Antykoncepcja hormonalna

Musisz kontynuować leczenie, a zabrakło Ci tabletek, które stosujesz? Odbierz w kilka minut e-receptę na niezbędne leki!

Antykoncepcja hormonalna to jeden ze sposobów na odpowiedzialne planowanie rodziny. Medycyna i nauka pozwalają na wybór odpowiedniej antykoncepcji spośród wielu metod, dzięki czemu pary nie muszą być skazane na prowadzenie tzw. kalendarzyka małżeńskiego lub na stosunek przerywany, którego skuteczność jest wątpliwa. Jedną z popularnych opcji zabezpieczenia przed niechcianą ciążą jest antykoncepcja hormonalna, a przede wszystkim tabletki antykoncepcyjne. Ponieważ współczesny rynek oferuje szeroki wachlarz tego typu preparatów, wybór stosownego środka zazwyczaj leży w gestii lekarza, który proponuje najlepsze rozwiązanie w oparciu o historię zdrowotną pacjentki oraz badania diagnostyczne. Co należy wiedzieć o antykoncepcji hormonalnej? Jak wybrać najlepszą metodę zabezpieczenia przed ciążą?

Spis treści

Co to jest antykoncepcja hormonalna i co należy wiedzieć przed jej zastosowaniem?
Jakie są rodzaje antykoncepcji hormonalnej i jak ją prawidłowo wybrać?
Jak wygląda działanie tabletek antykoncepcyjnych?
Wady i zalety przyjmowania antykoncepcji hormonalnej
Mechanizm działania tabletek z placebo i tabletek z przerwą
Co wpływa na prawidłowe działanie tabletek antykoncepcyjnych?
Zestawienie innych metod antykoncepcyjnych

Co to jest antykoncepcja hormonalna i co należy wiedzieć przed jej zastosowaniem?

W dzisiejszych czasach dostępne są różnorodne środki antykoncepcji hormonalnej, które skutecznie zabezpieczają przed niechcianą ciążą. Wśród nich prym wiodą tabletki antykoncepcyjne. Reguła działania antykoncepcji hormonalnej, niezależnie od rodzaju dobranej metody, w wielu przypadkach jest taka sama – przekazuje do kobiecego organizmu odpowiednią dawkę syntetycznych hormonów, dzięki czemu wstrzymuje owulację i niekiedy zmienia konsystencję wydzieliny śluzowej, by uniemożliwić plemnikom głębsze wnikanie. Warto pamiętać, że tego typu środki hormonalne stosuje się nie tylko jako metodę zapobiegania ciąży, ale również w leczeniu niektórych problemów zdrowotnych, np. w przypadku zaburzeń menstruacyjnych, czy endometriozy.

Jakie są rodzaje antykoncepcji hormonalnej i jak ją prawidłowo wybrać?

Wśród rodzajów antykoncepcji hormonalnej wymienić można preparaty do stosowania doustnego, czyli tabletki antykoncepcyjne oraz inne metody, do których zaliczyć można plastry antykoncepcyjne, krążki i wkładki domaciczne, implanty do stosowania pod skórą, a nawet zastrzyki. Chociaż widać znaczącą różnicę między tymi metodami, łączy je podobna zasada działania – ich celem jest dostarczenie do kobiecego organizmu syntetycznych hormonów, które zapobiegają zapłodnieniu, spowalniając owulację. Aby wybrać odpowiedni dla siebie środek antykoncepcyjny wskazana jest konsultacja z lekarzem, który przeprowadzi wywiad medyczny i na tej podstawie zaproponuje najlepsze rozwiązanie. Przed wizytą u specjalisty warto sprawdzić koszty wybranych kuracji hormonalnych, ponieważ może się okazać, że antykoncepcja długoterminowa będzie korzystniejsza pod względem finansowym od preparatów, które trzeba stosować i kupować regularnie.

Jak wygląda działanie tabletek antykoncepcyjnych?

