przewlekłe zmęczenie;
• trudności z zasypianiem, ból przerywający sen;
• kłopoty z wykonywaniem pewnych ruchów.

O co zapyta lekarz?

Podczas wywiadu medycznego lekarz zapyta pacjenta m.in. o to, kiedy wystąpiły i jak długo trwają ból i sztywność mięśni, czy w ostatnim czasie doszło do przeciążeń i urazów, a także o inne, już zdiagnozowane zaburzenia zdrowotne oraz przyjmowane leki i reakcje organizmu. Z pewnością również poruszy kwestię lokalizacji i charakterystyki tego objawu oraz pozostałych dolegliwości. Ostre bóle mięśni najczęściej występują nagle, a długotrwałe określa się jako tępe. Są przypadłości, które najmocniej dają o sobie znać w dzień lub w nocy. Aby potwierdzić lub wykluczyć wstępne przypuszczenia, lekarz najprawdopodobniej i tak zleci przeprowadzenie paru badań:

• obrazowych, takich jak:
• RTG;
• MRI;
• TK;
• USG;
• laboratoryjnych, przykładowo:
• CRP;
• OB
• CCP;
• morfologia krwi.

Objawowe i przyczynowe leczenie bólu mięśni – łagodzenie dolegliwości bólowych

O formie i przebiegu terapii decydują przede wszystkim rozpoznanie źródła dolegliwości, zgłaszane objawy oraz ich nasilenie. Doraźnemu złagodzeniu objawów służą przede wszystkim leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. W przypadkach bóli mięśni spowodowanych urazami mechanicznymi konieczne mogą być zabiegi fizjoterapeutyczne i rehabilitacyjne. Niektóre kontuzje wymagają leczenia operacyjnego. Mniej inwazyjne metody to między innymi:

• masaże, terapia manualna;
• kinesiotaping (plastrowanie dynamiczne);
• indywidualnie dobrane ćwiczenia (kinezyterapia);
• fizykoterapia:
• elektroterapia;
• krioterapia;
• laseroterapia;
• magnetoterapia;
• ultradźwięki.

W oczekiwaniu na wizytę u specjalisty i zalecenia ortopedy, neurologa, reumatologa, fizjoterapeuty czy rehabilitanta można zastosować szereg prostych, domowych sposobów na łagodzenie bólu mięśni. Odczuwalną ulgę mogą przynieść:

• chłodne okłady;
• ciepłe kompresy;
• masowanie i rozciąganie, delikatne uciskanie bolących miejsc;
• w dłuższej perspektywie – działania profilaktyczne:
• zdrowa dieta, która pomoże zachować równowagę elektrolitową i dostarczy potrzebnych składników mineralnych (niedobory magnezu, potasu czy wapnia sprzyjają bolesnym skurczom mięśni);
• przygotowanie do każdego wysiłku (rozgrzewka);
• ćwiczenia i sporty zwiększające siłę, elastyczność i wytrzymałość mięśni.

Leki, które mogą pomóc na ból mięśni

Jeżeli lekarz zaleci farmakoterapię, podstawowymi środkami będą niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz środki przeciwbólowe. Są dostępne w wielu różnych postaciach, głównie maści, plastrów, żeli oraz tabletek. Również niektóre choroby układowe, które przyczyniają się do odczuwania sztywności oraz bóli mięśni i stawów, wymagają podania odpowiednich preparatów farmakologicznych. Niektóre leki są łatwo dostępne, na silniejsze substancje potrzebna jest e-recepta od lekarza. Przykładowo leki przeciwbólowe tylko na receptę to:

• Transtec;
• Bunorfin;
• Suboxone;
• Methadone Hydrochloride;
• Vellofent;
• Sevredol;
• Vendal Retard;
• Tramal;
• Poltram Retard;
• Ketonal Forte;
• Tramadol Aurovitas;
• Celebrex;
• Kidofen Duo.

Istnieje wiele przypadłości, których objawem jest ból mięśni. Lepiej nie podejmować pochopnych działań, tylko skorzystać z pomocy lekarskiej. Najpierw trzeba się dowiedzieć, co dokładnie dzieje się w organizmie, aby uniknąć niepotrzebnych komplikacji zdrowotnych.