Opryszczka

Opryszczka to powszechne schorzenie wywoływane przez wirusy HSV1 i HSV2 z grupy Herpes simplex virus. Wystarczy raz w życiu zarazić się wirusem, a opryszczka będzie obecna w organizmie przez całe życie. Nawroty choroby można jednak łagodzić za pomocą doustnych leków przeciwwirusowych oraz preparatów nakładanych miejscowo.

Czym jest opryszczka?

Wyróżnia się dwa rodzaje opryszczki w zależności od tego, jaki wirus jest za nią odpowiedzialny:

• HSV-1, nazywany alfa 1;
• HSV-2, nazywany alfa 2.

Uważa się, że z wirusem opryszczki kontakt miało 90% osób mieszkających na terenie Polski. Chociaż u wielu osób nie pojawiły się objawy choroby, to mogą one być nosicielami i zarażać innych. Wirus jest bowiem w stanie pozostawać w stanie uśpienia przez całe życie zarażonego. HSV-1 częściej dostaje się do zwoju nerwu trójdzielnego, a HSV-2 do lędźwiowo-krzyżowego. Jeżeli tak się stanie, dochodzi do reaktywacji i na ciele pojawiają się objawy zapalenia błon śluzowych, skóry oraz innych narządów.

Jakie są rodzaje opryszczki?

Najczęściej spotykaną formą infekcji opryszczkowej jest zapalenie w okolicy ust, nazywane opryszczką wargową. Występują jednak jeszcze inne rodzaje:

• opryszczka narządów płciowych – u kobiet pojawiają się zmiany na wargach sromowych oraz kroczu, u mężczyzn widoczne są wykwity na prąciu;
• zakażenie gardła, błony śluzowej jamy ustnej i migdałków – zmiany występują w momencie, gdy pacjent po raz pierwszy ma kontakt z wirusem. U dzieci pojawiają się na języku i błonie śluzowej. U dorosłych ten rodzaj opryszczki wiąże się z zapaleniem gardła oraz migdałków;
• zapalenie narządu wzroku wywołane opryszczką;
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz opryszczkowe zapalenie mózgu;
• opryszczka skóry w miejscach innych niż twarz i narządy płciowe. Najczęściej zmiany skórne pojawiają się na klatce piersiowej i plecach. Ten wariant to bardzo rzadki typ choroby.

Pierwotne zakażenie opryszczką ma najczęściej bardzo ostry przebieg. U pacjentów odnotowuje się gorączkę, zły nastrój oraz bóle głowy. Nawroty nie są tak ostre i trwają znacznie krócej. Warto zaznaczyć, że bardzo często zdarza się, że objawy pierwotnego zakażenia wirusowego w ogóle nie występują.

Jak dochodzi do zarażenia się wirusem opryszczki?

Opryszczką może zarazić się każdy. Nie ma tutaj znaczenia płeć oraz wiek. Najczęściej do zakażenia dochodzi pomiędzy 1. a 5. rokiem życia, ale zdarzają się przypadki, gdy zachorowanie dotyczy noworodka. Wirus najłatwiej przenosi się poprzez wydzieliny chorego. Zarazić można się również poprzez kontakt z przedmiotami, których dotykał nosiciel wirusa. W czasie kontaktu seksualnego również może dojść do przeniesienia choroby.

Wirus jest obecny w organizmie pacjenta przez całe jego życie. Pewne bodźce mogą doprowadzić do jego reaktywacji, która bardzo często przebiega bezobjawowo. Nie oznacza to, że nie niesie on wtedy żadnego zagrożenia. Choroba może bowiem łatwo przenieść się na innych poprzez ich kontakt z wydzielinami zarażonego. Oto czynniki, które mogą powodować reaktywację opryszczki:

• infekcje górnych dróg oddechowych;
• ciąża;
• spadki odporności;
• duży stres;
• menstruacja;
• wystawienie ciała na intensywne promieniowanie słoneczne;
• odwodnienie;
• urazy okolicy ust.

