Włókniak miękki i twardy – czym są i jak je usuwać? Metody leczenia

Włókniak to narośl na skórze powstała z rozrostu tkanki łącznej włóknistej. Mogą one pojawiać się na całym ciele, nawet na powiekach, szyi, w okolicy pach i pachwin, czy odbytu. Występują w dwóch postaciach – jest to włókniak miękki i włókniak twardy. Prawdopodobieństwo ich wystąpienia wzrasta wraz z wiekiem, największy ich wysyp obserwuje się po 40. roku życia. Ze względów estetycznych są często usuwane laserowo lub chirurgicznie. Osoby, które zauważyły u siebie włókniaki powinny skonsultować się z dermatologiem.

Czym jest włókniak miękki?

Włókniak miękki, czyli uszypułkowany powstaje z tkanki łącznej włóknistej. Jest miękki, przypomina skórę właściwą. Najczęściej przybiera postać długich, nitkowatych tworów połączonych ze skórą cienkim pasmem tkanki. Włókniaki miękkie są ukrwione, jednak raczej nie mają włókien nerwowych. Pojawiają się na powiekach, szyi, w okolicy pachwin, pach, odbytu, prącia, warg sromowych, dekoltu, a czasem również w jamie ustnej. Badania pokazują, że problem włókniaków dotyczy nawet 25% populacji. Choć są to zmiany o charakterze nowotworowym, nie zagrażają zdrowiu, nie ulegają zezłośliwieniu. Po każdym usunięciu zmiany przeprowadzane jest badanie histopatologiczne, które ma potwierdzić łagodny charakter włókniaka.

Jak powstają włókniaki miękkie?

Występowanie włókniaków łączy się z takimi schorzeniami jak otyłość, insulinooporność, lipidemia artenogenna. Wszystkie one związane są z tzw. zespołem metabolicznym. Niekiedy wskazuje się również na podłoże genetyczne tworzenia się włókniaków. Specjaliści zaznaczają, że ich występowanie świadczy o większym ryzyku rozwoju miażdżycy oraz cukrzycy. Włókniaki miękkie powstają u osób z podwyższonym cholesterolem, całkowitym i cholesterolem LDL.

Również zaburzenia hormonalne mogą być odpowiedzialne za tworzenie się tych zmian o charakterze nowotworowym. Włókniaki powstają w wyniku stymulacji receptorów umiejscowionych w komórkach naskórka (keratynocytach) oraz komórkach tkanki łącznej (fibroblastach) przez leptynę (hormon produkowany np. przez komórki tłuszczowe). Kiedy można zaobserwować pojawianie się większej liczby zmian?

• w ciąży;
• w schorzeniu, jakim jest zespół policystycznych jajników;
• po przeszczepach narządów;
• u osób cierpiących na zespół Cowdena lub Birt-Hogg-Dube.

Specjaliści wskazują także na korelację między włókniakami a zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV).

Jak wyglądają włókniaki miękkie?

Włókniak miękki to niewielka zmiana dorastająca zwykle do 2,5 mm. Jego powierzchnia jest pofałdowana, nieregularna, a kolor cielisty lub brązowy. Wyglądem włókniak przypomina mały guzek zawieszony na szypule. Struktura zmiany jest luźna, wiotka, uciskany łatwo daje się wprowadzić w głąb skóry. Włókniaki miękkie lubią występować w grupach i pojawiać się w miejscach, które łatwo podrażnić ubraniem. Z tego powodu często stanowią wskazanie do usunięcia. Dodatkowym argumentem jest ich nieestetyczny wygląd.

Czym jest włókniak twardy?

Włókniak twardy jest łagodną zmianą, podobnie jak włókniak miękki. Ma on ciemnobrązowy kolor, w dotyku jest twardy, osiąga rozmiar od 2 mm do 5 cm. Najczęściej pojawia się na kończynach dolnych, w okolicy kolana lub uda, rzadziej na tułowiu lub twarzy i piersi. To zmiana podskórna, która występuje u osób dorosłych. W przeciwieństwie do włókniaka miękkiego zmiana twarda zazwyczaj wyrasta pojedynczo. Skąd biorą się włókniaki twarde?

