Choroba zwyrodnieniowa stawów

Mimo że choroba zwyrodnieniowa stawów należy do częstych dolegliwości w obrębie układu ruchu, jej pojawienie się niesie za sobą szereg poważnych konsekwencji. Jest wynikiem obniżenia jakości i ilości chrząstki, która pełni funkcję amortyzatora stawu. Umożliwia mu płynny ruch i zapobiega ocieraniu o siebie kości. Z czasem jednak zużywa się, a powierzchnie stawowe są poddawane coraz mocniejszemu wzajemnemu oddziaływaniu. Stanowi to typową przewlekłą przypadłość wieku podeszłego, chociaż nie znaczy to wcale, że na ryzyko wystąpienia choroby stawów nie są narażeni także młodsi ludzie. Na czym dokładnie polega ta dolegliwość? Jak wygląda jej leczenie i czy można cofnąć zmiany?

Czym jest choroba zwyrodnieniowa stawów?

Mówiąc najprościej, choroba zwyrodnieniowa stawów powstaje w wyniku zaburzonej równowagi pomiędzy degradowaniem a odnawianiem się chrząstki stawowej. U zdrowych osób pokrywa ona zakończenia kości, by ułatwiać poruszanie się główki kości w panewce stawowej. Choroba zaburza ten proces, doprowadzając do uszkodzenia tej miękkiej i sprężystej tkanki. Dolegliwość najczęściej dotyczy stawu kolanowego, stawu biodrowego, kręgosłupa oraz stawów rąk (zwłaszcza palców u rąk), jednak tak naprawdę może pojawić się też w każdym innym stawie. Objawia się bólem i sztywnością, a prowadzi do pogorszenia jakości życia, a nawet trwałej niepełnosprawności. Zwyrodnienie stawów często pojawia się w podeszłym wieku, chociaż pierwsze objawy wystąpienia choroby zwyrodnieniowej mogą występować nawet po 40. roku życia. Często rozpoznaje się ją na zdjęciach radiologicznych, nawet jeśli wcześniej w żaden sposób nie dawała o sobie znać. Mimo że dotyczy osób obu płci, zwyrodnienie stawów zazwyczaj przybiera cięższą formę u kobiet.

Przyczyny zwyrodnienia stawów

Choroba może występować w dwóch postaciach – pierwotnej lub wtórnej. W pierwszym przypadku trudno doszukiwać się konkretnej przyczyny, poza zaawansowanym wiekiem. Natomiast wtórna choroba zwyrodnieniowa zawsze jest wywoływana przez konkretny czynnik. Źródło to np. uraz, zakażenie, zaburzenia budowy stawu czy też inne choroby. Na przyspieszenie i zaostrzenie objawów choroby wpływa między innymi osteoporoza czy reumatoidalne zapalenie stawów, a niektórzy są obciążeni genetycznie. Warto również wspomnieć o grupach ryzyka – na tego typu problemy ze stawami mogą być narażone między innymi:

• osoby otyłe, ponieważ wysoka waga bardzo mocno obciąża stawy. Przy większej masie ciała i otyłości ryzyko wystąpienia tej choroby jest kilka razy większe niż przy BMI, które mieści się w normie;
• osoby, które w pracy wykonują powtarzalne czynności, np. podnoszą ciężary, długo stoją, są narażone na wibracje;
• osoby wyczynowo uprawiające sport, zwłaszcza obarczony ryzykiem urazów oraz przeciążeń. Najbardziej narażeni się sportowcy, którzy podnoszą ciężary, uprawiają zapasy, spadochroniarstwo oraz osoby grające w piłkę nożną. Ryzykiem obarczeni są również zawodowi tancerze.

