Kłykciny kończyste

Kłykciny kończyste są chorobą przenoszoną drogą płciową. Ich inne określenie to brodawki płciowe. Są to kalafiorowate, łagodne twory, które powstają na skutek zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Najczęściej pojawiają się na narządach płciowych, jednak mogą występować również w okolicy odbytu i na błonie śluzowej jamy ustnej. Choroba jest zwykle bezobjawowa, choć w niektórych przypadkach może wywoływać świąd, sączenie i nieprzyjemny zapach. Często zmiany cofają się samoistnie, u części pacjentów stosuje się leczenie farmakologiczne, a jeśli zmiany są rozległe wykonywany jest zabieg – łyżeczkowanie, wycięcie, laseroterapia, kriochirurgia.

Kłykciny kończyste – czym są?

Przyczyną powstawania kłykcin kończystych jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego, głównie typami 6 i 11. Zakażenie następuje w drodze kontaktów seksualnych dopochwowych, analnych i oralnych. Do infekcji może dojść podczas porodu, a także w przypadku nieprzestrzegania zasad higieny, np. poprzez używanie tych samych ręczników. Najczęściej układ odpornościowy radzi sobie z wirusem i do powstania brodawek nie dochodzi. W części przypadków pojawią się jednak niewielkie zmiany brodawkowate lub kalafiorowate guzki w kolorze skóry. Zmiany bardzo szybko się rozprzestrzeniają, tworząc całe skupiska.

Kłykciny kończyste u kobiet – wygląd i objawy

Typowa lokalizacja kłykcin kończystych u kobiet to wargi sromowe większe i mniejsze oraz przedsionek pochwy. Może się zdarzyć, że wykwity pojawią się także w obrębie szyjki macicy i okolicy ujścia cewki moczowej. Wirus HPV może prowadzić do powstawania kłykcin w okolicy okołoodbytniczej, a także na języku i wargach. Wirus jest dla kobiet szczególnie niebezpieczny, ponieważ stanowi główną przyczynę rozwoju raka szyjki macicy. Kłykciny kończyste sromu mogą objawiać się uporczywym świądem. Objawy u kobiet to także krwawienie podczas stosunku czy pieczenie. W ciąży kłykciny często stanowią wskazanie do cesarskiego cięcia z uwagi na możliwość zarażenia dziecka. Niestety w tym okresie bardzo intensywnie rozrastają się, obejmując coraz większe obszary.

Kłykciny kończyste u mężczyzn

Również u mężczyzn kłykciny mogą być przyczyną rozwoju zmian nowotworowych – odbytu lub prącia. U panów zarażenie wirusem brodawczaka ludzkiego skutkuje pojawieniem się charakterystycznych zmian:

• na napletku (czasem zajęta jest też żołądź);
• na mosznie;
• na trzonie prącia;
• u ujścia cewki moczowej;
• w okolicy okołoodbytniczej;
• w jamie ustnej.

Nasilenie zmian jest zróżnicowane – czasem są to małe, pojedyncze grudki, innym razem kalafiorowate skupiska. Zmiany mogą być zarówno płaskie, jak i wypukłe.

Zakażenie wirusem HPV

Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego należy do najczęściej występujących infekcji intymnych. HPV charakteryzuje się wysoką zakaźnością. Wirus może zostać przenoszony mimo braku widocznych objawów choroby. Szczególnie narażone są zatem osoby aktywne seksualnie, niestosujące zabezpieczenie w postaci prezerwatywy. Średni wiek chorych to 20–39 lat. Kto jest w grupie największego ryzyka?

• osoby często zmieniające partnerów seksualnych;
• osoby, które w przeszłości przebyły infekcję chlamydią, dwoinką rzeżączki;
• nałogowi palacze;
• chorzy na HIV;
• osoby z obniżoną odpornością.

Ryzyko zwiększa się w przypadku wczesnej inicjacji seksualnej oraz u kobiet długotrwale stosujących środki antykoncepcyjne hormonalne.

Jak przebiega zakażenie?

Zakażenie kłykcinami kończystymi może wyglądać różnie. Stosuje się podział na trzy kategorie:

• zakażenie pełnoobjawowe – pojawiają się charakterystyczne zmiany, brodawki na narządach płciowych lub w jamie ustnej;
• zakażenie subkliniczne – nie ma widocznych objawów w postaci kłykcin kończystych, a chorobę diagnozuje się na podstawie badań, cytologii lub kolonoskopii;
• zakażenie bezobjawowe – nie ma wykwitów, pacjent nie podejrzewa choroby i nie wykonuje diagnostyki; w ten sposób może przenosić chorobę dalej.

