Zaburzenie erekcji

Jakiekolwiek zaburzenie erekcji stanowi dla większości mężczyzn poważny i niezwykle wstydliwy problem. Niemożność utrzymania wzwodu utrudnia, a w wielu przypadkach uniemożliwia usatysfakcjonowanie partnerki (lub partnera, partnerek, partnerów). Z kolei impotencja oznacza całkowitą, trwałą niezdolność odbycia stosunku seksualnego. Samo zaburzenie erekcji nie stanowi odrębnej jednostki chorobowej – jest to objaw, który wymaga rozpoznania i wyeliminowania przyczyny pierwotnej. Szacuje się, że zdecydowana większość przypadków – ok. 80% – ma podłoże psychogenne. Pozostałe 20% problemów ze wzwodem wynika z czynników organicznych. Niektóre pokrywają się z czynnikami ryzyka poważnych schorzeń (np. choroby wieńcowej, zawału serca), dlatego prawidłowa diagnoza problemów seksualnych mężczyzn ma duże znaczenie dla określenia ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Zaburzenie erekcji a satysfakcja ze stosunku płciowego

Problemy z utrzymaniem wzwodu przez cały stosunek, przedwczesny wytrysk i niemożność uzyskania erekcji mogą pojawić się u mężczyzn w każdym wieku. Dane statystyczne pokazują, że problemy z potencją stają się coraz powszechniejsze. W badaniu Polskiego Towarzystwa Medycznego z lat 2005–07 zaburzenie erekcji wśród mężczyzn w wieku poniżej 30 lat występowało u 4% ankietowanych. W badaniu przeprowadzonym na tej samej grupie wiekowej w 2016 r. (w ośmiu krajach, przez inny instytut) do kłopotów z potencją przyznało się 8% mężczyzn. Procesy starzenia to tylko jedna z wielu przyczyn kłopotów z męską seksualnością. Statystyki pokazują, że zaawansowany wiek nie wyklucza całkowicie aktywnego współżycia:

• grupa wiekowa 20–29 lat – zaburzenia erekcji u 8% mężczyzn;
• 30–39 lat – 11%
• 40–49 lat – 15%
• 50–59 lat – 22%
• 60–69 lat – 30%;
• 70–75 lat – 37%.

U młodych mężczyzn zaburzenia wzwodu najczęściej wiążą się z rozwojem osobowości, rozmaitymi lękami (obawa o szybki wytrysk czy o brak orgazmu partnerki) oraz brakiem doświadczeń seksualnych. U pacjentów w średnim wieku częściej dają o sobie znać zgubne skutki niezdrowych nawyków. Z kolei starsi panowie są bardziej narażeni na skutki uboczne przyjmowania leków, przechodzonych terapii oraz chorób. Konsekwencje zaburzenia erekcji – niezależnie od przyczyny – mogą być bardzo poważne, bez względu na wiek. Od utraty pewności siebie i kwestionowania własnej męskości przez pacjenta po kłopoty w życiu uczuciowym, prywatnym, rodzinnym – z rozpadem związku włącznie.

Jak dochodzi do erekcji? Budowa i działanie prącia, mechanizmy powstawania zaburzeń wzwodu

Powiększenie, twardnienie i usztywnienie penisa to jedna z faz odpowiedzi seksualnej męskiego organizmu. Wzwód może pojawić się w reakcji na dotyk i fizyczne podniecenie (erekcja odruchowa), bodźce psychiczne – fantazje seksualne, wspomnienia (erekcja psychogenna) – oraz podczas snu (erekcje nocne i poranne). Gotowość do odbycia stosunku seksualnego jest uwarunkowana nerwowo, hormonalnie i kulturowo. Do wywołania wzwodu potrzeba aktywacji układu przywspółczulnego i odpowiedniego stężenia testosteronu, duże znaczenie mają też osobiste preferencje i upodobania mężczyzny, a także obiekt seksualnego afektu (atrakcyjność fizyczna, relacje uczuciowe).

Jak to wygląda od strony czysto fizjologicznej? Pobudzenie ośrodka erekcji w rdzeniu kręgowym powoduje wydzielanie tlenku azotu, co skutkuje rozluźnieniem mięśni gładkich i wypełnianiem ciał jamistych prącia krwią. Tętnice w członku rozszerzają się wraz ze zwiększaniem przepływu krwi. Wzrost ciśnienia powoduje ściśnięcie żył, co zatrzymuje krew w członku, zwiększa obrzęk i utrzymuje sztywność. Zaburzenie erekcji oznacza dysfunkcję jednego lub więcej z tych wielu mechanizmów. Można je podzielić według kilku różnych kryteriów:

• przyczyny – organiczne, psychiczne, mieszane;
• początek – wtórne i pierwotne (nabyte i trwające całe życie);
• stopień nasilenia – łagodne, umiarkowane i głębokie;
• sytuacja – zgeneralizowane i sytuacyjne (w każdym miejscu oraz okolicznościach bez względu na obiekt erotyczny i tylko w niektórych sytuacjach).