Zwyrodnienie stawów – objawy

Co powinno zaalarmować, że z chrząstką stawową i samymi stawami dzieje się coś niedobrego? Pierwsze objawy bywają zazwyczaj bagatelizowane. Pojawia się bowiem ból stawów – najpierw tylko w trakcie poruszania się, dopiero później także wtedy, kiedy chory odpoczywa. Jeśli tego typu dolegliwości pojawiają się również w nocy czy o poranku, może to świadczyć o zaostrzeniu choroby i wywiązaniu stanu zapalnego. O postępie choroby świadczy również sztywność stawów. Zazwyczaj chorzy doświadczają jej po nocnym spoczynku lub dłuższym bezruchu. Ten stan ustępuje jednak po kilku minutach. Podczas poruszania stawem można usłyszeć charakterystyczne trzeszczenie, strzykanie lub inne nietypowe odgłosy. Świadczy to o ubytku chrząstki i ocieraniu się o siebie powierzchni stawowych. Najbardziej dokuczliwy objaw stanowi jednak ograniczenie ruchomości stawów. Chorzy stopniowo tracą sprawność, trudno im zgiąć kolano czy odwodzić nogę w biodrze. To wynik nie tylko degradacji chrząstki stawu, ale także zaniku mięśni. Nasilenie tych objawów może być spowodowane tworzeniem się tzw. ostróg kostnych. Są to narośle, które powstają w wyniku pękania i kruszenia kości. Zazwyczaj pojawiają się przy stawach palców, powodując ich krzywienie, sztywnienie, obrzęk oraz ból – utrudniają wykonywanie nawet podstawowych codziennych czynności.

Zwyrodnienie stawów – diagnostyka

W przypadku niepokojących objawów zawsze warto zgłosić się do lekarza. Im wcześniej zwyrodnienie stawów zostanie wykryte, tym szybciej będzie można wdrożyć odpowiednie leczenie. Specjaliści kierują się nie tylko objawami, które opisuje im pacjent, ale przede wszystkim zlecają odpowiednie badania. Muszą bowiem zobaczyć obraz zajętego stawu, określić gęstość kości, jak szeroka jest szpara stawowa, a także czy nie pojawiły się osteofity (narośle kostne). Do rozpoznania choroby służą między innymi:

• zdjęcia RTG;
• rezonans magnetyczny;
• tomografia komputerowa;
• badanie USG stawów.

Leki, które mogą pomóc na chorobę zwyrodnieniową stawów

Aby przynieść ulgę w bólu, lekarze mogą przepisać swoim pacjentom odpowiednie leki. Na rynku znajduje się wiele skutecznych środków, pomocnych w uśmierzaniu takich dolegliwości. Należy przy tym pamiętać, by nigdy nie ograniczać się do tego jednego sposobu i korzystać również z innych rozwiązań zalecanych przez specjalistów. Farmaceutyki, które pomagają zmniejszyć objawy choroby, to:

• Aclexa;
• Anapran;
• Arthrotec Forte;
• Aulin;
• Biofenac;
• Chronada;
• Diclac;
• Ketonal Forte;
• Movalis;
• Nimesil;
• Skudexa;
• Structum;
• Tramal Retard 200;
• Ultracod;
• Xefo Rapid;
• Zaldiar.

Jak wygląda leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów?

Leczenie choroby przebiega kilkoma torami, jednak aby złagodzić dolegliwości bólowe, lekarze zalecają utrzymywanie aktywnego trybu życia. Nie można dopuścić do pogłębienia zmian zwyrodnieniowych, dlatego warto dbać o swoją kondycję. Tu wiele zależy od pacjenta, natomiast narzędzia, jakimi dysponują lekarze to przede wszystkim leczenie farmakologiczne oraz operacja.

Leczenie farmakologiczne zwyrodnienia stawów

Jak wspominaliśmy, farmakologia ma przede wszystkim pomóc w wyeliminowaniu bólu. Z tego powodu lekarze nie zaczynają terapii od przepisywania silnych leków przeciwbólowych. Jeśli dolegliwości są odczuwane jako łagodne lub średnie, zwykle ich wybór pada na paracetamol. Dopiero później włączane są niesteroidowe leki przeciwzapalne, które jednak mogą wykazywać sporo działań niepożądanych. Dlatego trzeba przyjmować je zgodnie z zaleceniami lekarza i nie można samodzielnie decydować o dawkowaniu. W przypadku nasilenia bólu sprawdzają się także opioidy, a oprócz tego również siarczan chondroityny lub glukozaminy, poprawiające ruchomość stawu. Natomiast kiedy bólowe objawy choroby nasilają się nie do zniesienia, wtedy lekarz może wykonać punkcję stawu, podając do jego wnętrza sterydy, kwas hialuronowy lub komórki macierzyste. Takie działanie na dłuższy czas przynosi pacjentowi ulgę.