Kłykciny kończyste – diagnostyka

Jak rozpoznać infekcję HPV? Jakie badania wykonać? Choć zazwyczaj rozpoznanie zakażenie nie jest trudne, może być kłopotliwe ze względu na zlokalizowanie zmian, a także w przypadku, gdy ich wygląd nasuwa wątpliwości. U kobiet chorobę można wykryć podczas badania ginekologicznego. Istotne jest regularne wykonywanie badania cytologicznego, które umożliwia wykrycie wielu zmian pochwy i szyjki macicy.

Do badania używany jest wziernik, dzięki któremu lekarz ma możliwość lepszej oceny szyjki macicy (stanowi ona przejście między pochwą a macicą). Za pomocą specjalnego narzędzia pobierany jest wymaz (mała próbka komórek z nabłonka szyjki macicy), który zostaje zbadany pod mikroskopem i oceniony pod kątem wszelkich nieprawidłowości. Taką próbkę można także zbadać, aby wykluczyć obecność rakotwórczych szczepów HPV. Najczęściej badanie to zlecane jest kobietom powyżej 30. roku życia.

W diagnostyce wykorzystuje się również kolonoskopię, biopsję i testy laboratoryjne wykrywające DNA wirusa. Rozpoznanie kliniczne przeprowadza ginekolog lub dermatolog-wenerolog. Kłykciny kończyste należy różnicować z włókniakami miękkimi, kłykcinami kiłowymi, mięczakiem zakaźnym, brodawkami łojotokowymi oraz grudkami perlistymi prącia.

Kłykciny kończyste – powikłania

Choroba wywołana wirusem HPV może znacznie obniżać jakość życia seksualnego, wpływa na atrakcyjność seksualną partnera, może wywoływać uczucie złości, poczucie winy, prowadzić do utraty pewności siebie. Dodatkowo wzbudza niepokój o zdrowie, rodzi obawy o zachorowanie na nowotwór czy problemy z płodnością. Choć kłykciny są zmianami łagodnymi, nowotwory złośliwe mogą z nimi współistnieć lub zostać błędnie rozpoznane. Niepokój powinno budzić m.in. krwawienie, atypowy wygląd zmian, owrzodzenie. W razie wątpliwości wcelu właściwego rozpoznania wykonywana jest biopsja i badanie histopatologiczne.

Kłykciny kończyste a stan przedrakowy

Wyszczególniono około 600 typów wirusa HPV, z czego większość odpowiedzialna jest za powstawanie łagodnych zmian. Należy wymienić tu przede wszystkim wirus HPV 6 i HPV 11, które powodują występowanie brodawek płciowych. Genotypy HPV 16 i 18 uczestniczą w powstawaniu zmian nowotworowych – raka szyjki macicy, odbytu, jamy ustnej, gardła. Nie każde zakażenie wirusem brodawczaka oznacza rozwój nowotworu. Trzeba jednak pamiętać, że u niektórych chorych potwierdza się współwystępowanie różnych genotypów HPV. Wiele infekcji mija samoczynnie. Jeśli organizm nie może sam sobie poradzić, konieczne jest leczenie kłykcin kończystych. W przeciwnym razie na ich podłożu może rozwinąć się nowotwór.

Kłykciny kończyste – leczenie

Zanim zostanie wdrożone odpowiednie leczenie konieczne jest przeprowadzenie badań przesiewowych w kierunku innych chorób przenoszonych drogą płciową – HBV, HCV, HIV, kiła, chlamydioza, rzeżączka. Leczenie muszą podjąć wszyscy partnerzy chorego, ponieważ także u nich istnieje ryzyko rozwoju choroby. Dodatkowo powinni zostać poddani dokładnej diagnostyce, w celu wykluczenia pozostałych chorób wenerycznych. Pacjenci z potwierdzonymi kłykcinami kończystymi chcący współżyć muszą stosować prezerwatywy aż do całkowitego wyleczenia lub powstrzymać się od aktywności seksualnej. Niestety nie znaleziono leku całkowicie eliminującego HPV z organizmu. U około 70–80% pacjentów dochodzi do samowyleczenia, w pozostałych przypadkach mówi się o tzw. przetrwałej infekcji. Możliwe jest usunięcie objawów choroby, czyli zmian w postaci kłykcin. Każda osoba, która zachorowała powinna poddawać się okresowej kontroli, np. cytologii u kobiet.

