Alergia

Alergię można uznać za najbardziej rozpowszechnioną chorobę cywilizacyjną. Przypadłość dotyka bardzo dużą część populacji. Nie ma tu znaczenia wiek, płeć czy miejsce zamieszkania. Alergię można określić jako nadmierną reakcję organizmu na kontakt z alergenem, któremu towarzyszy szereg uciążliwych objawów. Uczuleniu da się zaradzić, pod warunkiem że będzie prawidłowo rozpoznane i zostanie wdrożona farmako- i immunoterapia.

Czym jest alergia?

Według najprostszej definicji alergia to nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na substancje i czynniki, które występują w otoczeniu. Dla zdrowego człowieka kontakt z nimi jest obojętny, natomiast u chorego wywołuje serie niepożądanych symptomów. Uczulenie pojawia się wtedy, gdy układ immunologiczny zdecyduje, że alergen, z jakim właśnie miał kontakt, jest groźny dla zdrowia. Podejmuje więc działania mające na celu zabezpieczenie i ochronę organizmu. Wtedy występuje wiele różnych symptomów, z których najbardziej charakterystycznymi są wysypki skórne, katar, astma, dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Objawy w dużej mierze zależą od alergenu, z jakim zetknęła się osoba uczulona.

Najczęściej spotykane alergeny

Alergeny można podzielić na kilka rodzajów. Do najczęściej spotykanych należą wziewne, pokarmowe oraz kontaktowe. Niektóre z nich doskwierają alergikom przez cały rok, natomiast inne sprawiają kłopot tylko sezonowo. Co warto wiedzieć o substancjach uczulających, z którymi ludzie stykają się niemal codziennie?

Alergeny wziewne – charakterystyka i przykłady

Na kontakt z tego typu czynnikami pacjenci narażeni są zarówno w domu, jak i na zewnątrz. Drobne cząsteczki unoszą się w powietrzu, a następnie przedostają się do dróg oddechowych. W efekcie powodują pieczenie oczu czy wywołują katar albo kaszel. Najgroźniejszymi alergenami są pyłki traw, drzew i innych roślin. Natomiast w pomieszczeniach uczulać mogą roztocza kurzu domowego, zwierzęta, a także pleśń. W tym przypadku można mówić również o alergii całorocznej, gdy alergik przez cały czas narażony jest na czynnik wywołujący reakcję alergiczną. Jeśli natomiast myślimy o alergii na pyłki, wtedy mamy do czynienia z przypadłością występującą sezonowo – w miesiącach najbardziej intensywnego pylenia.

Alergeny pokarmowe – co wywołuje reakcję?

Uczulać mogą również pokarmy. Są to między innymi białka zwierzęce, na przykład takie, które występują w mleku krowim. W przypadku alergii objawy to przede wszystkim reakcje ze strony układu pokarmowego. Podobne właściwości uczulające wykazują również między innymi:

• jajka;
• ryby i owoce morza;
• pszenica;
• orzeszki ziemne;
• warzywa (np. seler i pomidor);
• cytrusy;
• czekolada;
• przyprawy.

Alergeny kontaktowe – najważniejsze informacje

Alergeny kontaktowe wywołują objawy w miejscach, w których doszło do bezpośredniego kontaktu ze skórą. Można tu podać przykład jadu owadów, ale także substancji pochodzących ze skażonego środowiska. Głównym winowajcą są metale takie jak nikiel oraz chrom. Poza nimi do reakcji alergicznych przyczyniają się także tworzywa sztuczne, perfumy, kosmetyki czy niektóre leki. Za najbardziej alergizujące uważane są antybiotyki, ale uczulenia mogą zostać wywołane również przez insulinę i inne farmaceutyki.

Jakie są najczęstsze objawy alergii?