Leczenie operacyjne zwyrodnienia stawów

Bywa, że leki przeciwbólowe przynoszą tylko krótkotrwałą poprawę. Z tego powodu wiele osób decyduje się na leczenie chirurgiczne. Mimo że chrząstka nie ma zdolności do regeneracji, zabiegi ortopedyczne w obrębie stawów kolanowych i biodrowych dają bardzo dobre efekty. Tego typu leczenie przywraca stawom ich prawidłową anatomię, jednak wykonuje się je, kiedy choroba osiąga już bardzo zaawansowane stadium. Operacja zalecana jest w przypadku znacznego ograniczenia aktywności życiowej, a także wówczas, gdy chory nie reaguje na inne formy leczenia. Najczęściej wykorzystywane metody leczenia to:

• zastąpienie chorego stawu protezą;
• artroskopia wykorzystywana w mniej zaawansowanych stadiach choroby, polega na usunięciu narośli;
• wszczepienie chrząstki wyhodowanej poza organizmem w miejscu uszkodzenia.

Jak nie dopuścić do rozwoju choroby zwyrodnieniowej?

Już pierwsze objawy choroby powinny skłonić do zmiany trybu życia. Na początku leczenia lekarze rekomendują przede wszystkim zmniejszenie masy ciała, co pozwoli odciążyć stawy. Już kilka kilogramów na minusie minimalizuje ból każdego stawu i ogranicza konieczność przyjmowania leków przeciwbólowych. Dlatego warto zdecydować się na rehabilitację, ponieważ w przypadku zwyrodnienia stawów ćwiczenia muszą być dobrane tak, by zwiększyły ich ruchomość, a oprócz tego wzmocniły otaczające je mięśnie. Warto również zainteresować się krioterapią – zimne okłady redukują obrzęki, zmniejszają ból, a przede wszystkim pozwalają opanować objawy zapalenia. Podobnie działają stosowane miejscowo ciepłe opatrunki, które rozluźniają mięśnie i łagodzą bolesność stawów.

Zwyrodnienie stawów – profilaktyka

Jeśli pojawiły się symptomy choroby, nie można ich cofnąć. Dzięki wymienionym przez nas sposobom można jednak je opanować i starać się nie dopuścić do dalszego pogłębiania. Alternatywą jest bowiem utrata sprawności oraz uzależnienie od osób z otoczenia. Warto również zrobić wszystko, by nie dopuścić do takiej sytuacji. Przede wszystkim należy wprowadzić w życie zalecenia lekarza i dbać o utrzymanie sprawności fizycznej. Oprócz tego konieczna jest także umiejętność rozróżniania okresu, w jakim znajduje się choroba. Nie zawsze dolegliwości są tak samo przykre. Jednak kiedy się nasilają, warto zadbać o to, by nie nadwyrężać stawu. Pomocne mogą okazać się wszelkiego rodzaju stabilizatory, laski oraz kule. Natomiast na co dzień, kiedy dochodzi do wyciszenia objawów, trzeba bardzo się oszczędzać:

• najlepiej unikać dźwigania ciężarów;
• trzeba zaprzestać czynności, które naruszają chore stawy;
• należy dostosować otoczenie do swojego stanu, na przykład montując poręcze, które ułatwią wstawanie.

Choroba zwyrodnieniowa stawów to dolegliwość, która nie do końca zależy od pacjenta. Można jednak zadbać o swoje zdrowie, utrzymując prawidłową wagę, a także prowadząc aktywny tryb życia. Otyłość to jeden z czynników przyspieszających degradację chrząstki stawowej. Dlatego również zrzucenie zbędnych kilogramów poprawia jakość życia, przywracając większą sprawność i niwelując ból. Oprócz tego na dolegliwości narażone są osoby, które w swojej pracy zawodowej wykonują potwrzalne ruchy – klękają, podnoszą ciężary itp. Zwyrodnienia stawów nie można niestety cofnąć, ale da się je zatrzymać. Pomocna jest w tym przede wszystkim rehabilitacja, można również sięgnąć po leki, które zostaną przepisane przez lekarza. Ostateczne rozwiązanie to operacja, która najczęściej wiąże się z wszczepieniem endoprotezy – jest to zastąpienie chorego stawu sztucznym. Po rekonwalescencji chory odzysykuje utraconą sprawność.