Zapalenie zatok szczękowych – przyczyny, objawy, leczenie

Zatoki to wypełnione powietrzem jamy położone we wnętrzu kości twarzoczaszki. Zatoki szczękowe rozciągają się po obu stronach twarzy, od korzeni zębów górnych przez dno oczodołu do jam nosa. Usuwanie wydzieliny z tych miejsc jest szczególnie utrudnione, co zwiększa ryzyko rozwoju stanu zapalnego. Bliskie sąsiedztwo zębów sprawia, że infekcja w obrębie zatok może być skutkiem nieleczenia próchnicy, ale także powikłaniem leczenia kanałowego lub ekstrakcji zęba. Zapalenie zatok szczękowych wywołuje również alergia, przeziębienie czy grypa. Wirusowe zapalenie ulega niekiedy nadkażeniu i przechodzi w infekcję bakteryjną. Leczenie schorzenia uzależnione jest od przyczyny i objawów.

Zapalenie zatok szczękowych – objawy stanu zapalnego

Pierwszym symptomem mogącym świadczyć o rozwoju stanu zapalnego w obrębie zatok jest ból głowy. Zapalenie zatok szczękowych charakteryzują dolegliwości bólowe w okolicy oczodołu, a dokładnie – w górnej części policzka oraz czoła. Ból zatokowy nasila się podczas schylania oraz przy każdym większym wysiłku. Jest też odczuwany podczas ostukiwania i dotykania tej okolicy. Chory skarży się na uczucie zatkania nosa i niemożność oczyszczenia go z wydzieliny. Źródło problemu to obrzęk błony śluzowej i zablokowanie ujścia zatoki do jamy nosa. Na skutek ich zamknięcia śluz gromadzi się w przestrzeniach zatok. Ból powodowany jest też przez podciśnienie, które wytwarza się, ponieważ powietrze nie może swobodnie odpływać z zatok.

Inne objawy zapalenia zatok to gorączka lub stan podgorączkowy, złe samopoczucie, senność, zmęczenie oraz katar spływający po tylnej ścianie gardła, który powoduje podrażnienia i wywołujący kaszel. W przypadku infekcji zatok szczękowych może pojawić się ból zęba, opuchlizna policzka – jeśli ma podłoże zębopochodne, objawy obejmują najczęściej jedną stronę twarzy. Chorobie towarzyszy upośledzenie lub utrata węchu.

Zapalenie zatok szczękowych – leczenie infekcji

Leczenie infekcji zależy od rodzaju zapalenia oraz objawów. W przypadku zapalenia bakteryjnego stosowane są antybiotyki. Może to być:

• Zinnat;
• Augmentin;
• Duomox;
• Bioracef;
• Amoksiklav;
• Ospamox;
• Levalox;
• Ramoclav.

Antybiotyki mogą działać ogólnoustrojowo lub miejscowo. Nigdy nie należy stosować ich na własną rękę i bez porozumienia z lekarzem. Antybiotyki wydawane są na receptę, dlatego chory musi udać się do przychodni lub skorzystać z telekonsultacji, podczas której zostanie wystawiona e-recepta oraz będzie wypisane zwolnienie lekarskie online. Zapalenie zatok szczękowych może wiązać się z bardzo uciążliwymi i nieprzyjemnymi dolegliwościami, które uniemożliwiają normalne funkcjonowanie, dlatego warto przez kilka dni pozostać w domu.

W przypadku infekcji spowodowanej alergią podawane są preparaty przeciwhistaminowe, przeciwalergiczne. W wielu przypadkach wystarczy leczenie objawowe – płukanie zatok i jam nosowych (pomagające udrożnić nos), inhalacje z wykorzystaniem olejków eterycznych lub ziół, nawilżanie i oczyszczanie nosa i zatok solą fizjologiczną lub morską. Stosowane są również krople do nosa, które znoszą uczucie zatkania, działają obkurczająco na naczynia śluzówki. Na dolegliwości bólowe pomagają niesteroidowe leki przeciwzapalne i przeciwbólowe. Z kolei leki mukolityczne zmniejszają lepkość śluzu, a tabletki do ssania pomogą na podrażnione gardło. Niekiedy w leczeniu stanów zapalnych zatok stosowane są również leki sterydowe.

Zębopochodne zapalenie zatok szczękowych

Szacuje się, że zębopochodne zapalenie zatok szczękowych dotyka 1 na 10 osób ze stanem zapalnym w obrębie szczęki. Najczęściej spowodowane jest chorobami zębów, przyzębia, niewłaściwym leczeniem kanałowym lub wyrwaniem. Wierzchołki korzeni górnych zębów znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie zatok, w szczęce natomiast położona jest kość gąbczasta, która ułatwia przenikanie bakterii z jamy ustnej do przestrzeni zatoki. Do powikłań dochodzi najczęściej podczas wyrywania zęba.

