Histamina – alergia oraz nietolerancja. Czym jest uczulenie na histaminę?

• Alergia i nietolerancja histaminy to dwa różne zjawiska!
• Histamina pełni bardzo ważne funkcje w organizmie.
• Niektóre produkty spożywcze powodują wzrost stężenia histaminy.
• Nietolerancja objawia się podobnie jak alergia.
• Leczenie w obu przypadkach może opierać się na farmakoterapii.
• Kluczowe znaczenie ma dieta.
• Oba zaburzenia należy zdiagnozować i leczyć.

Czym jest histamina?

Histamina jest aminą biogenną. To związek chemiczny naturalnie występujący w licznych komórkach organizmu. Jest ona obecna również w części pokarmów, m.in. serach, wędlinach (głównie długo dojrzewających jak np. salami), owocach morza, alkoholu (wino, szampan), pomidorach, czekoladzie. Histamina pełni ważną funkcję w naszym organizmie – przyspiesza gojenie ran, wpływa na napięcie mięśni gładkich, ale przede wszystkim jest odpowiedzialna za powstawanie stanów zapalnych i reakcji alergicznych. Histamina może również wpływać na samopoczucie i zachowanie, ponieważ działa jak neuroprzekaźnik w mózgu. Inne zadania histaminy to:

• regulowanie pracy układu pokarmowego – stymulowanie produkcji kwasu solnego, inicjowanie skurczów jelit, przyspieszanie trawienia;
• regulowanie cyklu snu i czuwania;
• regulowanie procesów odpornościowych;
• stymulowanie produkcji cytokin. 

Histamina jest magazynowana w mastocytach, bazofilach, ale także w limfocytach i płytkach krwi. Działa ona za pomocą specjalnych receptorów, które mają odbierać wysyłane przez nią bodźce. W ludzkim organizmie znajduje się kilka typów receptorów histaminowych, które zlokalizowane są w różnych miejscach – naczyniach krwionośnych, sercu, ośrodkowym układzie nerwowym, żołądku, macicy, drogach oddechowych, przewodzie pokarmowym, szpiku kostnym. Mimo że histamina występuje w organizmie w niewielkich ilościach, pełni w organizmie bardzo ważne funkcje. 

Histamina uwalniania jest pod wpływem różnych czynników, np. zmiany temperatury, leków, alkoholu, niektórych pokarmów, jadu owadów, toksyn. Zjawisko to zachodzi również w przypadku reakcji alergicznej. To właśnie na skutek uwolnienia histaminy dochodzi do rozwoju objawów typowych dla alergii – pojawia się wodnisty katar, kaszel, łzawienie i zaczerwienienie oczu, świąd, uczucie duszności.

Czym jest nietolerancja histaminy?

Właściwe stężenie histaminy ma bardzo duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ulega ona rozłożeniu pod wpływem diaminooksydazy, czyli enzymu DAO, niestety dość często można się spotkać z sytuacją, że enzym wykazuje zbyt niską aktywność, nie radzi sobie z rozkładem histaminy, w wyniku czego dochodzi do rozwoju nietolerancji. Może również dojść do niedoboru enzymu – w tej sytuacji histamina odkłada się w organizmie, przedostaje do krwiobiegu przez błonę śluzową i  wywołuje objawy przypominające alergię (dlatego zaburzenia te są ze sobą często mylone). Nietolerancja histaminy bywa też nazywana pseudoalergią. Symptomy mogą być bardzo łagodne, ale również nasilone. Nieprzyjemne objawy to:

• wodnisty katar, kichanie;
• pokrzywka, wysypka, zaczerwienienie, świąd skóry;
• zaczerwienienie, łzawienie i świąd oczu;
• kaszel, duszności;
• bezsenność;
• bóle głowy;
• bóle brzucha, biegunki.

Ta różnorodność objawów sprawia, że chory może korzystać z pomocy lekarzy różnych specjalizacji, trudno jest jednak znaleźć prawdziwą przyczynę dolegliwości. Jeśli obserwujesz u siebie podobne symptomy, skonsultuj się z lekarzem. Na początek może to być telekonsultacja. Lekarz zbierze wywiad, zleci badania, ma także możliwość wystawić L4 online oraz receptę (e-recepta). Konieczne może być różnicowanie nietolerancji z alergią. Największą grupą osób z nietolerancją laktozy są kobiety w wieku około 40 lat.

Diagnostyka nietolerancji histaminy

Jak wygląda diagnostyka? Rozpoznanie nietolerancji histaminy nie jest trudne. Zaburzenie można podejrzewać, jeśli testy alergiczne są ujemne, a występują objawy łudząco przypominające objawy alergii, czy pacjent ma problemy ze snem mimo przyjmowania leków nasennych. W takich sytuacjach zaleca się wykonanie badania aktywności enzymu DAO, zmierzenie stężenia histaminy w surowicy krwi. Lekarze sugerują sprawdzenie poziomu witaminy B6, miedzi i cynku, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania enzymu DAO. 