Leczenie zabiegowe

Zabieg chirurgiczny konieczny jest w przypadku bardzo rozległych zmian. W takich sytuacjach zastosowanie ma łyżeczkowanie, chirurgiczne wycięcie, laseroterapia, terapia fotodynamiczna, kriochirurgia. Laser chirurgiczny CO2 jest jedną z najczęściej wybieranych metod usuwania zmian – zabieg wykonywany jest w znieczuleniu, a proces gojenia zajmuje od 7 do 10 dni. Niekiedy wystarczy jeden zabieg, czasem niezbędna jest powtórka. Laseroterapii nie stosuje się u mężczyzn, gdy zmiany występują w okolicy ujścia cewki moczowej z uwagi na spore ryzyko pojawienia się krwawienia pozabiegowego.

Farmakologia

Leczenie zachowawcze w przypadku mniejszych zmian opiera się na stosowaniu kremów, maści i roztworów z substancją czynną podofilotoksyny. Terapia polega na aplikowaniu preparatu na zmiany skórne.

Leki, które mogą pomóc na kłykciny kończyste

Leczenie kłykcin kończystych w wielu przypadkach polega na zewnętrznym stosowaniu preparatów z substancją czynną. Jednym ze skutecznych leków przepisywanych przez specjalistów jest Condyline. Lek zastosowany miejscowo na zmianę skórną doprowadza do martwicy kłykcin kończystych. Okres trwania leczenia zawsze ustalany jest przez lekarza indywidualnie w zależności od rozległości zmian oraz stopnia zaawansowania choroby. Najlepsze rezultaty daje terapia wdrożona w początkowym etapie, gdy zmiany są niewielkie. Kuracja podstawowa trwa 3 dni, a płyn należy nanosić na miejsca z kłykcinami kończystymi dwa razy dziennie.

Kłykciny kończyste – czym można zapobiegać?

Na czym polega profilaktyka zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego? Skutecznym sposobem zapobiegania zarażeniu są szczepionki przeciwko HPV. Szczepionki mają szczególne znaczenie w profilaktyce raka szyjki macicy, ponieważ zmniejszają ryzyko zachorowania nawet o 70–90%. Podobnie działają w przypadku ryzyka zachorowania na raka odbytu. Chronią również przed typem HPV odpowiadającym za powstawanie brodawek. Największą skuteczność szczepienia potwierdzono u osób, które zadbały o profilaktykę jeszcze przed rozpoczęciem aktywności seksualnej. Za najlepszy wiek do przyjęcia szczepionki uważa się 11.–12. rok życia. Minimalny wiek szczepienia to 9 lat. Aby uchronić się przed zachorowaniem na jedną z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową, należy przyjąć 2–3 dawki (w zależności od typu szczepionki). Amerykańscy specjaliści zalecają szczepienia wszystkim osobom, które nie ukończyły jeszcze 26 lat, jeśli nie były szczepione w dzieciństwie.

Leczenie brodawek w domu – czy jest możliwe?

Zarażenie wirusem brodawczaka ludzkiego dotyczy i kobiet i mężczyzn aktywnych seksualnie. Najczęściej kłykciny kończyste rozwijają się na narządach płciowych – początkowo niewielkie zmiany mogą się powiększać i dawać nieprzyjemne objawy. Czy leczenie domowe jest możliwe? Żadne domowe sposoby nie pozowlą wyleczyć zakażenia, dlatego w każdym przypadku należy skontaktować się z lekarzem, który przeprowadzi diagnostykę i dobierze odpowiednie leczenie – farmakoterapię lub chirurgiczne usuwanie kłykcin.

Kłykciny kończyste są najczęściej zmianą łagodną, jednak nie oznacza to, że można je bagatelizować. Niestety mają tendencję do rozrostu, wpływają na jakość życia seksualnego i stanowią problem nie tylko zdrowotny, ale estetyczny i często także psychiczny. To wystarczające powody, by rozważyć szczepienie, a wszelkie niepokojące objawy zgłaszać lekarzowi.