• powodem może być stan zapalny np. mieszków włosowych;
• włókniak może powstać po pęknięciu kurzajki;
• zmiana może pojawić się po ukąszeniu owada;
• przyczyną mogą być zaburzenia hormonalne (ciąża);
• włókniaki pojawiają się u osób chorych na cukrzycę, otyłych, cierpiących na zespół Recklinghausena.

Zwłóknienie skóry charakteryzuje się większą liczbą fibrocytów w skórze właściwej, zawiera też makrofagi i limfocyty. Często następuje rozrost okolicznych struktur np. naskórka czy mieszków włosowych.

Rodzaje włókniaków twardych

Jak wygląda rozpoznanie włókniaka twardego? Należy zaznaczyć, że wyróżnia się kilka rodzajów włókniaka twardego – lipidowe, nabłonkowe, tętniakowe i nietypowe. Większość włókniaków występuje w okolicy podudzi. Część ma barwę skóry, inne są różowe, jasnobrązowe lub ciemnobrązowe. Diagnozowaniem zmian skórnych powinien zająć się lekarz dermatolog, który może dokładnie zbadać je pod dermatoskopem. Włókniak twardy wymaga różnicowania z włókniakomięsakiem i czerniakiem. Niekiedy konieczne jest pobranie wycinku i przeprowadzenie badania histopatologicznego w celu wykluczenia zmiany nowotworowej złośliwej.

Jak leczyć włókniaki?

Włókniaki nie wykazują tendencji do samoistnego zanikania, mogą pozostać na całe życie. Niekiedy zmiany te przeszkadzają w codziennym funkcjonowaniu – np. włókniaki pojawiające się na powiekach. Poza tym mogą występować na różnych częściach ciała, stanowiąc problem czysto estetyczny. Zmian na skórze można się jednak pozbyć. Najlepiej odwiedzić dermatologa, który potwierdzi rodzaj zmiany i wytłumaczy, jakie metody usuwania są obecnie dostępne. Pacjentowi, który potrzebuje więcej informacji na temat leczenia włókniaków pomoże również lekarz online (wystarczy umówić się na rozmowę). Zmiany powinien zawsze usuwać lekarz, nigdy kosmetyczka.

Niektóre włókniaki są mocno unaczynione, dlatego konieczne może być założenie szwów. Czasem dermatolog wypisuje skierowanie na zabieg usuwania zmian, który jest refundowany. Postępowanie zależy od ilości, wielkości, a także umiejscowienia włókniaków. Osoby, które zdecydują się na pozbycie się włókniaków mogą potrzebować krótkiego L4. W takiej sytuacji warto sięgnąć po zwolnienie lekarskie online. Trzeba pamiętać, że podczas konsultacji można także otrzymać e-receptę przez internet.

Metody usuwania włókniaków miękkich

W jaki sposób usuwane są zmiany skórne miękkie lub w postaci twardszych guzków? Przede wszystkim za pomocą lasera. Laser frakcyjny CO2 jest najskuteczniejszą metodą usuwania włókniaków miękkich. Zabieg nie grozi powikłaniami, jak blizny czy przebarwienia. Światło lasera dociera pod skórę, podgrzewa ją i prowadzi do odparowania wody śródkomórkowej. W taki sposób włókniak zostaje usunięty.

Inne sposoby likwidowania brzydkich zmian skórnych to:

• usuwanie włókniaków miękkich podczas zabiegu chirurgicznego, w znieczuleniu miejscowym; zmiana wycinana jest przy użyciu skalpela, nożyczek lub jednorazowej sztancy;
• zabieg kriochirurgiczny, czyli wymrażanie zmiany za pomocą strumienia ciekłego azotu o niskiej temperaturze; zabieg ten powoduje miejscowe przebarwienia naskórka;
• elektrokoagulacja zmiany, czyli usuwanie włókniaka przy użyciu prądu o wysokiej częstotliwości.