Tabletki antykoncepcyjne stosowane doustnie zapobiegają nieplanowanemu poczęciu poprzez stopowanie owulacji, a w niektórych przypadkach zmieniając gęstość śluzu w celu zablokowania plemnikom możliwości przedostania się dalej w kierunku komórki jajowej. Na rynku dostępne są dwa rodzaje tabletek antykoncepcyjnych: jednoskładnikowe (minipigułki) i dwuskładnikowe (wśród nich wyróżnić można tabletki jednofazowe, dwufazowe i trójfazowe). Rozpoczęcie kuracji hormonalnej polegającej na zażywaniu tabletek antykoncepcyjnych, ich przypuszczalna zmiana, a także całkowite odstawienie zawsze powinny być konsultowane ze specjalistą znającym historię zdrowotną pacjentki. Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych bez porozumienia z lekarzem może skutkować poważnymi komplikacjami zdrowotnymi. Jednoskładnikowe tabletki antykoncepcyjne to tabletki zawierające w swoim składzie tylko jeden hormon – progestagen – którego działanie może spowalniać owulację i równocześnie wpływa na konsystencję śluzu, blokując w ten sposób ruch plemników w drogach rodnych kobiety. Natomiast tabletki dwuskładnikowe są złożone z dwóch hormonów: syntetycznego progesteronu i syntetycznego estrogenu. Wśród nich można wyróżnić pigułki dwuskładnikowe jednofazowe o tym samym składzie, pigułki dwuskładnikowe dwufazowe, posiadające takie samo stężenie estrogenów, ale charakteryzujące się różnym stężeniem progestagenu oraz pigułki dwuskładnikowe trójfazowe, różniące się stężeniem obu tych hormonów. Zaleca się stosowanie pierwszego rodzaju tabletek przede wszystkim kobietom w okresie laktacji, ponieważ nie mają one w swoim składzie estrogenów. Tabletki dwuskładnikowe jednofazowe zwykle są zalecane młodym kobietom, ponieważ cechują się najmniejszą dawką hormonów. Natomiast tabletki dwufazowe i trójfazowe są stosowane w okresie menopauzalnym.

Wady i zalety przyjmowania antykoncepcji hormonalnej

Niewątpliwą zaletą antykoncepcji hormonalnej dla osób, które chcą świadomie planować powiększenie rodziny, jest z pewnością ochrona przed niechcianą ciążą. Antykoncepcja hormonalna bywa również pomocna w leczeniu dolegliwości związanych z nieregularnym miesiączkowaniem, endometriozą, zespołem policystycznych jajników, a nawet problemów z trądzikiem. Warto jednak pamiętać, że przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej niesie ze sobą ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. Z tego względu decyzja o jej stosowaniu powinna być świadoma i skonsultowana z lekarzem. Stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej najczęściej może wiązać się z wystąpieniem: spadku libido, nadwrażliwości piersi, wahań nastroju, zmian skórnych, nudności, zatrzymania nadmiaru wody w organizmie, wahań masy ciała, zakrzepicy oraz komplikacji sercowo-naczyniowych. Przed rozpoczęciem przyjmowania przepisanego preparatu należy zapoznać się z ulotką producenta dołączoną do opakowania, w której opisane są wszelkie możliwe działania niepożądane mogące wystąpić podczas używania konkretnego preparatu. Istotne jest to, że antykoncepcja hormonalna nie jest rozwiązaniem dla każdego. Niewskazane jest jej stosowanie u osób zmagających się z nowotworami, zakrzepicą, chorobami wątroby, nadciśnieniem i nieprawidłowościami sercowo-naczyniowymi. Właśnie z tego względu antykoncepcja hormonalna jest dostępna wyłącznie na receptę, do której wystawienia konieczny jest rzetelny wywiad medyczny, a niekiedy również badania laboratoryjne.