Poszukując przyczyny dolegliwości, należy wykluczyć również pewne schorzenia, np. zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego.  Potwierdzona nietolerancja histaminy wymaga wdrożenia właściwego leczenia – specjalista wypisze receptę, L4 (zwolnienie lekarskie online), podpowie, jak powinna wyglądać dieta. 

Nietolerancja histaminy – leczenie

Pierwszym krokiem w leczeniu nietolerancji jest odstawienie produktów bogatych w histaminę. W przypadku nietolerancji zaleca się rezygnację ze spożywania kiszonek, czekolady, owoców morza, serów pleśniowych, czy picia czerwonego wina oraz szampana. Niekiedy lekarz może zalecić przyjmowanie leków przeciwhistaminowych, stosowanych także w leczeniu alergii:

• Zyrtec;
• Hitaxa;
• Clatra.

Dostępny jest także suplement DAO, jednak można go przyjmować tylko w uzasadnionych przypadkach. O leczeniu powinien zadecydować lekarz. Konieczna może być również suplementacja witaminy B6, C oraz miedzi. Najbardziej terapeutyczne działanie ma jednak dieta niskohistaminowa.

Histamina – alergia. Jaka jest zależność?

Jak jeszcze działa histamina? Alergia to reakcja na alergeny, które wniknęły do organizmu. Histamina pełni tu niezwykle ważną funkcję, jest mediatorem reakcji zapalnej, jej zadaniem jest obrona organizmu przed potencjalnym zagrożeniem. Uwolniona histamina pobudza receptory histaminowe, co skutkuje odpowiedzią w postaci świądu nosa, kichania, łzawienie oczu, wysypki, czy kaszlu. Objawy mogą być różnorodne i zależą od tego, który receptor histaminowy zostanie pobudzony. Najczęściej jest to receptor H1 znajdujący się w układzie oddechowym, ośrodkowym układzie nerwowym i naczyniach krwionośnych. Jego pobudzenie prowadzi do zwiększenia przepuszczalności naczyń krwionośnych, skurczu mięśni gładkich oskrzeli, pobudzenia zakończeń nerwów czuciowych. 

Alergię diagnozuje się wykonując testy skórne oraz badając poziom przeciwciał IgE. Istotne znaczenie ma również wywiad lekarski. Leczenie choroby polega na podawaniu leków przeciwhistaminowych, niekiedy kortykosteroidów, leków zmniejszających przekrwienie błony śluzowej. Mogą to być tabletki, krople i spraye do nosa, preparaty do oczu. 

W przypadku zaobserwowania u siebie opisanych objawów należy skontaktować się z lekarzem. Konieczne jest sprawdzenie, czy pacjent zmaga się z alergią, czy też nietolerancją histaminy. 

Co wpływa na zwiększenie stężenia histaminy we krwi?

Kiedy może dojść do zwiększenia ilości histaminy w organizmie? Przyczyną może być spożycie pokarmów zawierających histaminę, ale również dysfunkcje enzymatyczne (enzym DAO, HNMT) oraz wiele innych:

• przyjmowanie niektórych leków – przeciwdepresyjnych, antybiotyków, aspiryny, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, preparatów na nadciśnienie;
• choroby układu pokarmowego;
• stres.

Produkty o dużej zawartości histaminy, które mogą powodować wzrost stężenia substancji we krwi i być powodem objawów nietolerancji to:

• drożdże;
• sery dojrzewające;
• kiszonki;
• wędzonki – kiełbasa, szynka, boczek;
• owce morza;
• ocet;
• konserwy rybne.

Należy również wymienić grupy produktów, których spożycie może spowodować zwiększone wydzielanie histaminy i występowanie objawów zatrucia histaminą – owoce cytrusowe, kakao, czekolada, pomidory oraz orzeszki ziemne. Niektóre produkty mogą zakłócać działanie enzymów odpowiedzialnych za rozkładanie histaminy. Do tej grupy należą m.in.: 

• szpinak;
• bakłażan;
• truskawki;
• zielona i czarna herbata;
• yerba mate;
• napoje energetyczne;
• alkohol (czerwone wino, piwo, szampan).

Histamina – alergia, nietolerancja

Nietolerancja histaminy może być wrodzona lub nabyta. Co ciekawe, u kobiet z nietolerancją objawy mogą korelować z fazą cyklu oraz powodować bolesne miesiączki. Te same panie będą odczuwały mniejsze dolegliwości w czasie ciąży, ponieważ łożysko jest źródłem enzymu DAO. W przypadku nietolerancji histaminy podobnie jak przy alergii konieczna jest konsultacja ze specjalistą i podjęcie właściwych działań. 

Zarówno objawy nietolerancji histaminy, jak i symptomy wskazujące na alergię są podobne i mogą znacznie pogorszyć komfort życia chorego. Dlatego nie warto zwlekać z szukaniem pomocy u specjalisty. Zwłaszcza że w dość prosty sposób można poradzić sobie z dolegliwościami.