Pierwsze symptomy alergii pojawiają się najczęściej po kilku godzinach, jednak organizm przygotowuje się do obrony o wiele wcześniej. W tym celu zaczyna produkować immunoglobuliny klasy E (przeciwciała IgE), które są charakterystyczne dla danej substancji uczulającej. Staje się także gotowy do wytworzenia immunoglobin odpornościowych. Przeciwciała rozpoznają obcą cząsteczkę i starają się ją zneutralizować z pomocą różnego rodzaju białek. Właśnie wtedy powstaje stan zapalny, który może przejawiać się obrzękiem lub wysypką. Jeśli mamy do czynienia z alergią pokarmową, wtedy charakterystycznymi symptomami są między innymi wzdęcia i wymioty. Zazwyczaj objawy występują jedynie przez krótki czas, jednak aby mogła nastąpić poprawa, konieczne jest unikanie kontaktu z czynnikiem alergizującym. Należy też pamiętać, że przypadłość miewa ostrzejszy przebieg, którego konsekwencją może być nawet wstrząs anafilaktyczny.

Alergia – diagnostyka

Alergię trudno rozpoznać z wyprzedzeniem, ponieważ pierwsze objawy świadczące o przypadłości pojawiają się dopiero po bezpośrednim kontakcie z czynnikiem uczulającym. Pewną podpowiedź mogą stanowić te najbardziej charakterystyczne symptomy, jednak zawsze należy uzyskać potwierdzenie ze strony alergologa. Wcześniej warto odwiedzić lekarza pierwszego kontaktu, który wykluczy inne choroby, dające podobne objawy. Jeśli nie zauważy nic niepokojącego, na pewno jego kolejnym krokiem będzie skierowanie pacjenta do poradni alergologicznej. Tam, podczas wykonywanego badania, specjalista postara się odnaleźć czynnik zwiększający ryzyko wystąpienia alergii. Lekarze korzystają z kilku podstawowych metod, jakimi są:

• test skórny;
• badanie serologiczne;
• próby ekspozycyjne;
• dieta eliminacyjna (najczęściej zalecana jest w przypadku alergii pokarmowej).

Najczęstsze rodzaje alergii

Alergia to choroba, która obniża komfort życia. Mimo że występuje pod jednym określeniem, można wyróżnić wiele jej rodzajów. Mają one nie tylko inną przyczynę, ale przede wszystkim zróżnicowany przebieg i odmienne skutki. Warto poznać je bliżej, by wiedzieć, jak wpływają na samopoczucie i organizm.

Alergia skórna

Tego typu przypadłość zazwyczaj objawia się pokrzywką. Na powierzchni skóry pojawiają się bąble, co jest efektem wydzielania histaminy. Krostom towarzyszy nieznośne uczucie swędzenia. Przyczyny należy szukać w styczności z alergenami kontaktowymi, a także pokarmami lub jadem owadów. Zwykle zmiany pojawiają się w ciągu kilku minut (maksymalnie kilku godzin) po ekspozycji na alergen. Do alergii skórnych można zaliczyć również atopowe zapalenie skóry, a także kontaktowe zapalenie skóry.

Alergia pokarmowa

Ta alergia występuje głównie u dzieci, choć objawy uczulenia mogą pojawić się także u osób dorosłych. Głównym alergenem jest tutaj mleko, ale problem mogą wywołać także inne pokarmy, o których wspominaliśmy wcześniej. W wyniku kontaktu z nietolerowanymi produktami może dojść do wystąpienia nudności, wymiotów, bólu brzucha, biegunek lub odwrotnie – zaparć. Wśród przykrych skutków pojawiają się też utrata łaknienia, kolka jelitowa czy halitoza.

Katar sienny

Wśród chorób alergicznych można wymienić również alergiczny nieżyt nosa. Katar sienny występuje przede wszystkim wiosną i latem, kiedy pylą niektóre gatunki traw i drzew. Towarzyszy mu wypływająca wydzielina z nosa, a oprócz tego pojawiają się napady kichania, łzawienie oczu czy uczucie swędzenia ścian gardła. Alergiczny nieżyt nosa może być również objawem uczulenia na sierść zwierząt domowych lub kurz, jednak wtedy utrzymuje się nie sezonowo, a przez cały rok.

Wstrząs anafilaktyczny

Wstrząs anafilaktyczny to szczególny rodzaj nadwrażliwości na alergeny – jego konsekwencje mogą być niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia. Pojawia się nagle, dając objawy ze strony wielu różnych ośrodków. Chory czuje niepokój, doskwiera mu ból głowy, mogą pojawić się rumień i pokrzywka, a także zaburzenia w pracy układu oddechowego i krążenia. W najcięższych przypadkach dochodzi do spadku ciśnienia, a nawet utraty przytomności i zapaści, więc konieczna jest hospitalizacja. Jeśli pomoc nie nadejdzie o czasie, może dojść nawet do śmierci.