Mechanizm działania tabletek z placebo i tabletek z przerwą

Schemat stosowania tabletek antykoncepcyjnych zależy przede wszystkim od ich rodzaju. Aby były one skuteczne, ważne jest ich regularne przyjmowanie. Opakowanie tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych składa się z 28 pigułek czynnych, które należy zażywać codziennie o stałych porach. W przypadku kuracji tym preparatem nie robi się przerwy między blistrami i nie używa się tzw. tabletek placebo. Po skończeniu starego opakowania tabletek, następnego dnia rozpoczyna się nowe opakowanie. Wadą tej metody antykoncepcyjnej jest nieregularność występowania krwawień i plamień. Opakowanie tabletek dwuskładnikowych zawiera 21 tabletek z substancją czynną. W przypadku kuracji hormonalnej tym preparatem możliwe są 2 sposoby jego stosowania: albo po zażyciu 21 pigułek czynnych robi się 7 dni przerwy i po tym okresie rozpoczyna się nowe opakowanie preparatu, albo zażywa się 7 tabletek placebo, które nie mają żadnego zastosowania farmakologicznego, ale dzięki nim łatwiej jest zachować pełną regularność w przyjmowaniu antykoncepcji. W okresie stosowania tabletek standardowa miesiączka nie występuje z powodu zahamowania owulacji. W czasie przerwy między opakowaniami lub w czasie stosowania tabletek placebo występuje tzw. krwawienie z odstawienia, które charakteryzuje się mniejszą intensywnością od „normalnego” okresu.

Co wpływa na prawidłowe działanie tabletek antykoncepcyjnych?

Na skuteczność działania tabletek antykoncepcyjnych wpływa przede wszystkim regularność ich stosowania. Przyjmowanie pigułek według zalecanego harmonogramu jest kluczowe. W przypadku pominięcia wskazanej dawki preparatu, należy ją przyjąć jak najszybciej – najlepiej w ciągu pierwszych 12 godzin. Ryzyko zapłodnienia w tym czasie warto zmniejszyć poprzez zastosowanie antykoncepcji mechanicznej (prezerwatywa). Efektywność działania antykoncepcji hormonalnej przyjmowanej doustnie mogą zaburzyć również inne leki, np. antybiotyki, antydepresanty, ale również niektóre preparaty ziołowe. Zaleca się także ostrożne korzystanie ze środków przeczyszczających oraz witaminy C.

Zestawienie innych metod antykoncepcyjnych

Ogromną zaletą stosowania tabletek antykoncepcyjnych jest ich wysoka skuteczność (pod warunkiem, że przyjmuje się je regularnie i zgodnie z zaleceniami lekarza). Ponieważ uważa się je za bardzo efektywny środek służący zabezpieczeniu przed niechcianą ciążą, należą do najpopularniejszych metod świadomego planowania rodziny. Ich wadą jest jednak to, że nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Dlatego w przypadku kontaktów seksualnych z wieloma partnerami zaleca się stosowanie dodatkowej antykoncepcji mechanicznej w postaci prezerwatywy. Badania dowodzą, że skuteczniejsze od antykoncepcji doustnej są hormonalne implanty antykoncepcyjne oraz wkładki domaciczne, tzw. spirale. Jednak ich zastosowanie wiąże się z ingerencją medyczną, której nie każda kobieta jest się w stanie poddać. Podobnie jest z wazektomią u mężczyzn. Biorąc pod uwagę powyższe metody, można stwierdzić, że pigułki antykoncepcyjne są skuteczną metodą chroniącą przed zapłodnieniem. Co prawda (w odróżnieniu od prezerwatyw) nie są tak łatwo dostępne, bo można je nabyć w aptece wyłącznie na receptę, ale nie wiążą się z zabiegiem medycznym, a prawidłowo dobrane i stosowane nie powodują wielu skutków ubocznych i zapewniają wysoką skuteczność działania.

Musisz kontynuować leczenie, a zabrakło Ci tabletek, które stosujesz? Odbierz w kilka minut e-receptę na niezbędne leki!