Głównym powodem jest tzw. przetoka ustno-zatokowa, która wymaga interwencji chirurgicznej. Powstanie przetoki jest możliwe w sytuacji usuwania torbieli korzeni zębowych, różnych zmian w obrębie kości, dłutowania korzeni. Nieleczona przetoka może doprowadzić do zapalenia opon mózgowych, dlatego konieczne jest jak najszybsze jej zaleczenie. Zabieg polega na zaszyciu zębodołu i zamknięciu połączenia pomiędzy zatoką szczękową a jamą ustną.

Zapalenie zatok szczękowych wywołane wyrwaniem zęba leczy się podobnie jak każdy inny stan zapalny zatok – antybiotykami (podłoże bakteryjne), lekami przeciwbólowymi, przeciwzapalnymi, sterydami, lekami antyalergicznymi. Stosuje się inhalacje, płukanie zatok, krople do nosa. W przypadku przetoki konieczny jest zabieg chirurgiczny, a jeśli przyczyną są kłopoty ze źle zaleczonym zębem, należy ponownie przeprowadzić leczenie kanałowe.

Zapalenie zatok szczękowych jako rodzaj przewlekłego zapalenia zatok

Ból głowy nasilający się przy schylaniu, niedrożny nos, wydzielina to najczęstsze objawy zapalenia zatok. Jeśli trwają krócej niż 12 tygodni i mijają całkowicie, mówi się o ostrym zapaleniu zatok. W przypadku utrzymywania się symptomów powyżej 12 tygodni pod uwagę brane jest tzw. przewlekłe zapalenie zatok. Chroniczny stan zapalny zazwyczaj dotyczy zatok szczękowych oraz sitowych. Charakterystyczne jest występowanie okresów zaostrzeń i remisji. Jak przebiega leczenie? Jest to połączenie antybiotykoterapii i leczenia objawowego (rozrzedzanie wydzieliny, oczyszczanie zatok i nosa, obkurczanie śluzówki).

Bardzo często zdarza się jednak, że podjęte działania nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. W takiej sytuacji niezbędne jest leczenie chirurgiczne – usuwa się chorobowo zmienione fragmenty tkanek i wytwarza drożne połączenie między zatoką a jamą nosa. Zabieg poprzedzony jest dokładną diagnostyką, przede wszystkim obrazową (tomografia komputerowa). Przewlekłe zapalenie zatok szczękowych może świadczyć także o wadach anatomicznych lub polipach.

Zapalenie zatok szczękowych – pozostałe przyczyny choroby

Do zapalenia zatok szczękowych często dochodzi u chorych, którzy zmagają się z nawracającymi infekcjami układu oddechowego, alergicznym nieżytem nosa i astmą oskrzelową. Prawdopodobieństwo zachorowania zwiększa się też w przypadku osób palących papierosy i pływających. Przewlekłe zapalenie występuje z mniejszym natężeniem, ale dłużej trwa. Konsekwencje nieleczenia zapalenia zatok mogą być bardzo poważne, dlatego nigdy nie należy bagatelizować dolegliwości i unikać wizyty u lekarza.

Możliwe powikłania

Nieleczone zapalenie zatok i zwlekanie z wizytą u lekarza może doprowadzić do poważnych powikłań. Wśród najważniejszych wymienia się m.in. zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie tkanek oczodołu, wytrzeszcz oczu, zaburzenia widzenia, zakrzepicę zatoki jamistej, zapalenie kości ścian zatoki.

Choć najczęściej rozwija się wirusowe zapalenie, bardzo szybko może dojść do nadkażenia. Warto pamiętać, że za chorobę mogą odpowiadać nie tylko wirusy, lecz także bakterie i grzyby. Jak powinny postępować osoby zmagające się z dolegliwościami zatok? W każdym przypadku, niezależnie od tego, czy problem dotyczy zatok szczękowych, czołowych, sitowych czy klinowych, konieczne jest leczenie objawowe. Na początku warto wypróbować domowe sposoby radzenia sobie z bólem i zatkanym nosem (płukanie jamy nosowej, zatok, inhalacje, krople do nosa itp.). Jeśli zastosowane metody zawiodą, należy przeprowadzić diagnostykę i zastosować specjalistyczne leczenie. W przypadku silnego bólu głowy i zatoki (chory nie może się pochylać, dźwigać) może być wskazane jej nakłucie. Gdy problem uniemożliwia pracę, rozsądne rozwiązanie stanowi L4 online.

Zapalenie zatok to nieprzyjemna dolegliwość, której nie należy ignorować. Każdą przedłużającą się infekcję warto skonsultować ze specjalistą. Trzeba też pamiętać, że istnieją sposoby przeciwdziałania infekcjom i leczenia ich na początkowym etapie. Dobrze jest je wykorzystywać, gdy pojawią się pierwsze niepokojące symptomy.