Objawy opryszczki

Wirus opryszczki może uaktywnić się w związku z przemianami gospodarki hormonalnej w kobiecym organizmie. Dlatego właśnie u kobiet raz w miesiącu mogą pojawiać się wykwity na ustach. Warga zaczyna boleć, pęka, a później widoczne zaczynają być pęcherzyki, które następnie zmieniają się w strupki. Po kilku lub kilkunastu dniach po opryszczce nie ma już śladu i nie pozostawia ona po sobie żadnych blizn. W zakażeniu wirusem opryszczki może dochodzić także do powiększenia węzłów chłonnych.

W rzadszych przypadkach opryszczka objawia się na narządach płciowych. Dochodzi do tego zarówno w przypadku zakażenia pierwotnego, jak i nawrotowego. Te symptomy bardzo często zwiastują ciężki przebieg choroby. Objaw pojawia się najczęściej, gdy miał miejsce kontakt seksualny z nosicielem bezobjawowym. Okres wylęgania się to od 3 do 7 dni. Później pojawiają się bóle głowy oraz wysoka temperatura. U mężczyzn wykwity widoczne są na prąciu lub czasem po wewnętrznej stronie ud, a także na mosznie. U kobiet pojawiają się na wargach sromowych, w pochwie, rzadziej na szyjce macicy. Oprócz tych symptomów mogą wystąpić jeszcze inne. Mowa tutaj o śluzie z cewki moczowej lub powiększonych węzłach pachwinowych. W przypadku zakażenia pierwotnego może dojść do problemów z oddawaniem moczu.

Przy nawracaniu opryszczki wargowej pacjent odczuwa najczęściej pieczenie, swędzenie lub nawet ból w okolicach ust. Grudki przekształcają się w pęcherzyki z treścią surowiczą, a później ropną. Wykwity widoczne są w okolicy czerwieni wargowej. Po kilku dniach rana zaczyna się goić.

Do zakażenia dochodzi najczęściej w czasie, gdy wirus jest w fazie czynnej. W przypadku opryszczki wargowej ryzyko zarażenia znacznie maleje, gdy pojawi się strup.

Powikłania opryszczkowe

Opryszczka przy nawrotach trwa zwykle od czterech do dziesięciu dni. Choroba ma dosyć niską szkodliwość dla zdrowia. Najczęściej kończy jedynie na krostkach i wykwitach skórnych. Nie oznacza to jednak, że można ją bagatelizować. W czasie aktywnej fazy wirusa HSV należy uważać, by ten nie przeniósł się z wargi w okolice oka, bo może to doprowadzić do zapalenia oraz owrzodzenia rogówki, a w efekcie być nawet przyczyną utraty wzroku! Gdy na ustach pojawią się wykwity, trzeba pamiętać o regularnym myciu rąk.

W rzadkich przypadkach wirus opryszczki może wywołać zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenie mózgu. Te schorzenia są bardzo trudne do wyleczenia i związane są z konsekwencjami neurologicznymi. W tym przypadku symptomy mogą przypominać grypę.

Opryszczka jest niebezpieczna dla płodu i noworodków. Należy jednak zaznaczyć, że dla płodu groźniejsze jest zarażenie pierwotne, aniżeli nawrót wirusa. Zarażenie się wirusem w czasie ciąży może doprowadzić do wad płodowych i wielu innych schorzeń rozwojowych u dziecka. Wymienić można wśród nich między innymi padaczkę, zapalenie tęczówek i jaskrę. W najgorszym przypadku wystąpi poronienie lub przedwczesny poród. Jeżeli matka zarazi się wirusem w okresie okołoporodowym, to u dziecka mogą pojawiać się klasyczne objawy opryszczki. Sama infekcja może przebiegać bardzo intensywnie, dynamicznie i przynosi czasami wiele komplikacji.

W przypadku wystąpienia objawów warto udać się do specjalisty. W przypadku osób ze zdrowym układem odpornościowym rokowania są dobre. Śmiertelność opryszczki stoi na bardzo niskim poziomie. Najczęściej umierają na nią noworodki. W przypadku dorosłych przyczyną śmierci najczęściej jest opryszczkowe zapalenie mózgu.