Najczęstsze zaburzenia erekcji – problemy ze wzwodem, niezdolność utrzymania wzwodu

Psychogenne przypadki zaburzenia erekcji określa się w seksuologii jako brak reakcji genitalnej. To jedna z dysfunkcji seksualnych niespowodowanych zmianami organicznymi ani chorobą somatyczną. Problemy z osiągnięciem lub utrzymaniem wzwodu w związku z innymi schorzeniami wymagają odrębnego postępowania – ustalenia przyczyny i leczenia pierwotnego źródła dolegliwości. Zgodnie z Klasyfikacją Zaburzeń Psychicznych i Zaburzeń Zachowania ICD-10 brak reakcji genitalnej przyjmuje jedną z czterech postaci:

• całkowity brak erekcji – nie występuje nabrzmienie członka;
• wzwód jest niewystarczający do odbycia stosunku seksualnego;
• osiągnięcie erekcji jest możliwe tylko przy nieplanowanym, spontanicznym zbliżeniu;
• dochodzi do powiększenia i usztywnienia penisa, ale erekcja słabnie lub znika przed wytryskiem.

Do oceny zaburzeń erekcji często używa się subiektywnej skali twardości członka. Pacjent musi samodzielnie ocenić swoją zdolność do uzyskania wzwodu. Skala ma 4 stopnie:

1. Prącie powiększa się, ale nie osiąga twardości.
2. Usztywnienie członka nie wystarcza do odbycia stosunku seksualnego.
3. Twardość penisa pozwala na penetrację, ale nie jest to pełne usztywnienie.
4. Maksymalna możliwa twardość i sztywność członka we wzwodzie.

Czynniki, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń erekcji

Częstą przyczyną problemów ze wzwodem są problemy i zaburzenia psychiczne, można je podzielić na kilka kategorii – choroby psychosomatyczne, czynniki sytuacyjne i reaktywne, kwestie osobowościowe, stan relacji partnerskich czy przekonania oraz mity na temat seksu i roli mężczyzny. Do schorzeń należą głównie depresja, nerwice i ostre zaburzenia lękowe. Wśród czynników psychogennych są m.in.:

• kompleksy związane z własną fizycznością (wzrost, sylwetka, uroda, rozmiar i kształt członka);
• negatywne nastawienie do współżycia (np. ze względów religijnych);
• lęki wobec kobiet, fobie seksualne;
• nieuświadomione potrzeby;
• inna oriantacja seksualna;
• niespełnione pragnienia, fantazje;
• konflikty w związku;
• brak intymności;
• stresujące zachowania;
• osłabienie lub brak atrakcyjności partnerki/partnera.

Fizyczne przyczyny, które wpływają na niezdolność do uzyskania wzwodu

Zaburzenie erekcji może być wywołane chorobami sercowo-naczyniowymi, metabolicznymi, endokrynologicznymi, neurologicznymi, urazami i schorzeniami narządów płciowych, innymi dysfunkcjami seksualnymi, skutkami ubocznymi leczenia innych chorób czy stylem życia. U osób z zaburzeniami wzwodu diagnozuje się takie problemy, jak:

• nadciśnienie tętnicze;
• miażdżyca;
• cukrzyca;
• zbyt wysoki poziom cholesterolu we krwi;
• niedobór testosteronu;
• zaburzenia tarczycy;
• nieprawidłowy metabolizm lipidów i węglowodanów;
• nadwaga i otyłość;
• stwardnienie rozsiane;
• udar mózgu;
• niewydolność nerek;
• dysfunkcje wątroby;
• miednica – złamanie, radioterapia;
• uszkodzenie rdzenia kręgowego;
• obniżenie libido;
• przedwczesny wytrysk;
• usunięcie prostaty, jąder, odbytnicy;
• stosowanie leków przeciwdepresyjnych, hormonalnych, metabolicznych, na krążenie i innych;
• spożywanie nadmiernych ilości alkoholu;
• palenie papierosów;
• zażywanie narkotyków;
• siedzący tryb życia.

Zaburzenie erekcji – niepokojące objawy, metody diagnozy problemów z erekcją

Epizodyczne braki wzwodu lub problemy z utrzymaniem erekcji, które można łatwo wytłumaczyć wpływem obciążenia psychicznego lub niezdrowym trybem życia, zwykle nie wymagają interwencji. Zwłaszcza w sytuacji, gdy wyeliminowanie prawdopodobnej przyczyny problemu powoduje ustępowanie objawów zaburzeń erekcji. Powodem do niepokoju i wizyty u lekarza będą regularne nawroty, utrzymywanie się problemów przez dłuższy czas oraz ich stopniowe narastanie. Występowanie zaburzeń erekcji może wymagać konsultacji lekarskich z:

• seksuologiem;
• psychiatrą;
• urologiem;
• kardiologiem;
• internistą.