Metody leczenia włókniaków twardych

Włókniaki twarde mogą objawiać się m.in. świądem i bólem. Dermatofibroma podlega leczeniu w przypadku podejrzenia zezłośliwienia lub w celu sprawdzenia, czy na pewno jest to włókniak – w takiej sytuacji stosuje się wycięcie chirurgiczne w znieczuleniu miejscowym. W przypadku włókniaków dużych, przeszkadzających w codziennym funkcjonowaniu, bardzo nieestetycznych dermatolodzy zalecają niekiedy kurację sterydami (iniekcje sterydowe). Nie zaleca się stosowania innych sposobów usuwania tego rodzaju zmian, ponieważ mogą odrosnąć jeszcze większe i bardziej bolesne.

Czy istnieją domowe metody na usuwanie włókniaków?

W większości przypadków włókniaki są zmianami łagodnymi, które nie ulegają zezłośliwieniu. Prawdopodobieństwo ich pojawienia się wzrasta z wiekiem, skarżą się na nie zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Włókniaki na skórze mogą przeszkadzać – mogą być wciąż podrażniane przez ubranie, jednocześnie nie dodają raczej uroku. Z tych powodów wiele osób decyduje się je usunąć, korzystając z domowych sposobów. Jedną z częściej pojawiających się wskazówek jest stosowanie octu jabłkowego na zmiany. Nacieranie nim zmiany ma przynosić efekty w przypadku włókniaków miękkich. Ocet wysusza i powoduje odpadanie narośli. Należy jednak podkreślić, że nie jest to metoda o naukowo potwierdzonej skuteczności, może też powodować podrażnienie okolicznych tkanek.

Innym sposobem na pozbycie się brzydkich narośli ma być maść salicylowa – należy ją nanosić w miejscu występowania włókniaka, chroniąc pozostałą skórę. Raz usunięte zmiany mogą pojawić się znowu – w tym samym lub innym miejscu. Problem najlepiej skonsultować z lekarzem dermatologiem, który zaproponuje najlepsze rozwiązanie.

Gruczolakowłókniaki – czym są?

Odmianą włókniaka są gruczolakowłókniaki pojawiające się w piersiach – w większości przypadków są to zmiany łagodne, jednak wymagają usunięcia (zwłaszcza jeśli w rodzinie były przypadki raka piersi). To guzek, zgrubienie wyczuwalne pod skórą, występujące najczęściej u kobiet przed 30. rokiem życia. Jego powstawanie związane jest z zaburzeniami hormonalnymi, dlatego gruczolakowłókniak może pojawić się u kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną, hormonalną terapię zastępczą, a także u ciężarnych. Zmiany te rosną wolno, są wyczuwalne jako kilkucentymetrowe okrągłe lub owalne guzy przesuwające się pod skórą. Usunięcie chirurgiczne jest jedyną sposobem leczenia zmian – przeprowadza się je, gdy guzek szybko się powiększa.

Czy włókniaki należy usuwać?

W większości przypadków włókniak jest tylko niewielką, niegroźną zmianą, której nie trzeba usuwać. Istnieje jednak kilka przypadków, w których warto rozważyć zastosowanie jednej z metod pozbywania się włókniaków.

Do lekarza warto udać się przede wszystkim, gdy zmiana:

• krwawi;
• uległa uszkodzeniu, naderwaniu;
• rośnie;
• wygląda bardzo nieestetycznie;
• znajduje się w miejscu, gdzie narażona jest na ciągłe podrażnianie;
• wzbudza podejrzenia.

Każdą zmianę skórną warto pokazać lekarzowi, który oceni jej charakter i ustali, czy usuwanie jest konieczne ze względów zdrowotnych, czy jednym wskazaniem jest poprawa wyglądu i samopoczucia pacjenta.

Włókniaki są zmianami łagodnymi i jako takie nie powinny budzić niepokoju. Jednak jak każda inna zmiana skórna powinny być obserwowane, a nawet skonsultowane z dermatologiem. Jeśli przeszkadzają lub są wyjątkowo nieestetyczne można je usunąć – jednak tylko u lekarza.