Leczenie opryszczki

Zwykle objawy opryszczki ustępują samoistnie po maksymalnie dwóch tygodniach. Wśród specjalistów nie ma zgody w kwestii tego, czy to zakażenie wirusowe należy leczyć. Pewne jest natomiast, że zastosowanie leków przeciwwirusowych oraz innych preparatów pozwala na szybsze ustąpienie objawów. Leki sprawią, że komfort pacjenta znacznie wzrośnie. Opryszczka wargowa może być leczona samodzielnie, ale nie przyniesie to tak szybkich efektów jak leczenie specjalistyczne. Jeżeli objawy nasilają się, zamiast maleć, to konieczne będzie udanie się do lekarza.

Leki doustne na opryszczkę

Opryszczka wargowa może być leczona miejscowo lub doustnie. Nie istnieje jednak lek, który doprowadzi do całkowitego wyeliminowania wirusa. Najlepiej z łagodzeniem objawów radzą sobie leki przeciwwirusowe na receptę. Za ich sprawą można bardzo ograniczyć namnażanie się wirusów. Najczęściej stosowany jest acyklowir, czasem walacyklowir. Ten pierwszy lek jest bardzo bezpieczny i jednocześnie skuteczny. Lekarstwo należy jednak przyjąć jak najszybciej po pojawieniu się pierwszych objawów. Czas trwania terapii z jego zastosowaniem to 5 dni. Zwykle leczenie farmakologiczne pozwala skrócić czas występowania objawów o dzień lub dwa dni.

Leki miejscowe na opryszczkę

Na opryszczkę stosuje się także leki miejscowe. Mają one zwykle postać maści, kremów lub żeli. W ich składzie są substancje przeciwwirusowe i sterydy. Warto zaznaczyć, że terapia lekami doustnymi jest skuteczniejsza niż leczenie miejscowe. Na ten rodzaj terapii decydują się osoby, które z jakiegoś powodu nie chcą przyjmować tabletek.

Pacjenci często decydują się także na specjalne plastry na opryszczkę. Maskują one miejsca wykwitów skórnych i łagodzą objawy. Jest to bardzo wygodne rozwiązanie, ale jego skuteczność wciąż jest niższa niż leczenie za pomocą tabletek.

Leki, które mogą pomóc na opryszczkę

Najczęściej przepisywanymi lekami na opryszczkę są:

• Clobederm;
• Heviran;
• Hascovir;
• Zovirax-Duo;
• Viru-POS.

Czy zakażenia opryszczką można uniknąć?

Współczesna medycyna nie zna sposobu na całkowite wyleczenie opryszczki. Bardzo trudno jest również zabezpieczyć się przed zakażeniem. Ryzyko transmisji wirusa może się zmniejszyć dzięki dokładnemu przestrzeganiu zasad higieny. Unikanie ryzykownych stosunków seksualnych również może sprawić, że prawdopodobieństwo zakażenia będzie niższe.

Pacjenci, którzy chcą uniknąć nawrotów choroby, powinni dbać o swój układ immunologiczny. Dobrym wyborem będzie odpowiednia dawka aktywności fizycznej oraz wprowadzenie w życie zdrowej diety. W okresie letnim trzeba unikać wystawiania ciała na promieniowanie słoneczne.

Jeżeli choroba ma częste tendencje nawrotowe, wówczas należy profilaktycznie przyjmować leki przeciwwirusowe. Taka kuracja może trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat.

Domowe sposoby na opryszczkę

Domowe leczenie opryszczki może dać dobre rezultaty, ale nie będzie tak skuteczne jak tabletki. Łagodny przebieg zakażenia można leczyć za pomocą maści z tlenkiem cynku. Niektóre osoby bardzo cenią sobie okłady z ziół. Takie działania na pewno nie powinny pogorszyć stanu zdrowia pacjenta.

Opryszczka bywa dla wielu osób wstydliwym schorzeniem. Należy jednak pamiętać, że na tę chorobę cierpi naprawdę wiele osób. Jeżeli nie radzisz sobie z wirusem domowymi sposobami, zdecydowanie warto udać się po specjalistyczną pomoc. Leczenie farmakologiczne potrafi być naprawdę skuteczne!