Astma oskrzelowa

Jest to choroba przewlekła, której objawy nasila kontakt z czynnikiem wywołującym alergię. W astmie najbardziej charakterystycznym objawem jest zwężanie dróg oddechowych. Niektórzy zmagają się z tym problemem tylko w określonych sytuacjach, innym chorym towarzyszy on stale.

Leczenie alergii

Całkowite wyleczenie alergii jest niemożliwe – chorzy zmagają się z nią właściwie przez całe życie. Oczywiście istnieją sposoby, by wygasić te najbardziej dokuczliwe objawy. Skuteczne jest między innymi leczenie farmakologiczne. Chorzy zazwyczaj otrzymują leki przeciwhistaminowe. Lekarz może przepisać również kortykosteroidy w postaci tabletek, aerozolu lub inhalacji. Popularnym sposobem na poradzenie sobie z alergią jest również tzw. odczulanie. Proces polega na podawaniu szczepionki z alergenem w coraz większym stężeniu. Celem jest nie tylko uodpornienie chorego, lecz także niedopuszczenie do pogłębiania problemu, którym może być astma oskrzelowa.

Leki, które mogą pomóc na alergię

W przypadku alergii bardzo pomocne są leki, które łagodzą najbardziej uciążliwe objawy. Na rynku jest wiele medykamentów, więc czasami trudno wybrać te najskuteczniejsze. Ważne, by zawsze konsultować się z lekarzem, ponieważ specjalista jest w stanie dobrać taki lek, który przyniesie pacjentowi prawdziwą ulgę. Na przypadłości alergiczne wskazane są:

• Aerius;
• Amertil;
• Alerprof;
• Aspulmo;
• Claritine;
• Clatra;
• Clemastinum;
• Delortan;
• Diphergan;
• Encorton;
• Fexofast;
• Flonidan;
• Hitaxa;
• Jovesto;
• Telfast;
• Telfexo;
• Zyrtec.

Najczęściej występujące powikłania alergiczne

Może się wydawać, że w swojej łagodnej formie alergia powinna ustąpić samoczynnie, nie dając żadnych powikłań. Tymczasem brak leczenia najczęściej prowadzi do wielu groźnych powikłań, takich jak wspomniana astma. Chorzy zmagają się z dusznościami, uciskiem w klatce piersiowej oraz wieloma innymi symptomami. Jeśli choroba pojawia się w wieku dorosłym, często powodem jest właśnie alergia. Oprócz tego można się rozwinąć w szereg innych infekcji, do których należą:

• angina;
• grypa;
• zapalenie zatok.

Jak zapobiegać alergii?

Podatność na alergię to w dużym stopniu kwestia genów. Nie ma też badań, które jednoznacznie wzkazywałyby, czy można całkowicie uniknąć takiego zachorowania. Na pewno warto zatroszczyć się o najmłodsze dzieci. Uważa się bowiem, że karmienie piersią do 6. miesiąca życia może mieć znaczenie dla późniejszej ochrony przed alergiami. Gdy ten okres upłynie, należy ostrożnie wprowadzać do diety dziecka stałe pokarmy. W starszym wieku, kiedy dochodzi już do rozpoznania, w miarę możliwości trzeba unikać alergenów. To najlepszy sposób w przypadku uczulenia na niektóre pokarmy. Jednak jeśli dotyczy to pyłków, wtedy zadanie jest bardziej utrudnione – nie można ich bowiem całkowicie wyeliminować ze swojego otoczenia. Tutaj z pomocą przychodzi farmakologia.

Alergia jest chorobą cywilizacyjną, na którą zapada coraz więcej osób. Zazwyczaj objawia się w dzieciństwie, jednak również dorośli miewają z nią problemy. Czynnikiem wpływającym na zachorowanie może być zarówno jedzenie, jak i domowa chemia czy kosmetyki. Przypadłość zwykle towarzyszy chorym do końca życia, jednak dzięki odpowiedniemu dobraniu leków można ją wyciszyć. Trzeba również zdawać sobie sprawę, że alergii nie wolno bagatelizować. Prowadzi bowiem do szergu groźnych powikłań.