Pierwszym etapem rozpoznania problemu zaburzenia erekcji jest szczegółowy wywiad medyczny. Często z uczestniczy w nim partnerka (lub partner) pacjenta. Ważną kwestią są okoliczności wystąpienia zaburzeń wzwodu. Jeżeli u mężczyzny występują nocne i poranne erekcje, wskazuje to na psychogenne czynniki zaburzeń seksualnych. Wiele ważnych dla diagnozy informacji pochodzi z kwestionariusza do oceny pożycia (IIEF-5) oraz czterostopniowej skali twardości prącia. Lekarze mogą zlecić także badania aparaturowe, biochemiczne, hormonalne, internistyczne, neurologiczne czy urologiczne, w tym m.in.:

• USG naczyń krwionośnych penisa, jąder, miednicy;
• urządzenie do pomiaru nocnych erekcji;
• lipidogram;
• morfologię krwi;
• pomiar stężenia testosteronu, hormonów tarczycy;
• badania odruchów nerwowych;
• PSA – oznaczenie antygenów swoistych dla prostaty;
• pomiar ciśnienia krwi;
• próby wątrobowe;
• badania dotykowe narządów płciowych, badania przez odbyt.

Leki, które mogą pomóc na zaburzenie erekcji

Część pacjentów w pierwszej kolejności sięga po preparaty dostępne bez recepty. W tej grupie dominują preparaty o działaniu wzmacniającym organizm i uspokajającym. Suplementy diety, wyciągi z ziół i roślin czy produkty z witaminami oraz aminokwasami mogą zwiększyć libido, ale ich wpływ na sprawność seksualną jest kwestionowany przez wielu specjalistów. Ich działanie najczęściej nie wystarczy, by wyleczyć podstawową przyczynę zaburzeń erekcji. Lekarze podkreślają, że nawet silniejsze środki mogą nie pomóc, jeżeli pacjent nie zadba o istotne sfery codziennego życia:

• ruch, aktywność fizyczną;
• masę ciała i sposób odżywiania;
• ograniczenie sytuacji stresowych, poprawę samopoczucia.

Mężczyznom z problemami z potencją najczęściej przepisuje się preparaty zawierające określone substancje aktywne oraz tabletki steroidowe. Takie leki są wydawane na receptę, a dawkowanie ustala lekarz, w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta. Zastosowanie sildenafilu, wardenafilu, tadalfilu i pokrewnych środków pozwala rozkurczyć mięśnie gładkie ciał jamistych i poprawić napływ krwi do prącia. Aby taki produkt zadziałał zgodnie z oczekiwaniami, niezbędne są podniecenie seksualne i stymulacja zmysłowa. Z kolei steroidy uzupełniają poziom hormonów niezbędnych do utrzymania silnego wzwodu członka przez dłuższy czas. Wśród wydawanych tylko na receptę leków na zaburzenia erekcji są m.in.:

• Adalift;
• Cialis;
• Erlis;
• Falsigra;
• Maxon;
• Lekap;
• Levitra;
• Sildenafil Actavis;
• Spedra;
• Viagra;
• Vizarsin.

Inne metody leczenia zaburzeń erekcji. Ćwiczenia na poprawę wzwodu i jakości życia seksualnego

Zmiana stylu życia to podstawowy sposób na zaburzenie erekcji. Lekarze zalecają przede wszystkim przejście na dietę – ograniczenie produktów i posiłków z dużą zawartością tłuszczu oraz cholesterolu – rzucenie palenia i zwiększenie regularnych dawek ruchu. Wysiłek fizyczny pomoże zrzucić zbędne kilogramy, pozwoli też uregulować kwestię gospodarki lipidowej i ciśnienia tętniczego.

Program ćwiczeń powinien koncentrować się na walce z otyłością i nadwagą oraz poprawie wydolności – najlepiej sprawdzą się różne formy treningu kardio. Spore kontrowersje budzi kwestia jazdy na rowerze. Niektóre badania wskazują, że długie siedzenie na rowerowym siodełku może sprzyjać zaburzeniom erekcji, niepłodności i rakowi prostaty – inne prace pokazują, że nie ma bezpośredniego związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy tą formą aktywności fizycznej a podatnością na wyżej wymienione problemy i choroby. Każdy pacjent znajduje się w indywidualnej sytuacji i warto, by skonsultował swoje działania ze specjalistami.